Morgunblaðið - 06.09.1984, Blaðsíða 42

* 42
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. SEPTEMBER 1984
Kví kasíl fur eitr un
úr tannfyllingum
Athugasemdir við yfirlýsingu heilbrigðis-
og tryggingamálaráðuneytisins
eftir Ævar
Jóhannesson
Þ. 15. ágúst sl. var birt í
fjölmiðlum yfirlýsing frá Heil-
brigðis- og tryggingamálaráðu-
neytinu um skaðleysi tannfyli-
ingarefnisins „amalgam", vegna
blaðaskrifa að undanförnu um
hugsanlegar heilsuspillandi eitur-
verkanir frá tannfyllingum úr
þessu efni. Yfirlýsingin mun hafa
verið tekin saman af Magnúsi R.
Gíslasyni yfirtannlækni. íyfirlýs-
ingunni er fullyrt, að efnið sé
þrautprófað í 150 ár og að því sé
algerlega úr lausu lofti gripið að
efast um ágæti þess sem tannfyll-
ingarefnis. Þar sem þessi yfirlýs-
ing stangast algerlega á við ótal
vísindarannsóknir í mörgum lönd-
um er óhjákvæmilegt að gera at-
hugasemd við hana.
Höfundur þessa greinarstúfs
hefur með höndum nokkrar er-
lendar greinar um þetta efni,
þ.á.m. þrjár greinar úr vísinda-
tímaritinu „Journal of Ortomolec-
ular Psychiatry", sem gefið er út í
Kanada. Að útgáfu þess standa
vísindamenn og læknar, þ.á m.
hinn þekkti vísindamaður dr. Lin-
us Pauling, sem tvisvar hefur
hlotið Nóbelsverðlaun. Sá er þetta
ritar endursagði hluta efnis þess-
ara þriggja greina í tímaritinu
„Hollefni og heilsurækt" 1,—2.
tbls. 1984. Sú grein mun vera
orsök þeirra skrifa í dagblöðum
sem ráðuneytið telur sig vera að
leiðrétta með yfirlýsingu sinni.
Of langt mál yrði að rekja hér
efni greinarinnar í Hollefni og
heilsurækt, en lesendum er bent á
að tímaritið fæst í lausasölu í
heilsufæðubúðum í Reykjavík og á
Akureyri.
I stuttu máli má segja, að niður-
staða vísindamanna þeirra er
skrifuðu greinarnar í Journal of
Ortomolecular Psychiatry sé sú,
að nánast sé fullsannað að amalg-
am í tannfyllingum geti í ýmsum
tilvikum valdið langvarandi,
hæggengri kvikasilfureitrun, sem
lýst geti sér á ýmsan hátt með
mismunandi alvarlegum einkenn-
um, ailt frá þrálátum höfuðverk
til alvarlegra lamana, sem stund-
um minna á einkenni heila- og
mænusiggs (MS). Einnig er bent á
að vísindalegar sannanir fyrir
skaðsemi amalgams voru næstum
því borðleggjandi þegar á árunum
um og eftir 1939, en voru af ein-
hverjum annarlegum ástæðum
sniðgengnar af þáverandi heil-
brigðisyfirvöldum vestrænna
þjóða.
Bandariska tímaritið „Science
Digest" birti í júlíhefti sínu nú í ár
stutta grein um eitranir frá am-
algam-tannfyllingum og vitnaði
þar í rannsóknir við Iowa-háskóla,
en skýrsla um þær rannsóknir var
birt í tannlæknatímaritinu
„Journal of Dental Reserach". Þar
sannaðist að kvikasilfurmagn í
blóði fólks óx í hlutfalli við fjölda
amalgam-tannfyllinga í munni
þess.
1 greininni í Science Digest er
einnig sagt frá reynslu tannlæknis
í Colorado, Hal Huggins að nafni.
Hann segist hafa í starfi sínu
fundið allt að 400 sjúklinga með
kvikasilfureitrun frá tannfylling-
um. Hann segir svo orðrétt í ís-
Ienskri þýðingu: „Ég hefi með-
höndlað sjúklinga með heila- og
mænusigg og flogaveiki. 75%
þeirra batnaði verulega þegar am-
algam-tannfyllingarnar voru
teknar úr munni þeirra."
Bandaríska tannlæknafélagið
staðhæfir þó, að ekki sé neitt sam-
band milli amalgam-tannfyllinga
og sjúkdóma, en viðurkennir samt
að 5% fólks sé með ofnæmi fyrir
kvikasilfri. E.t.v. finnst íslenskum
heilbrigðisyfirvöldum eðlilegt og
sjálfsagt að 5% þjóðarinnar þjáist
af ofnæmissjúkdómum meiri
hluta ævinnar vegna þess að vís-
indalegar rannsóknarniðurstöður
hafa verið hundsaðar. Vera má að
tanniækninum sem samdi athuga-
semd ráðuneytisins finnist 5%
sjúklinga sinna ekki há tala, en
Ævar Jóhannesson
„E.t.v. finnst íslenskum
heilbrigðisyfirvöldum
eðlilegt og sjálfsagt að
5 % þjóðarinnar þjáist af
ofnæmissjúkdómum
meiri hluta ævinnar
vegna þess að vísinda-
legar rannsóknarnið-
urstöður hafa verið
hundsaðar.“
hann viðurkennir að amalgam-of-
næmi þekkist, en sé mjög sjald-
gæft. Finnst honum ekkert at-
hugavert við það að fólk sem
treystir þekkingu hans og dóm-
greind greiði honum fé fyrir að
setja í munn þess efni sem orsakar
ævilangt ofnæmi, sé ekkert að
gert, aðeins vegna þess að það eru
ekki nema 5% heildarinnar — svo
Um fóstureyðingar:
Nokkrar athugasemdir við mál-
flutning Jóns Vals Jenssonar
— eftir Sigurð H.
Friðjónsson
Jón Valur Jensson, guðfræðing-
ur, hefur nokkrum sinnum geystst
fram á síður Morgunblaðsins með
æsingaskrif, nú síðast þann 14. ág-
úst. Umræðuefnið er það, sem
hann kallar „fósturdráp". Þetta
nafn, sem hann notar er fullkom-
lega einkennandi fyrir málflutn-
ing hans. Ég minnist þess ekki að
hafa nokkurs staðar séð umræðu
um þetta viðkvæma málefni, sem
er jafn gegnsýrð fordómum og
einstrengingshætti eins og skrif
þessa guðfræðings frá ísafirði eru.
Ég nefni örfá dæmi um mál-
flutning Jóns Vals Jenssonar.
Notkun orðsins „fósturmorð"
finnst Jóni Val í víðsýni sínu
ganga einum of langt. Orðið fóst-
ureyðing virðist hann hins vegar
álíta yfirklór og fagurgala einber-
an — „fósturdráp" skal það heita,
það hugtak virðist falla að rétt-
lætisvitund hans. Ef einhverjum
yrði á að spyrja hvort orð eins og
„fósturdráp” höfði ekki einum um
of til tilfinninga, og hvort það
hljóti ekki af þeim ástæðum að
trufla alla hlutlæga umræðu um
málið, þá er því til að svara, að
notkun þessa orðs er ekki nema
einn anginn af málflutningi, sem
því miður virðist vera alfarið af
sömu rótum runninn. „Glæpur,
sem aldrei er leyfilegur"; er hin
hógværa Iýsing Jóns Vals á hinum
„svívirðilegu" „fósturdrápum".
, Það er ljóst af skrifum Jóns
Vals Jenssonar, að þetta málefni
hlýtur að vera honum afar hug-
leikið, og hefur hann sankað að
sér upplýsingum, er það varða, úr
ýmsum áttum. Málflutningur
hans er hins vegar með þeim hætti
að ég sé ekki ástæðu til að elta
ólar við hvað eina, sem hann tínir
til. Undir lok greinar sinnar birtir
hann hins vegar fullyrðingar, sem
eru svo fjarstæðukenndar, að ég
get ekki orða bundizt. Jón Valur
Jensson skrifar: „Fóstrið hefur
ekki verið spurt hvort það vilji lifa
sínu lífi eður ei. Hins vegar vitum
við, að það nýtur síns eigin lífs og
að beita þeim hæfileikum, sem það
öðlast stig af stigi í kviði móður
sinnar (mörg dæmi þess hafa
sannazt með rannsóknum, sbr. t.d.
bókina The Secret Life of the Unb-
orn Child eftir dr. Th. Verny geð-
lækni).“ Það var og — hverju er til
að svara? Ég þekki ekki þá bók,
sem vitnað er til, né heldur höfund
hennar dr. Th. Verny geðlækni, en
hins vegar vil ég leyfa mér að full-
yrða, að þessi yfirlýsing verður að
teljast í meira lagi langsótt. Sá
maður, sem leggur trúnað á slíkar
fjarstæður segir ákveðna hluti um
sjálfan sig, og það alveg án tillits
til lærdómsgráða, sem hann kann
að bera. Hvernig veit ég að þetta
er fjarstæða? Ástæðan er einföld.
Með-
vitund og skynjun eru fyrirbrigði,
sem eru tengd þroska miðtauga-
kerfisins. Fóstureyðingar eru að-
eins í undantekningartilvikum
gerðar eftir meira en tólf vikna
meðgöngu, en á þeim tíma er mið-
taugakerfið enn mjög óþroskað.
Tal um það, að fóstur á þessu stigi
„njóti eigin lífs“ og „að beita þeim
hæfileikum, sem það öðlast stig af
stigi“ lýsir engu nema fáfræði og
Sigurður H. Friðjónsson
„Ég álít það fullkom-
ið siðleysi að reyna með
þessum hætti að sá fræj-
um ótta og sjálfs-
ásökunar í hugi ungra
kvenna, sem ekki
kunna að verja sig.“
fordómum höfundar síns. Mér
dettur ekki í hug eitt augnablik,
að þessar ástæður nægi Jóni Val
Jenssyni. Ef hann vill trúa því að
jafnvel einstakar frumur séu
„meðvitaðar" og skynji „þján-
ingu“, hvað sem þau hugtök kunna
að merkja í því samhengi, þá er
honum það fullkomlega frjálst
mín vegna. Ég læt mér nægja að
benda á, að slík trú byggir ekki á
neinum hlutlægum forsendum.
Jón Valur Jensson veltir sér upp
úr því, að ellefu vikna fóstur sé
„afar næmt fyrir hinum þjáningar-
fullu drápsaðferðum" (leturbreyt-
ing SHF). Hlutlægar forsendur
fyrir þessum fullyrðingum eru
engar til, og í mínum huga er
þetta óafsakanlegur málflutning-
ur. Ég álít það fullkomið siðleysi
að reyna með þessum hætti að sá
fræjum ótta og sjálfsásökunar í
hugi ungra kvenna, sem ekki
kunna að verja sig.
Jón Valur Jensson tekur miklar
rokur yfir ímynduðum þjáningum
nokkurra vikna gamalla fóstra.
Hins vegar munu allir þeir, sem
hafa kynnzt því hvílík raun fóst-
ureyðing venjulega er þeim kon-
um, sem á þá öngstigu rata, bæði
vita og skilja, að það hugarangur,
sem slík skrif munu valda þessum
konum er afar raunverulegt. Slík
skrif eru ekki aðeins með öllu
ómálefnaleg, þau eru beinlínis
skaðleg. Fyrir mér verður slíkur
málflutningur ekki annaö en lág-
kúra og ég harma, að slík skrif
skuli hafa birzt í Morgunblaðinu.
Kópavogi 16. ágúst 1984.
Sigurður //. Friðjónsson er doktor í
lííeðlisíræði og kennir rið lækna-
deild lláskóla íslands.
notuð sé prósentutala bandaríska
tannlæknafélagsins, sem ólíklegt
er að sé of há. Einnig mætti spyrja
hvort íslenska almannatrygg-
ingakerfið sé fúst til þess að
greiða árlega háar fjárupphæðir
fyrir tannviðgerðir skólabarna,
vitandi það að 5% þeirra verði
e.t.v. varanlegur baggi á trygg-
ingakerfinu vegna ofnæmissjúk-
dóma, auk ótal annarra sjúkdóma
sem fjöldi rannsókna víðs vegar
bendir til að amalgam-eitrun geti
átt þátt í.
Bandaríska rannsóknastofnunin
National Institute of Dental Re-
search hefur nú skipulagt starfs-
hóp (workshop) til að ganga úr
skugga um, hvort amalgam-eitrun
sé jafn alvarlegt heilsufarslegt
vandamál og ýmsar rannsóknir
benda til.
Afskipti Heilbrigðis- og trygg-
ingamálaráðuneytisins með yfir-
lýsingu sinni eru með öllu óskilj-
anleg. Tannlæknirinn sem samdi
hana hefur ekkert til málanna að
leggja nema það sem kennt hefur
verið í tannlæknaskólum á Vest-
urlöndum sl. 150 ár, að hans eigin
sögn, þ.e. að amalgam sé skaðlaust
og leysist nálega ekkert upp í
munni fólks. Grein hans túlkar þó
vel ríkjandi viðhorf meðal sumra,
en þó ekki allra, kennara í tann-
lækningum, sem að vonum fellur
illa að viðurkenna mistök sín og
reyna því að klóra í bakkann svo
lengi sem kostur er. Staðhæfingar
þeirra um óuppleysanleik amalg-
ams stenst þó ekki einu sinni ein-
földustu prófanir, eins og sýnt er
fram á greininni í Hollefni og
heilsurækt. Eins og skýrt er tekið
fram í þeirri grein, álítur höfund-
ur að ekki sé við tannlækna al-
mennt að sakast, þar eð þeir hafi
notað efnið í góðri trú, allsóvit-
andi um skaðsemi þess, en nú er
sú afsökun þó tæpast gild öllu
lengur. óhjákvæmilega er þó I
greininni þung ásökun á tann-
læknaskóla, sem virt hafa að vett-
ugi fjölda vísindarannsókna ára-
tugum saman. Þeir eru því hér á
Tölvumennt
— 24 fræðslurit
um tölvur
KOMIÐ er út fyrsta fræöslurit-
ið af 24 sem gefin verða út viku-
lega á næstunni undir heitinu
„Tölvumennt". Um er að ræða
íslenzka þýðingu á erlendri
blaðaröð, sem gefin hefur verið
út í Englandi, Kanada, Ástralíu,
Þýzkalandi og víðar.
Blaðaröð þessi kennir und-
irstöðuatriði tölvunarfræði
með fjölda skýringamynda.
Dregnar verða fram þær
breytingar, sem þegar hafa
orðið á daglegu lífi fyrir til-
stilli tölvanna og hvers vænta
megi í framtíðinni. Áherzla er
lögð á að nota eingöngu ís-
lenzk orð og heiti yfir allt sem
viðkemur tölvunum, segir í
frétt frá útgefanda.
Blaðaröðin „Tölvumennt"
verður samtals 480 blaðsíður
af lesmáli og er litprentað.
Sérstakar safnmöppur verða
fáanlegar fljótlega.