Skírnir - 01.01.1930, Síða 288
282
Alþingi árið 1845.
[Skírnir
á skipum sínum gegn 50 ríkisdala gjaldi í reiðu silfri af
hverri lest í skipi hverju, nema af timbri skyldi þó greiða
aðeins 20 dali. Koma skyldi þessi skip fyrst á einhvern hinna
löggiltu 4 kaupstaða (Reykjavík, Eskifjörð, Eyjafjörð eða
ísafjörð), en síðan máttu þau verzla í hinum kaupstöðun-
um og í öllum »útliggjarastöðunum«, sem þá voru 18 tals-
ins, að greiddu 6 ríkisdala gjaldi á hverjum, og aðeins
4 vikur. Þessi heimild kom fyrir lítið, því að gjaldið var
auðvitað mikils til of hátt til þess að það svaraði kostn-
aði að reyna verzlun á íslandi samkvæmt því. Rentu-
kammeri var þó heimilað að veita þegnum annara ríkja
leyfi til innflutnings á húsaviði og byggingareíni, án þess
að gjald væri heimt fyrir, konungsúrsk. 30. maí 1821 og
opið bréf 22. marz 1839.
Með tilsk. 28. des. 1836 var sú breyting gerð, að
greinarmunur á kaupstöðunum 4 og »útliggjarastöðunum«
var úr lögum numinn. Nú skyldi þeir allir, nema Reykja-
vík, heita »löggiltir verzlunarstaðir«, og urðu nú 25 alls.
Og mátti nú hver, sem að lögum var heimilt að gerast
búsettur í kaupstað, taka sér aðsetur í einhverjum þeirra
og verzla síðan í einum þeirra eða fleirum, og Iausakaup-
menn máttu nú koma fyrst til einhvers þessara staða, í
stað þess að áður áttu þeir að koma til einhvers af 4
kaupstaðanna, áður en þeir máttu verzla nokkurstaðar.
Þannig var þá ástandið 1845. Raunverulega gátu eng-
ir aðrir en þegnar Danakonungs verzlað hér, nema þá helzt
Norðmenn og Svíar með byggingarefni einvörðungu. Sveita-
verzlun var alveg bönnuð. Lausakaupmenn máttu verzla
aðeins af skipi 4 vikur á einhverri hinna áðurnefndu 25
hafna. Kaupmenn, er ráku fasta verzlun í einhverjum verzl-
unarstaðanna, máttu og verzla í hinum, ef þeir gerðu það
sumar og vetur.
Fyrir hinu fyrsta ráðgjafarþingi lágu 28 bænarskrár um
verzlunina á íslandi: 1 frá 17 stúdentum og kandidötum í
Kaupmannahöfn og 27 úr 15 sýslum landsins, öllum nema
Oullbringu- og Kjósarsýslu, Reykjavík, Borgarfjarðarsýslu