Skírnir - 01.01.1930, Page 227
Skirnir]
Alþingi árið 1685.
221
ið, enda mætti þá sýnast svo sem þeir væri sjálfir í vit-
orði með galdramönnum.
íslenzk yfirvöld tóku þessu lagaboði tveim höndum
og beittu því óspart gegn þeim mönnum, sem talið var, að
fengist við galdur, meðal annars, að því er virðist, gegn
Halldóri Finnbogasyni, eins og áður er getið. En auk þess
beittu þeir oft galdrafyrirmælum biblíunnar i dómum sín-
um og mátu allt slíkt til laga eins og siður var erlendis,
er galdramenn áttu í hlut.
III.
17. öldin er ömurlegt tímabil í sögu íslendinga. Hún
hefst með miklu harðæri og krankleik, svo að talið er, að
á árunum 1602—4 hafi fallið hér fólk, svo að þúsundum
skifti.l)
Harðæri sýnist hafa verið mjög tilfinnanlegt hér á
landi árið 1633, eins og ráða má af þessum ummælum
Björns Jónssonar. á Skarðsá:
»Vetur aftaka harður um allt ísland. Hrun og niður-
fall peninga. Og þegar á jólum dóu peningar, sem voru
færleikar. Gerði spillingablota. Heyleysi alls staðar. Ekkert
fólk komst að sjónum til vers, fyrir ófærðum snjóanna.
Fyrir suðaustan eigi vitjað kirkna fyrir ofhruni snjóanna,
hvorki af prestum né sóknarfólkinu; ekki vatnað peningum
nema eitt sinn í viku á sumum bæjum; menn komust eigi
fram, varla milli féhúsanna og bæjanna. Fjárhúsin fennti
með fjánum og urðu ekki fundin. Fennti og hrönnum pen-
inginn, hundrað hesta suður á Kjalarnesi, item í Borgar-
firði. Féllu peningar fyrir sunnan og austan, einninn og
vestra af heyleysi; talið 1200 kúa úr Borgarfirði og austur
nð Rangá dáið hefði; einninn 153 færleikar undir Eyja-
1) í Skarðsárannál, Annálaútgáfu Bókmenntafélagsins I., bls.
191, stendur: »Svo hafa menn reiknað, að um allt ísland hafi á
þessum 3 árum (þ. e. 1602—4) fallið niu þúsund rnanna.* Ætti þetta
■ekki að vera mjög fjarri sanni.