Skírnir - 01.01.1930, Síða 296
290 Þjóðfundurinn árið 1851. [Skírnir
haft fyrir þjóð eins og íslendinga, sem áttu alla sína af-
komu undir dutlungum náttúrunnar.
Árið 1848 hófst blaðaöld á íslandi. Þó að smátt væri á
stað farið, markar þó útkoma Þjóðólfs djúpt spor í sögu
vorri. Það hafði afarmikla þýðingu fyrir þjóð, sem kunni
að lesa, að eignast blað, sem ræddi opinber mál, og nú
fer fyrst að verða hægt að tala um pólitískt almennings-
álit hér á landi. En árið 1848, »árið villta«, sem íhalds-
menn Norðurálfunnar kölluðu svo, færði líka annað og
meira. Þá varð febrúarbyltingin í Frakklandi, og frelsis-
bylgjurnar bárust út um álfuna, og öldurnar þaðan náðu
líka til íslands. Þá urðu konungaskifti í Danmörku og ein-
veldið danska leið undir lok, eftir að hafa staðið í nærri
tvær aldir.
Sennilega hefði þó ekkert af þessu verið nóg, ef ís-
lendingar hefðu verið höfuðlaus her. Það hefir lengi verið
þjóðarmein íslendinga, að peir hafa ekki átt neinn foringja,
sem öll þjóðin gæti skipað sér um. En nú var foringinn
fenginn. Jón Sigurðsson var kominn fram á vígvöllinn. Að
sjálfsögðu hefir Jón Sigurðsson haft mesta stjórnmálahæfi-
leika allra íslendinga og pólitískan lær !óm, og auk þess
mælsku og glæsimennsku flestum fremur. En sennilega
hefir hann einnig haft hag af þvi, að hann bjó i Kaup-
mannahöfn, og var því laus við deilur og dægurþras hér
heima. Það er óvíst, að hann liefði orðið eins voldugur
þjóðarforingi, ef hann hefði verið embættismaður búsettur
á íslandi.
íslendingum hefir lengi verið brugðið um sundurlyndi,
en því merkilegra er það, hve saimaka þeir voru um að
skipa sér undir merki Jóns Sigurðssonar. Að vísu voru
nokkrir af gáfuðustu og menntuðustu embættismönnum
landsins lengi vel í andstöðu við Jón, en það kom einkum
til af því, að þeir töldu það embættisskyldu sína, að fylgja
stjórninni að málum. Sumir þeirra voru líka aldir upp í
skóla einveldisins, og því andvígir hinum nýju straumum í
þjóðlífinu. Það voru þeir höfðingjar, sem Matthías Jochums'
son segir um: