Sveitarstjórnarmál - 01.09.1995, Blaðsíða 29

VERKASKIPTI RÍKIS OG SVEITARFÉ LAGA
ara og skólastjóra í sérstakan sjóð er sambandið varð-
veitir og annast allan rekstur á. Sérstök fimm manna
stjóm skal veita styrki úr sjóðnum til ferða og námsleyfa
og skal sambandið annast og kosta skrifstofuhald fyrir
sjóðinn. Samkvæmt fjárlögum þessa árs hefur sjóðurinn
til ráðstöfunar 38,6 millj. kr. Arlega berast sjóðnum um-
sóknir um 110-120 námsleyfi til lengri eða skemmri
tíma.
Umsýslu Námsleyfasjóðsins hefur menntamálaráðu-
neytið sinnt. í raun er yfirfærsla þess verkefnis til sam-
bandsins, auk ákvæða 20. gr. um samráð um setningu
reglugerðar um húsnæði og búnað grunnskóla, eina lög-
skylda verkefni sambandsins í nýjum grunnskólalögum
er tengist yfirfærslu grunnskólans til sveitarfélaganna.
Menntamálaráðuneytið heldur einnig utan um svo-
kallað námsmatskerfi þar sem menntun og námskeið
kennara gefa hverjum þeirra ákveðin stig sem lögð eru
til grundvallar röðun þeirra í launaflokka. í þessu sam-
bandi hefur verið byggður upp gagnagrunnur er nær yfir
alla grunnskólakennara, sem eru á fjórða þúsund talsins.
Eðlilegast er að sveitarfélögin yfirtaki þessa umsýslu,
fái til sín gagnagrunninn og haldi honum við og þaðan
fái sveitarfélögin upplýsingar um hvar einstakir kennar-
ar raðist í launaflokka.
Auk umsýslu Námsleyfasjóðsins og gagnagrunns um
námsmatskerfi kennara, sinnir grunnskóladeild mennta-
málaráðuneytisins með sjö starfsmönnum margs konar
öðrum sameiginlegum verkefnum varðandi málefni
grunnskólans.
Að mínu mati er eðlilegast að sú starfsemi og sá
kostnaður sem ríkið hefur haft af þessum stöðugildum
flytjist til sveitarfélaganna og sveitarfélögin fái þann
kostnað uppborinn í hærri hlutdeild í staðgreiðslu eins
og launakostnað kennara. Sveitarfélögin verða síðan að
ákveða hverjir af þessum verkþáttum verði fluttir á sam-
eiginlegan vettvang í landshlutunum þegar núverandi
verkefni fræðsluskrifstofanna verða endurskipulögð.
Hagsmunagæslan
Eins og fundarmönnum mun kunnugt er ráð fyrir því
gert að til að mæta þeim kostnaði er sveitarfélögin yfir-
taka vegna grunnskólans fái þau hækkaða hlutdeild í
staðgreiðslu en hlutdeild ríkisins lækki. Það kemur í hlut
sambandsins og fulltrúa þess í nefndum fyrir hönd sveit-
arfélaganna að leggja mat á þann kostnað og semja um
hann við ríkisvaldið ásamt auknum tekjustofnum til
sveitarfélaganna. Þessi vinna er mjög þýðingarmikil og
þeir fulltrúar sambandsins sem að málinu vinna taka að
sér vandasamt starf.
Auk þess kostnaðar sem upplýsingar liggja fyrir um í
fjárlögum þarf m.a. að meta viðbótarkostnað vegna ný-
settra grunnskólalaga, t.d. ákvæða um einsetningu skóla,
það er þann kostnaðarþátt er fallið hefði á ríkið að
óbreyttum grunnskólalögum, en einsetningin kemur
ekki strax til framkvæmda og ekki fyrr en yfirfærslan
hefur átt sér stað. Eins er um aukinn kostnað vegna ný-
gerðra kjarasamninga við kennara, sem til fellur í áföng-
um.
Jafnframt er nauðsynlegt að halda til haga og meta
kostnað vegna ákvæða eldri grunnskólalaga, sem nkið
hefur vanrækt að framkvæma árum saman en verður við
yfirfærsluna skylduverkefni sveitarfélaganna. Ekki er
ólíklegt að kröfum um að þeim þáttum verði betur sinnt
verði nú fastar fylgt eftir af íbúum sveitarfélaganna, m.a.
með tilstyrk ríkisvaldsins, þegar sveitarfélögin hafa yfir-
tekið skólareksturinn að fullu. Ýmsir þættir þessa máls
eru mjög sérhæfðir og krefjast ítarlegrar skoðunar og út-
reikninga, sem fulltrúar sambandsins í nefndum er vinna
að samningagerðinni við ríkið þyrftu að njóta sérfræði-
aðstoðar við. Leggja þarf mat á fjölmörg atriði og vinna
og reikna á forsendum sveitarfélaganna og með hags-
muni þeirra í huga.
Vegna hagsmunagæslu fyrir sveitarfélögin er mjög
mikilvægt að á einum stað liggi fyrir í gagnagrunni
glöggar upplýsingar um allan rekstrarkostnað skólanna
og þó sérstaklega launakostnað vegna einstakra launa-
þátta. Slíkur gagnagrunnur er grundvallaratriði varðandi
það að fylgjast með í framtíðinni hvemig til hefur tekist
varðandi flutning verkefnisins og tekjustofna og þar
þurfa að koma fram á hverjum tíma nýjar upplýsingar
um allar hagstærðir í rekstri skólanna.
Gerö og túlkun kjarasamninga viö kenn-
ara
XV. landsþing sambandsins lagði til á síðasta hausti, í
ályktun um grunnskólamál, að kjarasamningagerð við
kennara yrði öll á einni hendi. Kjarasamningagerð við
kennara og túlkun kjarasamninga þeirra er flókið og sér-
hæft verkefni. A launaskrifstofu fjármálaráðuneytisins
og hjá ríkisbókhaldi er áætlað að um 2,5 stöðugildi teng-
ist aðallega túlkun kjarasamninga og kjarasamningagerð.
Ekki hefur reynst unnt að fá upplýsingar um hvað
vinna við síðustu kjarasamninga við kennara kostaði rík-
issjóð enda er því verki ekki að fullu lokið. Þótt gengið
hafi verið frá samningnum í aðalatriðum eru enn að
störfum nefndir til að ganga frá ýmsum þáttum sem urðu
eftir við undirritun samningsins.
Af hálfu ríkisins er þannig staðið að kjarasamninga-
gerðinni að launanefnd ríkisins hefur það verkefni með
höndum og þeir er í henni sitja fá ákveðna tiltekna þókn-
un fyrir að sitja í nefndinni. Formaður hennar er ráðu-
neytisstjóri, auk þess hefur hann sér við hlið tvo skrif-
stofustjóra og nokkra deildarstjóra og sérfræðinga úr
ráðuneytunum. I kjarasamningalotu eins og á síðasta
vetri felst stærsti hluti kostnaðarins í yfirvinnu þessara
starfsmanna einstakra ráðuneyta og færist þar og er því
ósýnilegur sem ein heild á einum stað.
Kjarasamningagerð við kennara verður verkefni sveit-
arfélaganna við yfírtöku grunnskólakostnaðarins og þau
verða að bera þann kostnað er af því hlýst. Um er að
1 55