Skírnir - 01.01.1930, Page 369
Skirnir]
Alþingi árið 1918.
36S
eru síðan sambandslögin gengu í gildi, hefir landinu opn-
ast peningamarkaður utan Danmerkur, en það þekktist
ekki áður. Atvinnuvegir hafa blómgazt og verzlun og sigl-
ingar hafa færzt frá Danmörk.u til annara staða, þar sem
viðskifti eru oss heppilegri. Menn hafa lært að leita sér
menntunar og menningar síðan í stórlöndum álfunnar, en
áður þekktu fáir annað en Danmörku. Er það tvímælalaust
mjög að þakka sambandslögunum, að svo hefir farið. En
mest er þó vert, hversu þau hafa bætt aðstöðu vora gagn-
vart Danmörku, þegar til sambandsslita kemur, borið sam-
an við afstöðuna eins og hún hefði orðið, ef vér hefðum
haldið áfram að búa við ástandið, sem var fyrir 1918.
Þetta mun bezt sjást, þegar til samninga kemur um breyt-
ingar eða brottfall jafnréttis og annara ákvæða sambands-
laganna. Eftir gamla sambandsskipulaginu áttum vér allar
breytingar og tilslakanir undir vilja Dana. En nú getum
vér, þegar tími sambandslaganna er útrunninn, 1943, ein-
hliða sagt upp jafnréttinu og umboðinu um meðferð utan-
ríkismála vorra, ef eigi hafa þegar áður tekizt samningar
um mál þessi betri en ákvæði sambandslaganna.
Stundum láta menn svo um mælt í ræðu og riti sem
sambandsmáli íslands við Danmörku hafi lokið til hlitar
með aðgerðum þings og kjósenda á íslandi 1918 og ríkis-
þings Danmerkur. Samninganefndarmönnunum íslenzku, að>
minnsta kosti sumum þeirra, var það þó full-ljóst, að svo
var eigi. Þeir voru þess vissir, að íslendingar myndi aldrei
sætta sig við það til frambúðar, að annað ríki færi með
íslenzk utanríkismál, og að mörgum hérlandsmönnum stæði
geigur af jafnréttisákvæðum frumvarpsins, enda var höfuð-
andstaðan gegn frumvarpinu byggð á þessum aðalatriðum
þess, eins og áður segir. Þess er vitanlega enginn kostur,.
að kveða hér upp dóm um það, að hve miklu leyti ís-
landi verði heppilegra, að íslenzkir menn fari með utan-
rikismál þess, en meðferð erlendra manna, eins og nú er.
En ekki er við það að dyljast, að margir vorra landa hafa
þá trú, að betur yrði hag landsins borgið erlendis, ef sjálf-
ir þeir annaðist þar mál þess. Og þó að Danir hafi hingað