Skírnir - 01.01.1930, Side 290
284
Alþingi árið 1845.
[Skírnir
móti verzlun við útlendar þjóðir, svo að það valdi minnstri
óreglu«.
Um sveitaverzlun var nefndin og ósammála. Meiri
hlutinn (Þórður Sveinbjörnsson, Jón Guðmundsson og Jón
Jónsson) taldi óráðlegt að leyfa nokkura sveitaverzlun fyrst
um sinn, en hinir (Jón Sigurðsson og Hannes Stephensen)
töldu nauðsyn bera til þess. Hefði sveitakaupmenn bein-
línis reynzt bjargvættir sveitanna árin 1788—1792, er sveita-
verzlun var leyfð, og að hún hefði því verið mjög vinsæl.
Nefndarmenn væru á eitt sáttir um það, að enginn ætti að
þurfa að sækja verzlunarleyfi til Rentukammers og að ís-
lenzkum kaupmönnum skyldi leyft að taka á leigu skip
hverrar þjóðar sem væri.
Miklar umræður urðu um málið á þingi. Enginn þing-
manna — að einum undanteknum, sem ég veit eigi, hver
var — var því að meginstefnu 1il andvigur, að verzlun
landsins yrði gefin frjáls allra ríkja mönnum. En nokkrir
voru hræddir um, að eigi hentaði að gera verzlunina frjálsa
þegar í stað að öllu leyti, eins og Þórður Sveinbjörnsson,
Jón Jónsson og Bjarni Thorsteinsson. Hinn síðast nefndi
tjáði sig hlynntan frjálsri verzlun, en hann óttaðist, oð ár-
leg tilfærsla af vörum mundi verða óregluleg, að erlendir
menn mundi vekja óspektir, með því að lögreglustjórn væri
engin víða á landinu, að íslenzkum mönnum mundi verða
erfitt að skifta við erlenda menn, af því að þeir þekkti
eigi mæli þeirra né vog, peninga né tungu, og loks, að
danska stjórnin mundi, ef verzlun yrði leyfð öðrum en
þegnum konungs Danmerkur, heimta fyrir það endurgjald
í tollum eða öðrum álögum. Reynslan hefir sýnt, að engar
af þessum ástæðum höfðu við rök að styðjast. Bardenfleth
konungsfulltrúi mælti hins vegar heldur fast á móti linun-
um á verzlunarhöftunum. Þótti hér verða að taka til greina
hagsmuni danskra þegna, enda væri betur með ísland far-
ið um verzlun en t. d. nýlendur Dana í Vestur-Indíum, og
varði löngu máli til rökstuðningar því. Um sveitaverzlun
og takmörkun verzlunarfrelsisins við 5 verzlunarstaði urðu
nokkuð harðar deilur milli meira og minna hluta nefndar-