Búnaðarrit - 01.01.1995, Blaðsíða 41

rúmlega 150 tonn sem leiddi til verulegs verðfalls. Framleiðendur ylræktaðs
grænmetis hafa hingað til búið við, á sama hátt og erlendir starfsbræður þeirra,
að skilaverð er tiltölulega hátt í upphaft og lok uppskerutímabilsins. Á þessuin
tíma hafa t.d. tómataframleiðendur jafnvel verið að fá um 25% tekna sinna. Á
árinu 1993 brá hins vegar svo við og ágerðist enn frekar 1994 að verðið á tómöt-
um féll mjög fljótt og hélst mjög lágt langt fram á haust. Afleiðing þessa varð
þvf sú að í heild varð skilaverð til bænda langt undir kostnaðarverði. Áætlað
hefur verið að framleiðslukostnaðarverð tómata sé u.þ.b. 130-140 kr/kg. Meðal
skilaverð 1994 var hins vegar aðeins u.þ.b. 105 kr/kg miðað við innsent magn.
Jafnvel sást um tíma meðalskilaverð á viku allt niður í 50 kr/kg. Ekki verður
annað séð en að svipuð offramleiðsla verði á næsta ári og því mjög brýnt að
menn nái saman um aðgerðir sem koma í veg fyrir að skefjalaus undirboð eyði-
leggi markaðinn aftur.
Undanfarin ár hef ég rekið mikinn áróður fyrir noktun lífrænna varna við
ræktun grænmetis í gróðurhúsum, bæði í ræðu og riti. Þessi áróður er farinn að
skila miklum árangri og er nú svo komið að það heyrir til algjörar undan-
tekningar ef grípa þarf til meindýralyfja.
Á síðastliðnu ári greindist blómatrips í tveimur grænmetisstöðvum (gúrkur
og paprika). 1 kjölfar þessa hætti önnur þeirra með grænmeti og sneri sér að rækt-
un blóma. Hin stöðin hélt hins vegar grænmetisræktuninni áfram og ákvað
garðyrkjubóndinn að reyna til hins ýtrasta að kljást við blómatripsið með
lífrænum vörnum. Þrátt fyrir ýmsa óvænta erfiðleika tókust lífrænu varnirnar í
heild sinni vel.
Tímafrekasta verkefni ársins og það mikilvægasta var GATT-málið. Var mér
falið af landbúnaðarráðuneytinu og stjórn Sambands garðyrkjubænda að annast
þá margvíslegu útreikninga varðandi hugsanleg áhrif GATT-samningsins á
innlenda framleiðslu grænmetis og útfæra tillögur til að fullnægja skilyrðum
samningsins um ríkjandi markaðsaðgang og beitingu tollaígilda. Ekki svo að
skilja að um eins manns verk hafi verið að ræða heldur var það unnið í rnjög
góðri samvinnu við garðyrkjubændur og Eirík Einarsson frá landbúnaðarráðu-
neytinu.
Ljóst er að GATT-samingurinn muni valda rneiri breytingum á starfsum-
hverfi stéttarinnar en áður hefur átt sér stað. Þegar hann kemur til framkvæmda
mun verða opið fyrir innflutning grænmetis árið um kring en ekki bara á ákveðn-
um tímabilum eins og verið hefur heldur einnig með mjög lágum tollum stóran
hluta ársins, mislengi eftir tegundum. Samkvæmt samningnum verður að skapa
möguleika á innflutningi a.m.k. álíka magns og 1988 og á eigi hærri tollum en
þá giltu (40%). Viðmiðunarárið er í heild óhagstætt íslenskum framleiðendum
þar sem það var slæmt ræktunarár og því mikill innflutningur. Skilyrðið um ríkj-
andi markaðsaðgang bitnar verst á þeim tegundum útigrænmetis sem hafa verið
1 mestri framþróun varðandi lengingu framboðs innlendrar framleiðslu t.d. með
39