Sveitarstjórnarmál - 01.09.1995, Blaðsíða 32

VERKASKIPTI RÍKIS OG SVEITARFÉ LAG A
- að sveitarfélög fái fjármagn er nemur sem næst
þeim kostnaði sem þau yfirtaka.
- að jöfnunarframlögin renni til sveitarfélaga til að
sveitarstjómimar geti sjálfar ákveðið hvemig fjármagn
sveitarfélagsins er nýtt.
Kennsla í grunnskólunt landsins er misdýr sem or-
sakast af mishagkvæmum skólaeiningum. Þeirn mun
fjölmennari sem skólinn er þeim mun ódýrari er hann á
hvem nemanda. Það sem endurspeglar kennslukostnað
gmnnskóla eru kennslutímamir en Ijóst er að fylgni er á
milli kennslutímafjölda og kennslukostnaðar.
Að undangenginni athugun taldi nefndin að best væri
að meta kennslukostnaðinn, og þar með jöfnunarþörf
sveitarfélaga, á grundvelli kennslutímafjölda á hvern
nemanda viðkomandi skóla.
Þar sem kennslutímafjöldi á hvem nemanda breytist
línulega eftir stærð skólanna var ákveðið að leita til
stærðfræðinga til að útbúa formúlu sem lýsti sem best
þessari línu.
Forsendur að baki formúlunnar:
- Kennslutímafjöldi hvers skóla sem menntamála-
ráðuneytið hefur reiknað út eingöngu á gmndvelli laga
og reglna þar að lútandi. Hér er um að ræða kennslu-
tímafjölda vegna almennrar kennslu og stjómunar.
- Meðaltal kennslutímafjölda skólaársins 1992-1993
og 1993—1994 var fundið hjá hverjum skóla um sig til
að hafa samanburðarhæfar upplýsingar við gmnnskóla-
kostnað ríkis á árinu 1993.
- Reiknaður var út kennslutímafjöldi á hvem nem-
anda hjá öllum skólum á Vesturlandi, Norðurlandi
vestra og Norðurlandi eystra. Það var gert með því að
deila kennslutímafjölda viðkomandi skóla með nem-
endafjölda þess.
- Kennslutímafjöldinn á hvem nemanda þannig fund-
inn var síðan leiðréttur miðað við gerð skólanna, þ.e.
fjölda bekkjardeilda. Allir skólar eru gerðir að 10 bekkja
skólum og kennslutímafjöldi pr. nemanda miðast því
við það. Það er nauðsynlegt því þegar nemendafjöldinn
er sleginn inn í formúluna gæti verið um að ræða skóla
með t.d. 1.-4. bekk, 4.-6. bekk eða skóla með 7.-10.
bekk. Kennslutímafjöldinn er mjög misjafn eftir skóla-
gerð því samkvæmt lögum var skylt á skólaárinu
1994-1995 að hafa 34 kennslutíma á viku fyrir árgang-
ana í 8., 9. og 10. bekk en einungis 25 kennslutíma fyrir
árgangana í 1., 2. og 3. bekk.
Notkun formúlunnar
Með því að setja inn í formúluna nemendafjölda við-
komandi skóla reiknar formúlan út kennslutímafjöldann
á hvem nemanda fyrir viðkomandi skóla.
Niðurstaða formúlunnar fyrir hvem og einn skóla er
síðan notuð við að finna heildarkennslutímafjölda hjá
viðkomandi sveitarfélagi.
Þar sem gert er ráð fyrir að jöfnunarframlagið verði
reiknað niður á viðkomandi sveitarfélag þá er heildar-
kennslutímafjöldi hvers sveitarfélags fundinn á gmnd-
velli nemendafjölda í hverju sveitarfélagi og er gert ráð
fyrir að upplýsingar úr þjóðskrá Hagstofu Islands verði
notaðar til þess. Nemendumir yrðu síðan staðsettir í við-
komandi skólum.
Kosturinn við að notast við formúlu með þessum hætti
er sá að hún sýnir sama kennslutímafjölda á hvem nem-
anda hjá skólum af sömu stærð. Kennslutímafjöldinn
sem kemur út úr formúlunni er því meðaltal kennslu-
tímafjölda á hvem nemanda hjá öllum skólum af sömu
stærð. Formúlan segir okkur því hversu marga kennslu-
tíma á hvem nemanda eðlilegt sé að skóli af viðkomandi
stærð eigi að hafa.
Þegar niðurstaða formúlunnar fyrir viðkomandi skóla
liggur fyrir verður því að leiðrétta þá niðurstöðu með til-
liti til skólagerðar. Skóli með alla 10 bekkina er sam-
kvæmt lögunum með 29,3 kennslutíma að meðaltali á
hvern bekk þannig að skóli ineð 8.-10. bekk fær
kennslutíma sinn úr formúlunni aukinn um ca 16%
(34/29,3). Öfugt er farið þegar um er að ræða skóla með
yngri bekki, t.d. 1 .-6. bekk.
Laun kennara geta verið mjög misjöfn eftir skólum.
Athugun hefur leitt í ljós að í t.d. nýjum skólum eru
launataxtar fremur lágir þar sem þar starfar mikið af ung-
um kennurum sem ekki hafa enn klifrað upp launa-
flokkastigann með framhaldsnámi eða starfsaldri. I
grunnskólum víða um land er hlutfall ófaglærðra kenn-
ara, svokallaðra leiðbeinenda, nokkuð hátt og meðal-
launataxti viðkomandi skóla því lágur. Gert er ráð fyrir
að kennslutímafjöldinn verði leiðréttur miðað við slíka
þætti þannig að skólar með hærri launataxta en meðaltal
landsins fái viðbót við þann kennslutímafjölda sem út úr
formúlunni kemur, en öfugt þegar launataxtar skóla eru
lægri en meðaltalið. Þetta myndi t.a.m. hvetja sveitarfé-
lagið enn frekar til að ráða menntaða kennara í grunn-
skólana.
Kennslutímafjöldi hvers skóla eftir þessar leiðréttingar
er notaður við að finna heildarkennslutímafjölda hvers
sveitarfélags samkvæmt áðumefndri lýsingu.
Þegar jöfnunarframlag hvers sveitarfélags er fundið er
það gert á þann máta að reiknað er út hversu stóran hluta
sveitarfélagið á af því fjármagni sem ákveðið hefur verið
að veita til jöfnunarframlaga vegna grunnskólakostnaðar.
Hlutur hvers sveitarfélags í heildarframlögum er fund-
inn þannig:
- Fundið er hlutfall kennslutímafjölda hvers sveitarfé-
lags af heildarkennslutímafjölda landsins. Hér er athugað
hversu stóran hluta sveitarfélagið hefur af kennslutíma
alls landsins.
- Fundið er hlutfall álagningarstofns útsvars hjá við-
komandi sveitarfélagi af álagningarstofni alls landsins.
Þar sem gert er ráð fyrir að sveitarfélög fái aukið útsvar
til að fjármagna grunnskólana þarf að athuga mismun-
1 58