Búnaðarrit - 01.01.1995, Blaðsíða 253

Jórturdýr, nautgripir, sauðfé og geitur eru taldar viðkvæmastar fyrir eituráhri-
fum fluors.
Lægstu þolmörk nautgripa virðast yfirleitt vera talin 25-30 p.p.m. í þurrefni
fóðurs. Margir tilgreina þó hærri tölu eða 30-50 p.p.m. sem þolmörk. Rannsóknir
þessar eiga ýmist við um holdanautgripi eða mjólkurkýr, og niðurstöður eru byg-
gðar á nokkuð mislöngum tilraunaskeiðum. Einstaka höfundar telja að 30 p.p.m
fluor í þurrefni fóðurs sé mesta magn sem sé skaðlaust fyrir nautgripi og að jafn-
vel meira magn en 25 p.p.m. dragi úr nyt mjólkurkúa.
Fluortilraun með íslenskar veturgamlar geldar kindur sem voru fóðraðar með
sæmilegu þurrheyi eingöngu og stóð yfir í sex mánuði sýndu að þær kindur sern
fengu ca 1 mg fluor á kvert kg líkamsþunga (1 mg F/kg) á dag allan tilrauna-
tímann fengu aðeins óveruleg einkenni fluoreitrunar.
Ungar kindur sem fengu 3.5 mg F/kg á dag fengu væg fluoreinkenni eftir fjóra
mánuði.
Ymsir höfundar telja að sauðfé þoli 30, 50 jafnvel 70 p.p.m. F í þurrfóðri lang-
tímum saman.
Skýringin á þeim mismunandi gildum fyrir þolmörk sem finna má í fræðiritum
er væntanlega að nokkru leyti sú að menn hafa skilgreint þolmörk á mismunandi
vegu. Sumir miða þolmörk við minnstu fluorupptöku sem leiðir til meinafræðilegra
breytinga á beinum eða tönnum í langtíma tilraunum. Aðrir miða við það hvort
tiltekið fluormagn í fóðri hafi haft áhrif á afurðir gripanna, holdafar og þrif.
I þessu sambandi skiptir samsetning, magn og gæði fóðurs tilraunadýranna
mjög miklu máli, ekki síst steinefni í fóðrinu. Tilraunir þessar hafa verið gerðar
með ólík búíjárkyn sem einnig skiptir máli í þessu sambandi og loks hafa ýmsir,
sem langa reynslu og kynni hafa af áhrifum fluormengunar á búfé haldið því
fram að fluorþol sé einstaklingsbundið innan sömu búfjártegundar. Líkamlegt
ástand gripa, sem verða fyrir fluormengun skiptir einnig verulegu máli. Af þess-
um ástæðum verður seint hægt að tilgreina einhverja algilda tölu varðandi fluor-
þol hinna ýmsu búfjártegunda sem eigi við hvar sem er.
I þessu sambandi er rétt að hafa í huga að vetrarfóðrun hrossa og stundum
einnig sauðfjár er oft á tíðum bæði naum og einhæf hér á landi.
Fluormagn í beinum, skemmdir í tönnum og beinum
Fluormagn í tilteknum beinum eða hlutum þeirra hefur verið notað til að fá
vitneskju um hvernig fluorbúskap skepnunnar hefur verið háttað undanfarna
mánuði eða misseri.
Ef að meira er af fluor í fóðrinu heldur en skepnan getur losað sig við
jafnóðum sest fluor í bein hennar smám saman.
Þaðan hverfur fluor ekki aftur nema að litlu leyti þó að breytt sé til um fóður
og dregið úr fluormagni. Nokkur munur er á því hve mikið af fluor safnast í ein-
stök bein, jafnvel munur á því í hvaða hluta beinsins mest af fluor er að finna.
251