Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.05.2004, Blaðsíða 48

Dr. Hólmfríður K. Gunnarsdóttir, sérfræðingur á rannsókna-
og heilbrigðisdeild Vinnueftirlitsins
46
Sálfélagslegir áhættuþættir vegna óþæginda í
stoðkerfi hjá konum í öldrunarþjónustunni
í nóvember árið 2000 var gerð könnun á heilsufari, líðan
og vinnuumhverfi starfsfólks í öldrunarþjónustunni á veg-
um Vinnueftirlitsins og hefur efnivið og aðferðum verið
lýst í Læknabiaðinu (Hólmfríður K. Gunnarsdóttir, Kristinn
Tómasson og Guðbjörg Linda Rafnsdóttir, 2004). Enn frem-
ur má benda á skýrsluna Könnun á heilsufari, iíðan og
vinnuumhverfi starfsfólks í öldrunarþjónustu (Berglind
Helgadóttir o.fl., 2001) sem er aðgengileg á heimasíðu
Vinnueftirlitsins, www.vinnueftirlit.is, undir Rannsóknir.
Markmið rannsóknarinnar, sem hér er sagt frá, var að athuga
tengsl sálfélagslegra þátta í vinnunni og einkenna frá stoðkerfi
hjá konum í öldrunarþjónustunni á Islandi.
Könnunin fór fram frá morgni 1. nóvember til morguns 2.
nóvember 2000. Allir starfsmenn á öldrunardeildum og öldr-
unarstofnunum á landinu, þar sem starfsmenn voru 10 eða
fleiri, fengu spurningalista með 84 spurningum. Dreift var
1886 spurningalistum á 62 vinnustöðum. Þar sem margir út-
Iendingar starfa í öldrunarþjónustunni var spurningalistinn
bæði á íslensku og ensku.
Spurt var um lýðfræðileg atriði, líkamlegt álag og
líkamsbeitingu, óþægindi frá hreyfi- og stoð-
kerfi, andlegt og félagslegt álag, vinnuaðstæður,
lífshætti og heilsufar. Spurningarnar um líkam-
legt álag og líkamsbeitingu byggðust á norræn-
um spurningalista, sem áður hafði verið notaður
hjá Vinnueftirlitinu, og spurningarnar urn and-
legt og félagslegt álag voru sóttar í norrænan
spurningalista um sálfélagslegt álag í vinnu sem
hefur nýlega verið þýddur á íslensku. Spurninga-
listinn, sem við notuðum, var í aðaldráttum sá
sami og lagður hafði verið fyrir hjá starfsmönn-
um leikskóla í Reykjavík (Berglind Helgadóttir
o.fl., 2000). Sérstökum starfmönnum á hverjum
vinnustað var falið að dreifa spurningalistunum
og senda þá aftur til rannsókna- og heilbrigðis-
deildar Vinnueftirlitsins.
Heildarsvörun var 80%. Meirihluti svarenda
voru konur eða 95,5%. Hjúkrunarfræðingar voru
16% svarenda, sjúkraliðar 21%, ófaglærðir í um-
Tímarit hjúkrunarfræðinga 2. tbl. 80. árg. 2004