Skírnir - 01.01.1930, Page 150
144
Alþingi árið 1281.
[Skírnir
ráðs tekið, að lögtaka bókina eigi alla. Um þetta sýnist
því hafa verið fullt samkomulag á þessari samkomu. Af
því, sem á eftir kemur, er það augljóst, að allar stéttir
landsins, klerkar, handgengnir menn og bændur, hafa tekið
þátt í þessari skoðun bókarinnar. Engin þessara stétta vildi
;gegna boði konungs um lögtöku bókarinnar skilyrðislaust,
jafnvel ek'ki hinir handgengnu menn hans. Sýnir þetta,
hversu sjálfstæða íslendingar hafa talið sig gagnvart kon-
ungsvaldinu. Líklegast þykir mér, að þessi skoðun bókar-
innar hafi farið fram á Alþingi.
Hitt hefir menn greint á um, hver af ákvæðum bók-
arinnar ekki skyldi samþykkja. Varð sú niðurstaða um það,
að menn gengu í þrjá flokka eftir stéttum, og gerði hver
flokkur um sig sínar athugasemdir við bókina skriflega. í
einum flokknum var kennidómurinn, Árni biskup og klerk-
ar hans. Jörundar biskups er að engu getið við þessi mál.
Þar voru og í flokki nokkrir vinir biskups, þ. e. menn úr
leikmannahóp, sem fylgt hafa klerkdóminum í þessu máli.
í öðrum flokki voru handgengnir menn og bændur í hin-
um þriðja. Hver flokkur gerði skrá yfir athugasemdir sínar.
Yfirlit yfir athugasemdir þessar hefir höfundur sögunnar
tekið upp í frásögn sína. Er það í mörgum efnum óljóst
og torskilið, en þó næsta mikilsvert það sem það nær, því
það gefur oss alveg óvenjulega innsýn í hugsunarhátt
manna um löggjafarefni á síðari hluta 13. aldar.
Fyrst er sagt frá athugasemdum biskups og klerka
hans. Árni biskup var að þessu sinni stjórnarandstæðingur
og hann hafði margt og mikið út á bókina að setja. At-
hugasemdir hans má flokka niður í 23 liði, mismunandi
efnis og á mismunandi rökum byggða. Hér er eigi rúm til
að athuga þessar athugasemdir hans allar hverja fyrir sig.
Verð ég að láta mér nægja að drepa á aðeins fáein atriði
til þess að sýna höfuðdrættina í pólitík biskups.
Á 13. öld urðu straumhvörf í kirkjunni víða á Norð-
urlöndum. Hin gamla hugsjónastefna, er mesta áherslu
lagði á trúarlífið, hvarf, en í hennar stað kom önnur stefna,
ær meir hafði keim af efnishyggju og mat vald kirkjunnar