Sveitarstjórnarmál - 01.09.1995, Blaðsíða 4

FORUSTUGREIN
Sveitarfélögin og erlent samstarf á tíma-
mótum
Samskipti sveitarstjórna í Evrópu hafa stóraukist á
undanförnum árum. Samband íslenskra sveitarfélaga
hefur lengi tekið þátt í störfum sveitarstjómarráðs Evr-
ópuráðsins og átt náin samskipti við samtök sveitar-
stjóma á Norðurlöndum.
Fulltrúar baltnesku ríkjanna sátu í fyrsta sinn norrænu
sveitarstjómarráðstefnuna á Islandi á síðasta ári.
A ferð minni og framkvæmdastjóra sambandsins til
Riga í maí sl., sem farin var til að endurgjalda heimsókn
forystumanna sveitarfélaga í Lettlandi hingað á síðasta
ári, var undirrituð viljayfirlýsing um samstarf á milli
Sambands íslenskra sveitarfélaga og Sambands sveitar-
félaga í Lettlandi, sem stofnuð vom fyrir tveimur ámm.
Þetta er í fyrsta sinn sem slík viljayfirlýsing er undir-
rituð af hálfu sambandsins og því tímamótaviðburður í
sögu þess. Þetta er viðleitni til að leggja okkar af mörk-
um við uppbyggingu baltnesku landanna og er til marks
um þá þróun sem nú á sér stað í heiminum. Einstök
sveitarfélög, stofnanir þeirra og samtök á Norðurlöndum
eru nú þegar þátttakendur í umfangsmiklum samstarfs-
verkefnum í þessum löndum.
Þegar litið er til þess hvaða velfamaðarþjónusta er í
boði í Lettlandi og þeirra lífskjara sem almenningur býr
þar við kemur óneitanlega upp í hugann það háa þjón-
ustustig og þau lífsgæði sem við Islendingar búum við.
Með æmum tilkostnaði höfum við byggt upp glæsilegar
stofnanir, vel tækjum búnar, með menntuðu starfsfólki.
Allar andstæður þessa er að finna í Lettlandi. M.a. til að
fjármagna þessar framkvæmdir og halda uppi háu þjón-
ustustigi höfum við tekið erlend og innlend lán sem sí-
fellt íþyngja bæði ríki og sveitarfélögum. Ekki er ég að
mæla með því ástandi sem nú er til staðar í Lettlandi
hvað varðar alla samfélagsþjónustu en ég tel fulla
ástæðu til að við íslendingar stöldmm við og reynum að
átta okkur á því hvert stefnir.
Nauðsynlegt er að skilgreina á nýjan leik hverjar þarf-
irnar eru, hvað sé brýnast að framkvæma og hverjir
möguleikar okkar em til að uppfylla þær á samfélags-
legum grunni. Það getur ekki gengið til lengdar að
margvísleg þjónusta sveitarfélaganna sé fjármögnuð
með lántökum, sem síðan leiðir til þess að þau eiga erf-
iðara með að sinna lögbundnum verkefnum sínum og
takast á við ný viðfangsefni.
Sveitarfélögin þurfa ennfremur á næstu ámm að skil-
greina betur hvaða verkefnum þau ætla sjálf að sinna og
hvaða verkefni þau ætla að fela öðmm til rekstrar, svo
sem félagasamtökum eða einkaaðilum. Víða erlendis
hafa sveitarfélögin fært öðmm aðilum verkefni til rekstr-
ar en sjálf borið ábyrgð á skipulagi þjónustunnar, haft
eftirlit með rekstri og unnið að stefnumótun. Þetta þykir
sjálfsagt í verklegum framkvæmdum en má stórauka í
rekstri.
Sveitarfélögin standa nú flest á þeim tímamótum að
fjárhagur þeirra leyfir ekki frekari vöxt velferðarkerfisins
og nýjum kröfum um þjónustu þeirra verður ekki mætt
nema dregið verði samtímis úr þeirri starfsemi sem
minnkandi eftirspum er eftir. Við þessi skilyrði bíður ís-
lenskra sveitarstjóma það framtíðarverkefni að takast á
við stjómun breytinga í takt við tímann án þess að heild-
ammsvifin aukist umfram það sem fjárhagurinn leyfir.
Sveitarfélögin eiga að vera virkir þátttakendur í að
hlúa að menntun þjóðarinnar og taka fullan þátt í að
skapa skilyrði til þess í þjóðfélaginu að Island standist
alþjóðlegan samanburð og samkeppni. Það þarf að auka
framleiðni og styrkja samkeppnisstöðu þjóðarinnar og í
því sambandi þarf að taka til endurskoðunar allan opin-
beran rekstur og stjómsýslu, þ.á m. sveitarfélaganna. Til
að örva frumkvæði fyrirtækja og einstaklinga verða bæði
ríkisvald og ekki síst sveitarfélög að skapa nauðsynlega
umgjörð.
Öll þessi mál em nú til umfjöllunar á vettvangi sveit-
arstjórna í Evrópulöndum og víðar. Aukin tengsl og
vitneskja um meðferð þessara mála í nálægum löndum
ætti að auðvelda okkur að takast á við lausn þeirra og
jafnframt að leggja fram okkar reynslu og þekkingu. Það
ætti að vera keppikefli Islendinga, ekki síst á tímum um-
byltinga og sífellt vaxandi samskipta þjóða heims.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
1 30