Skírnir - 01.01.1930, Page 50
44
Merkisár i sögu Alþingis.
[Skírnir
fyrirmyndar, en hann hefir víst hvergi fylgt þeim blint. Og
það hefir líka sjálfsagt verið, að einhver vitur maður norsk-
ui’ (Þorleifur spaki, segir Ari) hafi gefið Úlfljóti ýms góð
ráð. En nærri má þó geta, að hann hefir ekki getað sagt
vel um það, hvort þessi regla eða hin hæfði íslandi, t. d.
norsk Iandbúnaðarlög. Þar hefir riðið baggamuninn kunn-
ugleiki Úlfljóts og siðan vitsmunir annara islenzkra höfð-
ingja.
III.
Fundur landsins og landnám eru vitanlega að því leyti
merkustu viðburðir í sögu landsins sem þeir eru nauðsyn-
legur undanfari alls þess, sem hér hefir síðar gerzt. Og
vafalaust hafa margir landnámsmenn vorir unnið afreks-
verk um bvggingu landsins. En landnámin eru þó eigi svo
margþætt né svo mikil vitraun sem setning Alþingis var,
stofnun allsherjarríkis og setning laga handa landsmönnum
öllum. Það er hið ágætasta verk og hafa margir góðir menn
að því unnið, enda þótt Úlfljótur hafi mest í því átt. Það
hefir kostað mikinn tíma og fyrirhöfn, og hefir útheimt
margar skýringar og fortölur. Hafa höfðingjar þeir, sem
Úlfljótur ráðfærði sig við áður en hann sigldi, sennilega
unnið nokkuð fyrir málið, og svo Grímur geitskör, er hann
fór um landið.
Ef ekki hefði verið undið að stofnun islenzks alls-
herjarríkis, mátti, sem að var vikið áður, búast við, að
mörg smáríki mundi rísa upp hér á landi líkt og fylkin í
Noregi fyrir daga Haralds hárfagra. Og þetta mundi vel
hafa getað haft það í för með sér, að sín lög hefði skap-
ast í hverju þessara smáríkja, eða þá, að þau hefði nokkur
gert með sér samband um sameiginlega lagaskipun, eins
og t. d. fylki þau í Noregi, er sameinuðust um Gulaþing
og Gulaþingslög. Hvert ríki eða ríkjasamband hefði þá sett
sér sin lög og haft sína dómstóla. Þá mátti og búast við,
að eitt ríki herjaði á annað. Þetta ástand hefði orðið hættu-
legt frelsi og sjálfstæði landsins þegar fram i sótti og líka
staðið landsmönnum fyrir þrifum að mörgu leyti, eins og