Frjáls verslun - 01.08.2007, Blaðsíða 50

50 F R J Á L S V E R S L U N • 8 . T B L . 2 0 0 7
að einhvern tíma komi upp sú staða að hægt verði að draga úr
fjárframlögum til samkeppniseftirlitsins en sú stund er a.m.k.
ekki runnin upp. Þvert á móti er það mín skoðun að efla þurfi
þessa starfsemi enn frekar með auknum fjármunum.“
Sektargreiðslur nema hærri upphæð en kost-
naður við eftirlitið
– Nú er Samkeppniseftirlitið alfarið rekið með fjárframlögum
sem ákveðin eru í fjárlögum á Alþingi.
Kæmi það til álita, að þínu mati, að stofn-
unin fengi t.d. hluta þess fjármagns sem
innheimtist vegna brota á samkeppnis-
lögum?
„Það er alltaf álitaefni hvað er við hæfi í
þessum efnum. Við búum við annað skipu-
lag en margar aðrar stofnanir. Nægir þar að
nefna Fjármálaeftirlitið, sem ég þekki best
til, en í því tilviki eru það hinir eftirlitsskyldu
aðilar sem greiða fyrir eftirlitið. Menn geta líka spurt hvort það
sé við hæfi eða ekki. Ég tel svo vera. Svo hafa sumir talið að það
væri ekki við hæfi að Samkeppniseftirlitið sé að einhverju leyti
rekið á grundvelli sekta sem aflað er með eftirlitinu. Í raun er
það þannig að ef litið er aftur til ársins 1993, þegar samkeppnis-
lögin voru tekin upp, þá nema sektargreiðslur töluvert hærri
upphæð en sem nemur þeim fjármunum sem varið hefur verið
til samkeppniseftirlitsins á sama tíma,“ segir Páll Gunnar. Þess
má geta að fjárlagaheimildir fyrir Samkeppniseftirlitið á þessu
starfsári nema röskum 212 milljónum króna. Það er töluverð
aukning frá því sem áður var en forstjórinn segir að mat þeirra,
sem starfa hjá stofnuninni, sé að meiri fjármuna sé þörf og eftir
þeim hafi verið kallað. Í dag starfa um 20 manns hjá Samkeppnis-
eftirlitinu, flestir sérfræðingar á sviði lögfræði og viðskipta- og
hagfræði, en einnig er töluvert um að stofnunin leiti utanað-
komandi sérfræðiráðgjafar. Liður í því er að efla tengslin við
háskóla og fræðasamfélagið. Páll Gunnar segir að mikilvægt sé
að leita út fyrir veggi stofnunarinnar í þessu skyni. Oft þurfi
starfsmenn að setja sig inn í hin flóknustu mál, sem geta lotið
að fræðilegum eða tæknilegum atriðum, og því sé mikilvægt að
vera í góðu sambandi við utanaðkomandi ráðgjafa.
Aðspurður segir Páll Gunnar að þótt stofnunin hafi eflst sé
því ekki að leyna að hjá svona lítilli stofnun geti almenn verk-
efni raskast þegar mjög stór mál koma upp.
„Það hefur t.d. mikil áhrif á starfsemina ef upp koma sam-
runamál sem þarfnast mikillar skoðunar. Þau
eru þess eðlis að það þarf að afgreiða þau á
tiltölulega skömmum tíma. Til þess höfum
við lögbundna fresti og ef við höldum þá
ekki tapast möguleikar okkar á aðgerðum.
Við höfum einn mánuð til að ákveða hvort
rannsaka eigi mál frekar og ef niðurstaðan
er að halda rannsókn áfram höfum við þrjá
mánuði til viðbótar til að ljúka þeirri vinnu.
Alls eru þetta fjórir mánuðir en það er mjög
skammur tími þegar um mjög flókin mál er að ræða. Við höfum
öðru hverju lent í því að þurfa að ýta verkefnum til hliðar um
tíma vegna slíkra mála. Samt reynum við í okkar verkskipulagi
að takmarka hættuna á því að staða sem þessi komi upp.“
Ólögmætt samráð er meðal alvarlegustu efna-
hagsbrota sem hægt er að fremja
– Hvað með valdheimildir Samkeppniseftirlitsins, eru þær
fullnægjandi og nógu skýrar að þínu mati?
„Samkeppnislögin eru býsna skýr hvað þetta varðar. Mark-
miðin eru skýr sem og þær heimildir sem við höfum. Okkur
er bæði ætlað að hafa eftirlit með samkeppnismarkaðnum eins
og hann er á hverjum tíma sem og að vera ráðgefandi gagnvart
stjórnvöldum og veita þeim aðhald. Hvað varðar samkeppnis-
markaðinn þá er hlutverk okkar aðallega þríþætt. Við höfum
eftirlit með banni við ólögmætu samráði, sem er hvað þekkt-
asti brotaflokkurinn og sá allra alvarlegasti. Í öðru lagi eftirlit
með misnotkun á markaðsráðandi stöðu og í þriðja lagi er það
samrunaeftirlitið sem er stór þáttur í okkar starfi,“ segir Páll
Gunnar, en að hans sögn eru íslensku samkeppnislögin mjög lík
því sem tíðkast í nágrannalöndunum enda byggja þau að miklu
leyti á Evrópurétti.
„Hitt er það að samkeppnislögin þurfa að vera í stöðugri
endurskoðun og við sem hér störfum höfum oft og iðulega vakið
athygli á ýmsu sem orðið gæti til að styrkja lögin. Það er t.d.
ýmislegt í samrunaákvæðum laganna sem þörf er á að fara yfir.
Einnig þarf að efla rannsóknarheimildir Samkeppniseftirlitsins.
Við höfum einnig vakið athygli á því að til þess að við getum
beitt okkur fyrir skipulagsbreytingum í fyrirtækjum þá þarf að
staðreyna brot. Við höfum ekki heimildir til að beita okkur fyrir
skipulagsbreytingum hjá markaðsráðandi fyrirtækjum sem eru
orðin svo stór að þau eru farin að hamla samkeppni þótt brot
hafi ekki sannast. Bretar eru með slík heimildarákvæði í sínum
S A M K E P P N I S M Á L
„Stjórnendur fyrirtækja
og aðrir einstaklingar
sem taka þátt í brotum
á samkeppnislögum eiga
nú yfir höfði sér allt að
sex ára fangelsi.“
Forstjóri Samkeppniseftirlitsins:
1. Sektargreiðslur nema hærri upphæð en kostnaður
við eftirlitið.
2. Ólögmætt samráð er meðal alvarlegustu efnahags-
brota sem hægt er að fremja. Viðurlögin geta verið
allt að 6 ára fangelsi.
3. Húsleitarúrræði eru frekar sjaldgæf.
4. Samruna- og sameiningarmál geta verið ákaflega
flókin.
5. Nauðsynlegt er að veita stjórnvöldum aðhald.
6. Ábendingum frá almenningi hefur fjölgað verulega.