Morgunblaðið - 08.03.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. MARZ 1985
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 25 kr. eintakið.
Fylgi flokka
og stjórnar
Tilraun ísland
Lesendum Morgunblaðsins
hafa nú verið kynntir tveir
þættir í nýlegri skoðanakönnun
Hagvangs sem lúta að fylgi
stjórnmálaflokkanna annars
vegar og ríkisstjórnarinnar hins
vegar.
Þessi könnun gefur til kynna
að mikil hreyfing sé á kjósend-
um, einkum vinstra megin við
miðjuna, þar sem Alþýðuflokk-
urinn stendur fyrir hægri bylt-
ingu. Það heldur að vísu áfram
að saxast á fylgi Sjálfstæðis-
flokksins miðað við fyrri kann-
anir en stuðningur við hann er
þó enn meiri en hann var i kosn-
ingunum 1983. Þær tölur sem
þessi könnun sýnir eru ekki
staðfesting á fullyrðingum um,
að Sjálfstæðisflokkurinn standi
illa að vígi, reynsla er þó fyrir
því að flokkurinn heimtir ekki
allt það i kosningum sem kann-
anir gefa honum í sinn hlut.
Öðru máli gegnir hins vegar um
hinn stjórnarflokkinn, Fram-
sóknarflokkinn. Samkvæmt
könnuninni er hann orðinn ann-
ar minnsti flokkurinn og nýtur
nær helmingi minna fylgis en
hann hlaut í kosningunum 1983.
Verður þessi niðurstaða ekki
skýrð á annan veg en þann, að
hún sé alvarlegt áfall fyrir flokk
forsætisráðherra.
Lítið fylgi Alþýðubandalags-
ins, sem gert hefur kröfu til þess
að vera öflugasti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, sýnir að
flokknum hefur ekki vaxið ás-
megin við að skipa sér ávallt í
fylkingu með þeim er sýna
mesta óbilgirni. Um þær mundir
sem könnunin var framkvæmd
bárust um það fréttir, að Fylk-
ingarfélagar væru að sölsa und-
ir sig nýjar valdastofnanir inn-
an Alþýðubandalagsins.
Framsóknarflokkurinn, Al-
þýðubandalagið og Bandalag
jafnaðarmanna eru þeir þrír
flokkar sem fá minna fylgi sam-
kvæmt könnuninni en í kosning-
unum 1983. Alþýðuflokkurinn
bætir mest við sig. Getur Jón
Baldvin Hannibalsson unað vel
við það, hve fljótt og vel kjós-
endur bregðast við kalli hans
um stuðning. Alþýðuflokksmenn
hafa gert öflugt átak til að
treysta stöðu sína en hins vegar
hefur fremur hljótt verið um
Kvennalistann. Þess vegna vek-
ur það einna mesta undrun þeg-
ar tölurnar eru skoðaðar, hve
Kvennalistinn nýtur mikilla
vinsælda. Hann er nú þriðji
stærsti flokkurinn samkvæmt
könnuninni. Með hliðsjón af því
hvað helst hefur vakið athygli á
Kvennalistanum, svo sem eins
og afturhaldssemin í útvarps-
málinu, mætti ætla að listanum
hafi tekist að höfða sterklega til
þeirra sem vilja hlut hins opin-
bera sem mestan.
Ríkisstjórnin rétt mer það að
hafa meirihluta. Með hliðsjón af
vinsældum Kvennalistans er at-
hyglisvert að stjórnin er ívið
vinsælli hjá konum en körlum.
Hitt þarf ekki að koma eins
mikið á óvart, að ríkisstjórnin
sé óvinsælli í Reykjavík en úti á
landi. í höfuðborginni er megin-
þorri þeirra opinberu starfs-
manna sem telja stjórnina hafa
sýnt sér óvináttu.
Þessar niðurstöður leiða varla
til neinna skjótra breytinga i
stjórnmálalífinu. Þær sýna hins
vegar að fleiri þurfa að taka sér
tak en alþýðuflokksmenn og þá
sérstaklega framsóknarmenn og
alþýöubandalagsmenn. Fróðleg-
ast verður að fylgjast með því
sem gerist í Framsóknarflokkn-
um, hann hefur tæplega nokkru
sinni staðið verr að vígi.
Jón Baldvin og
norrænir kratar
Framganga Jóns Baldvins
Hannibalssonar í tengslum
við þing Norðurlandaráðs hefur
vakið mikla athygli. Það er mjög
óvanalegt að menn verði vitni að
því, að alþjóðleg bræðrabönd
toppkrata rofni með þeim hætti
sem hér hefur gerst. Athygli út-
lendinga beinist að Jóni Baldvin
vegna þess að þeir eiga því alls
ekki að venjast, að toppkratar
gefi aðrar yfirlýsingar en þær
sem nothæfar eru til að styrkja
toppkrata í öðrum löndum.
Ekkert af því sem Jón Baldvin
Hannibalsson hefur sagt um
kjarnorkuvopnalaus svæði,
vopnasölu Svía, legu Finnlands
við landamæri Sovétríkjanna
eða mikilvægi Atlantshafs-
bandalagsins fyrir Dani, íslend-
inga og Norðmenn er tilefni til
þess upphlaups sem varð hjá
norrænum blaðamönnum á mið-
vikudaginn. Hitt er fréttnæmt
að það skuli hrikta í norræna
kratasamstarfinu. Kannski
tekst Jóni Baldvin að vekja
menn víðar en hér til umhugs-
unar um það, hvernig norrænir
toppkratar skipta um skoðun
eftir valdaaðstöðu hverju sinni?
Jón Baldvin Hannibalsson
hefur heitið Finnum því að nota
orðið „finnlandísering" aldrei
oftar. Með hvaða orði hann ætl-
ar að lýsa sjálfritskoðun af
þessu tagi í framtíðinni kemur í
ljós. Skal það áréttað að Finnar
eiga síst skilið af íslendingum
að hverfa héðan móðgaðir.
- eftir Indriða G.
Þorsteinsson
Þegar núverandi ríkisstjórn tók
við völdum var yfirlýst af Svavari
Gestssyni, formanni Alþýðu-
bandalagsins, að gera þyrfti neyð-
aráætlun til fjögurra ára vegna
efnahagsástandsins í landinu.
Þessi yfirlýsing var merkileg að
því leyti, að hún var birt þegar
Ijóst var að þáverandi ríkisstjórn
var á förum, eins og dæmin sanna
situr Alþýðubandalagið ekki í rík-
isstjórnum eftir að efnahags-
þróunin í landinu hefur snúist til
verri vegar, heldur bíður færis eft-
ir því að öðrum takist lagfær-
ingar, svo hægt sé að taka aftur til
við þá stórfelldu tilraun að koma á
upplausnarástandi. Ríkisstjórn-
armyndunin 1947 er dæmi um
þetta. Þá tók stjórn Stefáns Jó-
hanns Stefánssonar við völdum og
mjög slæmum fjárhag lands-
manna, sem kostaði ekkert nema
erfiðleika, þó fram úr því væri
komist. Engum manni var hamast
meira á í Þjóðviljanum en forsæt-
isráðherra, sem sat við það ásamt
ráðherrum sínum að berja í efna-
hagsbrestina, og jafnvel látið að
því liggja að hann bæri líkt nafn
og hundur í eigu varnarliðsmanna,
sem Þjóðviljamenn uppgötvuðu að
héti Sloopy Joe.
Hvað kom Svavari Gestssyni til
að tala um neyðaráætlun tií fjög-
urra ára er enn óskýrt mál, nema
honum hafi ratast óviljandi við-
eigandi orð í munn, þegar hann sá
að „stóra friið" hjá kommúnistum
var að koma. Núverandi ríkis-
stjórn hefur síðan setið við líkan
vanda og Stefán Jóhann og hans
stjórn á sínum tíma, og fengið
litlu um ráðið. Augljóst var frá
byrjun að lækkun verðbólgufárs-
ins mátti ekki takast. Viðbrögðin
hjá varðhundum ófarnaðarins
voru svo snögg og markviss, að
það var alveg Ijóst frá byrjun að
stefnt var að áframhaldandi öng-
þveiti í efnahagsmálum með verð-
bólguna í stökkstöðu og hækkandi
vexti. Forusta prentara, sem hefur
ekki lengur yfir sér þann gamla
glans lesningar og menningar sem
hún hafði, var jafnvel svo óð að
hún þjófstartaði árásinni á lífs-
kjörin mánuði á undan öðrum. Svo
komu hinir tilskipuðu.
Nýlega kom betri helmingur
kennarahjóna í sjónvarpið og vék
sér undan því að svara hverjar
tekjur heimilisins voru. En hún
hélt því fram að þau langaði til að
kaupa sér ýmislegt, og það væri nú
ansi erfitt nema fá hærri laun. Ef
þau hjónin hafa í allt hátt í sextíu
þúsund króna tekjur á mánuði og
það dugir ekki til þess, sem þau
langar til að kaupa, mætti hugsa
sér að þau fengju samtals hundrað
þúsund krónur á mánuði. Engu að
síður gætu þau lent í því að eiga
ekki fyrir því sem þau langar til
að kaupa, og þá mætti kannski
hækka Iaun þeirra upp í hundrað
og fimmtíu þúsund krónur á mán-
uði o.s.frv. Yfirlýsingar um það, að
fólk eigi ekki fyrir sjálfsögðum
hlutum vegna þess hve laun þess
séu lág geta verið réttmætar þeg-
ar rætt er um allra lægstu taxta,
jafnvel lægstu taxta kennara. En
fleira kemur til sem ber að hafa í
huga, þegar farið er fram á ótæpi-
legar launahækkanir. Með al-
mennum launahækkunum hækkar
verðbólga og þar með neysluvarn-
ingur. Vextir hækka og þar með
afborganir af lánum. Stjórnvöld
hverju sinni eru ekki af hreinum
skepnuskap að halda niðri laun-
um, heldur eru þau að reyna að
gæta jafnvægis í þjóðfélaginu í
heild og er það næsta vanþakklát-
ur starfi.
Auðvitað mætti leyfa sér mikið
meira í þessum efnum ættum við
von á því að þjóðartekjur — fram-
leiðsla og útflutningur — tækju
einhver risastökk á árinu. En því
er ekki að heilsa. Við höfum búið
við stórminnkaðar þjóðartekjur
um sinn, eins og alltaf getur gerst
hjá veiðiþjóð, erum skuldug upp
fyrir haus, en þarf að sæta því að
lánsfjárlög séu enn sem fyrr hin
einu og sönnu framkvæmdafjárlög
landsins. Ef samfélagið stæði eðli-
lega, en væri ekki komið á hættu-
stig, mætti tala um það í fullri
alvöru að bæta kjör fólks stórlega
enda miðað við góðar þjóðartekj-
ur, þyrfti sá kaupauki ekki að
koma út sem vaxandi verðbólga og
hækkandi vextir og verðlag. En nú
virðist fólki orðið sama um þjóð-
félag það sem það býr í. Það er
komið út í einhvern örlagaslag, við
„helvítis ríkið" sem á að sjá öllum
fyrir lífskjörum upp á bíl, sólar-
lönd og íbúðir eða hús við giftingu,
sem að auki má ekki þýða neinn
samdrátt í eyðslu. En ríkið er bara
fólkið sjálft. Kaupkröfur þess eru
bara hærri vextir, hærra verð og
meiri verðbólga. Ríkið er engin
gullkista í himnaríki, sem hægt er
að opna á tyllidögum til að jafna
út bankaskuldir.
Og nú síðast hafa kennarar sagt
upp störfum og raunar lokað
framhaldsskólum í einhverju
heiftaræði út af launum, sem þeir
voru nýlega búnir að semja um í
verkfalli BSRB. Skólafólk missir
af stúdentsprófum sínum og ungl-
ingar sitja eftir í námsönnum. í
þetta sinn virðist eiga að „leið-
rétta“ endanlega launastiga kenn-
ara, enda er ekki hlustað á tilboð
fulltrúa ríkisins. Og maður spyr:
Hvi í ósköpunum var þetta ekki
gert meðan helstu talsmenn
launafólks, forusta Alþýðubanda-
lagsins, var í ríkisstjórn? Þann
tíma ríkti þögnin stóra i kjara-
málum almennt af því ekki mátti
móðga goðin; þau sem ætíð berjast
fyrir rétti lítilmagnans eða þagði
lítilmagninn í tíð fyrri ríkisstjórn-
ar þótt hann væri launalaus. Og
hvernig má það vera að kennarar
eru nú að hamast við að semja um
kaupið sitt við vinnuveitanda, sem
þeir hafa ekki lengur? Vita þeir
ekki enn að þeir hafa hætt störf-
um? Ef maður er farinn af vinnu-
stað og hættur skilur maður ekki
eftir einn eða tvo fulltrúa til að
semja um kaup þar sem maður
ætlar ekki að vinna í framtíðinni.
Eða er þetta bara grín handa
unglingum sem missa prófin sín á
þessu vori?
Lífi sjúklings bjargaö með einstæðri skurðaðgerð
„Við urðum að
taka til okkar ráða“
segir Páll Gíslason læknir
„Hún gengur til okkar reglulega ennþá og það er
ekki annað að sjá en það sé allt í lagi með hana,“ sagði
Páll Gíslason, læknir, í samtali við blm. Morgunblaðs-
ins um líðan sjúklingsins, sem hann ásamt tveimur
öðrum læknum á Landspítalanum, þeim Halldóri Jó-
hannssyni og Ólafi Einarssyni, bjargaði með því að
framkvæma skurðaðgerð með nýjum hætti.
„Þetta kom upphaf- gerviefni. Við höfum nú
lega til af því, að það
kom rifa á æð til þarm-
anna og sjúklingurinn
var sendur út til London
í skurðaðgerð. Þar tókst
ekki að laga þetta og hún
var að vesiast upp hérna
hjá okkur, svoleiðis að
við urðum að taka til
okkar ráða. Þá datt
okkur í hug dálítið önnur
lausn en reynd hefur
verið áður, sú að leiða
blóðrásina alveg nýja
leið til innyflanna á ann-
an hátt en reynt hafði
verið áður. Venjulega er
reynt að gera við
skemmdu æðarnar, en
við tókum hluta af blóð-
rásinni til annars fótar-
ins og leiddum hana til
lifrarinnar með æð úr
gert svipaðar aðgerðir
áður, en þá höfum við
beitt sömu aðferð og þeir
í London gerðu, en það
gekk ekki í þessu til-
felli," sagði Páll.
Páll Gíslason
Halldór Jóhannsson
Ólafur Einarsson
— Hafið þið fram-
kvæmt samskonar að-
gerð aftur?
„Nei, við höfum ekki
fengið tækifæri til þess,
þó við höfum auðvitað
haft þessa aðferð í huga,
enda þessi sjúkleiki ekki
algengur. Þetta var til-
tölulega auðvelt og gekk
mjög vel og sjúklingur-
inn þyngdist strax um
8—10 kíló. Það er eins og
með marga hluti þegar
þeir hafa komið manni
einu sinni í hug, þá skil-
ur maður ekki af hverju
þeir komu ekki upp í
hugann fyrr.“
Páll sagði að þetta
væri í fyrsta skipti, sem
þessari aðferð væri beitt
í heiminum eftir því sem
þeir best vissu og þeir
vissu heldur ekki til að
henni hefði verið beitt
sfðan, en um ár væri lið-
ið. Þeir hafa skýrt frá
þessari aðgerð í British
Journal of Surgery.