Skírnir - 01.01.1930, Page 109
Skírnir] Alþingi árið 1000. 103
vorii undirstaða tíundarlaga kristinréttar Árna biskups og
að ýmsu leyti undirstaða ákvæða laga urn tíundargreiðslu
alla tið, meðan tíund var greidd. Þessvegna skulu aðal-
ákvæði tíundarlaganna 1096 (eða 1097) hér rakin mjög
stuttlega.
1. Skattgjaldinu var svo hagað, að skuldlaus eign í
iardögum var einungis tíundarbær. Hversdagsbúningur virð-
ist hafa verið skattfrjáls, bækur presta og föt, búsafleifar
og goðorð og guðsþakkafé. Tekjur manna komu ekki til
greina, og tíundin var því eignarskattur. Gjaldtímabilið er
árið. Sá bóndi, sem átti skuldlaust nægilegt fé til tíundar-
skyldu, átti þó ekki að gjalda tíund, nema hann ætti að
gegna þingfararkaupi, en til þess þurfti maður að eiga
skuldlaust eitt hundrað (eða net eða skip) á hvert skulda-
hjóna sinna (þ. e. manna, er hann skyldi framfæra). Ein-
hleypir menn skyldi tíund gjalda, ef þeir voru ómagalausir
og áttu 60 álnir skuldlaust. Útlendir menn urðu tíundskyld-
ir eftir 3 ára vist hér, nema þeir reisti bú áður.
Tíundarhæðin var þessi:
60 álnir gerðu 1 alin eða c. 1,67 1
120 — — 2 álnir — c. L67 o/0
240 — — 3 — — 1,25 o/0
300 — — 4 — — c. 1,33 °/o
480 — — 5 — — c. 1,04 o/0
600 - — 6 — — l°/o
Lögvextir voru 10 af hundraði, en af 600 álnum var
fíund 6 álnir eða Vioo af höfuðstól og Vio (þar af tiund)
af hugsuðum vöxtum eða arði. Sjálfir skyldu menn telja
fram og virða fé sitt og vinna eið að. Annars kostar voru
þeir sektaðir og þeim gerð tíund.
2. Tíund minni en eyris tíund (þ. e. tíund af minna fé
en 600 álnum) gekk óskift til fátækra. Eyris tíund og það-
aa af meiri var skift í 4 jafna staði: Fékk biskup einn
hlut (biskupstíund), hreppur annan (fátœkratíund), kirkja
hinn þriðja (kirkjutiund) og prestur fjórða (preststíund). í
raun réttri fengu kirkjueigendurnir, hinir voldugri þeirra,
sem bæði höfðu kirkju á landi sínu og héldu líka presta,