Skírnir - 01.01.1930, Page 327
Skírnir]
Alþingi árið 1903.
321
almennri venju á Alþingi þangað til. Framsögumaður máls-
ins varð þess valdandi, því að þegar málið kom þar til
þriðju umræðu 31. júlí (það hafði verið samþykkt í einu
hljóði við aðra umræðu), fann hann ástæðu til þess að
fylgja frumvarpinu ekki aðeins út úr deildinni, heldur líka
endanlega út úr þinginu, með því að rifja upp sögu máls-
ins á undanförnum þingum, og hann lét það afdráttarlaust
í ljósi, að úrslitin væru hans flokki að þakka, þ. e. tillögu-
mönnunum á Alþingi 1895, og Framsóknarflokknum, sem
upp úr því hafði myndazt. »Það erum vér tillögumennirnir
frá 1895,« sagði hann, »sem höfum borið málið fram, bar-
ízt fyrir því og komið því í það horf, sem það er nú komið
komið i, og að það verður afgreitt sem lög frá þinginu og
hefir fullt fyrirheit um að hljóta staðfestingu konungs.« ')
Þessi fullyrðing var alls ekki tímabær, enda vakti hún
megn andmæli frá Heimastjórnarmönnum í deildinni. Án
þess að leggja nokkurn dóm á þennan ágreining, sem bæði
er ofsnemmt og höfundi þessarar ritgerðar óheimilt vegna
þess, að hann var mjög viðriðinn þessa stjórnmáladeilu,
skal það tekið 'fram, að það var ekki Valtýskan svo nefnda,
sérstakur ráðgjafi erlendis, sem var lögð til grundvallar
fyrir stjórnarskrárfrumvarpi stjórnarinnar 1902, heldur ein-
mitt þær kröfur, sem Heimastjórnarflokkurinn hafði alltaf
haldið fram, búseta ráðgjafans innanlands. Það mátti því
með eins miklum rétti segja, að einmitt mótstaða þess
flokks 1897 og 1899 hefði orðið til þess að knýja fram
boðskap konungs 10. jan. 1902 og það frumvarp, sem á
honum var byggt. Sannleikurinn liggur þar sem oftar mitt
á milli. Úrslitin voru báðum flokkum að þakka. Báðir flokk-
ar urðu að slá af kröfum sínum, eins og ljóst er af fram-
anskráðu yfirliti.
Eftir langar umræður um þetta atriði, hverjum sigur-
inn væri að þakka, var frumvarpið samþykkt til fullnaðar
í Efri deild með öllum atkvæðum gegn einu (þingmanns
Barðstrendinga). Var frumvarpið síðan staðfest af konungi
1) Alþ.tíð. 1903 A„ bls. 90.
21