Skírnir - 01.01.1930, Page 355
Skírnir]
Alþingi árið 1918.
349
Þau yrði að leggja fyrir ríkisþing Dana til samþykktar, en
í þingsköpum þess væri engin fyrirmæli, þar sem mælt
væri um samþykkt samninga (traktata) á þingi þeirra. Nú
gátu menn eigi neitað því, að í rauninni skifti ekki máli,
hvort sambandsákvæðin héti lög eða samningur, því að
þau yrði gerð milli tveggja fullvalda ríkja, og væri því
samningur í edli sínu, hverju nafni sem þau væri nefnd.
Hugsuðu nú íslenzku fulltrúarnir sér, að dönsku nefndar-
mennirnir mundi geta fallizt á að kalla sambandsákvæðin
»Forbundsakt«, en svo reyndist ekki. Þeir andmæltu því
eindregið þegar á þessum fundi, og með sömu rökum sem
áður segir. Um þetta frumvarp má að öðru leyti athuga
þetta:
1. Konungur átti eftir þessu frumvarpi að vera sam-
eiginlegur og fyrirmælin um ríkiserfðir, meðferð konungs-
valds, þegar konungur er sjúkur, ólögráður eða staddur
utan beggja ríkja og um lögheiti konungs voru að efni til
slík sem í frumvarpi dönsku fulltrúanna (1.—3. gr.). Nýju
ákvæði (4. gr.) var aukið í, að konungur mætti ekki vera
þjóðhöfðingi í öðrum löndum, nema bœði Alþingi íslands
og ríkisþing Danmerkur samþykkti. Og svo var ákvæðið
um framlög til konungs (5. gr.) svo orðað, að hvort land
ákvæði þau fyrir sitt leyti.
2. Ákvæðið um sameiginlegan og óuppsegjanlegan
þegnrétt var alveg fellt niður. Þar á móti sáu íslenzku
nefndarmennirnir sér ófært að sleppa almenna jafnréttis-
ákvæðinu, ef nokkur von ætti að verða um samkomulag.
Sama var um jafnrétti skipa. Um herþjónustuskyldu og
jafnrétti til fiskiveiða voru engin ákvæði í frumvarpinu, en
hlunninda-ákvæðin um vörur o. fl. voru tekin upp (6. gr.).
3. Um utanríkismálin segir svo, að Danmörk fari með
þau fyrir íslands hönd, en að ísland annist þó sjálft að
einhverju leyti eða öllu utanríkisstjórn sína, þegar brýna
nauðsyn beri til. Var hér einkum átt við það, ef styrjöld
ber að hendi, og Danmörk reyndist því ómögulegt að fara
með utanrikismál íslands einhvers staðar. Um ríkjasamninga
segir, að ef þeir varðaði ísland að einhverju leyti — þeir