Skírnir - 01.01.1930, Page 49
Skirnir]
Merkisár i sögu Aiþingis.
43
til svarar (fjörbaugsgarður), finnast ekki í norskum lögum.
Skóggangur og skógarmaður eða skóggangsmaður á þar á
móti sennilega rætur sínar að rekja til norskrar málsvenju,
en refsitegundin skóggangur er ekki nefnd neinstaðar í
Gulaþingslögum, en hún svarar til útlegðar í Noregi. Þar
á móti koma fyrir orðtækin að renna til skógs, komast
i skóg og kaupa sig úr skógi, um glæpamenn. Stundum
má annars á orðalagi ráða, að ákvæði í Grágás muni frá
Noregi komið eða sniðið eftir norskri fyrirmynd. Að nauðga
kvenmanni heitir t. d. bæði í Grágás og Gulaþingslögum
„að brjóta konu til svefnis“. Og eru þó ákvæðin um glaep-
inn annars j. jörólík. En norsku orðtaki er alveg haldið, er
týsir glæpinum.
Fyrirmæli Gulaþingslaga um œttarréttindi, hjónaband,
erfðir og lögrœði hafa vel mátt vera tekin til fyrirmyndar,
þó að þess sjáist nú litil merki. Sama meginreglan hefir
komið fram í báðum um vald karla yfir konum, bæði föð-
ur um dætur sínar og bónda um konu sína og um festar,
sem voru einskonar frumsamningur um að gefa manni
konu. En reglur Grágásar eru miklu rækilegri en Gula-
þingslaga eru nú. Hversu líkar þær hafi verið i öndverðu,
er eigi unnt að segja. Frumreglurnar um erfðarétt ætt-
menna hafa gilt i báðum löndum, en verið annars nokkuð
ólíkar, ef ráða má af, reglum þeim, sem nú eru í Grágás
°g Gulaþingslögum.
Hér er eigi rúm til að rekja það til nokkurrar hlítar,
að hve miklu leyti hin fornu islenzku lög hafi líkzt norsk-
um lögum í fornöld. Aðeins skal það að lokum tekið fram,
uð vera munu torfundin ákvæði um sama efni í Gulaþings-
lögum og Grágás, er sagt verði, að eins sé að efni og
búningi. Orð og orðtæki hittast hin sömu, og ýmsar frum-
reglur, eins og réttur ættar til arfs, skylda til framfærslu,
^uuggjald, baugtaka, forræði karla á konum o. s. frv., eru
yitanlega hinar sömu í báðum, og stafar það af þvi, að
ísland er numið frá Noregi og menning og siðir hinir sömu.
En þegar nota skal þesskonar frumreglur, þá skiljast leiðir.
íslenzki löggjafinn hefir sjálfsagt víða haft Gulaþingslög til