Eimreiðin - 01.01.1974, Síða 82

EIMREIÐIN
þeirri almennu forsendu, sem gera bollaleggingar af þessu tæi
óþarfar. Forsendan er sú, að hið rétta þjóðfélag er lífræn vera,
ekki bara hliðstæða slíkrar veru, heldur lifandi smíð, sem á
sér löngun og uppfyllingu, eðlisboð og ástríður, vitsmuni og
skynsemi. Á sama hátt og einstaklingur, sem hefur tekizt að
koma á jafnvægi milli þessara þátta í eðli sínu, er heilbrigður,
getur samfélag lifað eðlilega og frjálslega án glæpasýki. Glæp-
ir eru sjúkdómseinkenni félagslegs óheilhrigðis, fátæktar,
ójafnréttis og hafta á andlegum þroska.5 Þjóðfélag, sein losar
sig við þessa sjúkdóma, losar sig jafnframt við glæpi. Ef þér
lítið á þetta sem grundvallarsannleik, en ekki aðeins sem
imyndun eða duttlunga, getið þér orðið stjórnleysingi. Og ef
þér trúið þessu, hljótið þér að verða það. Hinn kosturinn er að
vera niðurrifssinni eða hlynntur valdbeitingu — maður, sem
hefur svo litla trú á skipan náttúrunnar, að hann hyggst reyna
að þvinga heiminn inn í kerfi, sem hann ætlar sjálfur að húa
til.
V.
Ég hef lítið fjallað um sjálft skipulagið í stjórnleysissamfé-
lagi, m. a. af þvi að ég hef engu við það að bæta, sem Kropot-
kin hefur þegar sagt og samtíma syndíkalistar eins og Du-
breuil.0 Auk þess tel ég', að stjórnskipun eigi aldrei að ákveða
fyrirfram. Það sem mestu skiptir er að setja fram undirstöðu-
lögmálin, lögmál jafnaðar, einstaklingsfrelsis og sjálfstjórnar
fyrirtækjanna. Þjóðfélagið stefnir síðan að framkvæmd þeirra
á grundvelli þeirra þarfa og aðstæðna, sem ráða á hverjum
stað. Ef til vill verður óhjákvæmilegt að gripa til byltingar-
aðgerða. En þá vil ég i þessu samhandi minna á þann greinar-
mun, sem Max Stirner gerði á byltingu og uppreisn. Bylting
„felur i sér snöggar breytingar á valdakerfinu, umturnun ríkj-
andi áslands í ríki eða þjóðfélagi og er þess vegna pólitísk eða
félagsleg athöfn“. Uppreisn „leiðir óhjákvæmilega til ákveð-
inna umskipta, en það eru ekki þau, sem eru kveikjan, heldur
óánægja mannsins með sjálfan sig. Hún er ekki vopnaður sam-
hlástur gegn yfirvöldunum, heldur hreyfing, andspyrnuhreyf-
ing meðal fólksins, án tillits til þeirrar skipunar, sem hún kem-
ur á“.7 Stirner gerði skarpari greinarmun á þessum tveim hug-
tökum, en aðalatriðið er, að milli hreyfingar, sem stefnir að
því að skipta um valdastofnanir, eins og lýsir sér í hugmynd-
um horgaralegra sósíalista (Fabian sósíalismi) um byltingu, og
hreyfingar, sem stefnir að því að losa sig við þessar stofnanir, er
mikið djúp staðfest. Uppreisn beinist þess vegna að ríkinu sem
slíku, og haráttuaðferðirnar munu miðast við það. Auðvit-
82