Morgunblaðið - 08.03.1985, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1985
Húsbyggjendur
Byggingavörudeild Sambandsins boöar til
bygQingavörusýningar í húsi verslunar-
deildar, Holtagöröum (sama húsi og Mikli-
garöur), frá kl. 13—17 dagana 9. og 10.
mars.
Bladburóarfólk
óskast!
Austurbœr
Sóleyjargata Miöbær I
Lindargata frá 40—63 Bergstaöastræti 1—57

ALLTAF Á LAUGARDÖGUM
lesbok
Situr þarna á sama steini ...
Ólafur H. Torfason skrifar um söngfuglinn Edith Piaf
í tilefni sýningar Leikfélags Akureyrar á söngleiknum
Piaf.
Stórslys í lífríkinu fyrir 12
þúsund árum
Hversvegna uröu þá aldauöa ýmsar tegundir stór-
vaxinna spendýra? Ein skýring: Maöurinn var búinn
aö finna upp hættuleg vopn.
Sídasta hirdskáldiö og ung-
verska söngkonan
Jón Björnsson skrifar um Ásmund frá Skúfsstööum
og Irmu Weile Barkany.
Páll á Húsafelli sækir
efniviöinn í giliö
Páll sýnir um þessar mundir á Kjarvalsstööum og af
því tilefni hefur Lesbók hitt hann aö máli.
Vöndað og menningarleg helgarlesning
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir JÓHÖNNU KRISTJÓNSDÓTTUR
Miöausturlönd:
Fallast Israelar/Jórdan-
ir/Palestfnumenn á að ræða
framtíðarskipan og frið?
UPPÁ síðkastið hafa teikn verið á lofti sem gætu bent til þess að ísraelar
og Egyptar hygðust af fullri alvöru beita sér fyrir viðræðum, sem síðan
leiddu til einhvers konar samkomulags varðandi Palestínumenn. Mubarak
forseti Egyptalands hefur sýnt vilja tii þess að fundir verði haldnir hið
fyrsta og hann hefur óskað eftir einhvers konar forsjá Bandaríkjamanna
varðandi málið. Skiptar skoðanir eru svo um hvort Hussein Jórdaníukon-
ungur eigi að sitja þessa hugsanlegu fundi og þá einnig hvort hann teljist
talsmaður Palestínumanna. Shimon Peres, forsætisráðherra ísraela, hefur
sagt, að hann sé hlynntur hugmyndum Mubaraks um viðræður milli full-
trúa ísraels við sendinefnd sem í ættu sæti fulltrúar Jórdaníu og Palestínu-
manna.
ísraelar hafa löngum haldið
því fram, að ekki kæmi til greina
að leyfa Palestínumönnum að
stofna eigið rfki, nánast inni í
miðju Ísraelsríki. Aftur á móti
má velta fyrir sér hvort ísraelar
mikla ekki fyrir sér hættuna af
slíku ríki. Arabaríkjunum hefur
verið það ljóst og viðurkenna það
beint og óbeint, að Ísraelsríki
mun standa og að sundraðir herir
Arabaríkjanna hafa ekki roð við
þeim ísraelska. Innan ísraels er
oft rifjuð upp samþykkt PLO um
að endanlegt markmið væri að
útrýma Ísraelsríki. PLO hefur
þetta ekki lengur á stefnuskrá
sinni eins og margsagt hefur ver-
ið frá, þrátt fyrir áróður öfgaafla
Hussein
Peres
innan ísraels gera menn sér grein
fyrir því að hvorki óbreyttir Pal-
estínumenn né samtökin PLO
stefna að þessu lengur. Af ýmsum
ástæðum, þar sem sú vegur
þyngst að PLO veit að Ísraelsríki
verður ekki upprætt. Styrkur
Ísraelsríkis í Miðausturlöndum er
svo mikill að það sýnir ekki vit-
legt mat á aðstæðum að halda
þeim áróðri lengur áfram. í bók-
inni Arafat-terrorist or peace-
maker, eftir Alan Hart, sem er
nýkomin út og mun verða getið
hér í blaðinu, segir, að gyðingar
séu rjómi vestrænnar siðmenn-
ingar á sama hátt og Palestínu-
menn séu rjómi hinnar arabísku.
Sadat forseti talaði um að hvergi
í heimi yrði þvílíkur unaðsreitur
og sá sem Palestínumönnum og
ísraelum tækist að byggja upp
saman. Æ fleiri raddir og hávær-
ari heimta ekki aðeins frið, held-
ur og réttlæti. Og réttlæti til
handa landlausri þjóð. Hverjir
ættu að skilja það betur en gyð-
ingar?
Peres hefur stungið upp á að
slíkir fundir yrðu í Banda-
ríkjunum; ef það væri ekki fram-
kvæmanlegt þá í Kairó. Athygl-
isvert er, að Bandaríkjamenn
tóku afar varfærnislega í þær
hugmyndir um að slíkir fundir
yrðu í Bandaríkjunum, en létu að
því liggja að þeir væru reiðubúnir
að hefja þátttöku í þeim síðar.
Peres virtist ekki láta tregðu
Bandaríkjamanna á sig fá og
ítrekaði að hann væri fús til
fundar.
verja og Sovétmanna einnig sitja
hana. Þetta hefur mælzt mis-
jafnlega fyrir og innan Israels
álíta margir að enn flóknara yrði
að komast að niðurstöðu ef allir
fyrrnefndir sætu fundinn. Um
málið eru líka deildar meiningar
Aftur á móti gætti þess í Jór-
daníu að mönnum fannst áætlun
Mubaraks ekki eins ljómandi og
ætla hefði mátt. Jórdanir líta svo
á að slíkir samningar myndu
beinast að því að knýja þá til að
gera sérstakan friðarsamning við
Israela, en útiloka Sýrlendinga.
Hussein Jórdaníukonungur er því
mótfallinn. Jórdanir segja einnig
að þetta gæti verið eins konar til-
raun til að „ræna“ samkomulag-
inu sem var gert milli Jórdaníu-
konungs og Yassir Arafat, for-
ystumanns PLO frá 11. febrúar.
Ýmsir Palestínumenn sögðu að
Mubarak Egyptalandsforseta
væri varla mjög mikil alvara,
hann væri fyrst og fremst að
leika þennan leik til þess að
blíðka Bandaríkjamenn og reyna
að fá þá til að trúa á friðarvilja
sinn. Hins vegar myndi Mubarak
svo færa sér í nyt þann góðvilja
sem þetta aflaði honum meðal
æðstu manna í Bandaríkjunum
og fá meiri hernaðar- og efna-
hagsaðstoð.
Mubarak
Allt er þetta býsna flókið, eins
og Miðausturlandamálin hafa
verið um áratugi. Fjarri er því
líka að meðal Palestínumanna og
Jórdana sé eining eða almenn
hrifning um samkomulag Jórd-
aníukonungs og PLO-formanns-
ins. Og stjórnvöld í Sýrlandi
gagnrýndu það harðlega svo og
ýmsar þær fylkingar Palestínu-
manna sem eru andsnúnar Ara-
fat. Aftur á móti vakti eftirtekt
að stjórnvöld í tveimur af hinum
svokölluðu hófsömu Arabaríkjum
gerðu ekki athugasemdir við
samkomulagið. Alsírstjórn lét
þess einfaldlega aö engu getið og
Saudi-Arabíustjórn leyfði að
minnsta kosti birtingu innihalds
þess í fjölmiðlum, þótt stjórnn
gæfi enga opinbera yfirlýsingu.
Utanríkisráðherra Israels, Yitzak
Shamir, hafnaði hugmyndunum
snarlega og komu viðbrögð hans
ekki á óvart. Eftir skrifum í ísra-
elskum blöðum að dæma eru þó
mjög skiptar skoðanir um málið
innan (sraels og langt í frá að
Shamir tali fyrir hönd allra
landsmanna.
Amman-samkomulagið gerði
ráð fyrir að býsna margir ættu
aðild að ráðstefnunni, auk deilu-
aðila myndu fulltrúar Breta,
Frakka, Bandaríkjamanna, Kín-
Arafat
innan PLO. Utanríkisráðherra
PLO, Farouk Kaddoumi, taldi
óráðlegt að Jórdanir og Pal-
estínumenn væru í einni og sðmu
sendinefndinni á slíkum fundi,
enda ekki nema sjálfsagt að Pal-
estinumenn fengju að vera alvöru
fulltrúar á ráðstefnu þar sem
ætti að reyna að að ráða málum
þeirra til lykta.
I samkomulaginu er þess kraf-
izt að Israelar hverfi á brott með
herlið sitt og íbúa af þeim land-
svæðum sem voru hertekin í sex
daga stríðinu. Vitað er að Israel-
ar eru ekki fáanlegir til að fallast
á þetta. Hins vegar hefur þeirri
skoðun vaxið fylgi innan Israels,
að einhvers konar sambandsríki
yrði stofnað fyrir Palestínumenn
á Vesturbakkanum, sem lyti að
nokkru yfirstjórn Jórdana. Svo er
aftur spurningin um hvort Jórd-
anir myndu fallast á það og ekki
síður hvort Palestínumenn
myndu sætta sig við þær mála-
lyktir.