Morgunblaðið - 17.08.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 17. ÁGCST 1985
Grímstunguheiði
og „horhólfín“
— eftir Hauk
Magnússon
Hinn 16. júlí sl. birtist í Morg-
unblaðinu grein eftir doktor And-
rés Arnalds sem nefnist: „Hvers
vegna ítala?“ Tekur doktorinn þar
til umfjöllunar m.a. ítölu sem
landgræðslustjóri krafðist á síð-
astliðnu ári að gerð yrði í öll af-
réttarlönd Sveinsstaðahrepps og
Áshrepps í Húnavatnssýslu. Kem-
ur fram í greininni að doktorinn
er undrandi og hneykslaður á því
að hreppsnefnd Sveinsstaða-
hrepps hefur ekki tekið með nein-
um fögnuði ítölugerð sem jafn-
gildir því að segja hreppsbúum að
draga saman sauðfjár- og hrossa-
bú sin um helming, eða með öðrum
orðum að segja drjúgum hluta
hreppsbúa að bregða búi. Heita
þessi viðbrögð á máli doktorsins
T „skilningsleysi" og „að láta stund-
arhagsmuni ráða“.
Ósköp er nú hætt við að bænd-
um víðar en í Sveinsstaðahreppi,
sem þessi árin eru að hverfa
slyppir frá þeim jörðum, sem þeir
hafa fórnað starfsævinni i að
rækta og byggja upp, þyki það
kaldar kveðjur frá Landgræðslu
ríkisins, um leið og starfsmenn
hennar gera þeim illmögulegt eða
ómögulegt að búa, að heyra og sjá
í fjölmiðlum stagast á því að
bændur níði landið og láti stund-
' arhagsmuni ráða. Eða hver er
merkingin í klausum eins og þess-
ari sem tekin er upp úr áður-
nefndri grein:
„Það er athyglisvert að ástand
gróðurs á stórum hluta Gríms-
tunguheiðar er orðið svipað og í
tilraunahólfunum á Auðkúluheiði
„Þaö er hægt aö vinna
aö viðhaldi og eflingu
auölinda landsins á
fleiri en einn veg. ÞaÖ
er hægt aö böðlast
áfram eins og flestum
kemur verst og meta
meira sinuvöxt á afrétt-
um en mannlíf í sveit-
um.“
sem hafa verið viljandi nauðbeitt
sl. 9 ár. Þessi hólf eru almennt
kölluð „horhólfin" sökum þess hve
þrif fjárins sem í þeim gengur eru
léleg. Má þá nærri geta um afurðir
á ofsetnum heiðalöndum."
Nú vill svo til að ekki þarf ein-
göngu að geta sér til um afurðir
fjár af Grímstunguheiði. Við
fleira er að styðjast um viðgang
gróðurlendis á heiðinni en orð
Andrésar Arnalds og Sveins Run-
ólfssonar sem hafa verið ósparir á
yfirlýsingar um þetta efni í fjöl-
miðlum síðustu misserin.
Sölufélag Austur-Húnvetninga
gefur árlega út vandaða starfs-
skýrslu þar sem margan fróðleik
er að finna. M.a. er þar tilgreindur
fjöldi dilka frá hverjum innleggj-
anda svo og meðalvigt þeirra.
Kunnugir menn geta í þessari
skýrslu fengið allglöggan sama-
burð á því hve vænt fé kemur af
hverri afrétt. í allmörg ár hafa
u.þ.b. tveir af hverjum þremur
bændum í Sveinsstaðahreppi átt
fé sitt í sumarhögum á Gríms-
tunguheiði. { Áshreppi hefur á
sama tímabili u.þ.b. 1 af hverjum
5—6 bændum átt fé sitt á Gríms-
tunguheiði. Aðrir bændur á þess-
um hreppum hafa flestir átt fé sitt
á Haukagilsheiði og í Víðidals-
fjalli, en nokkrir bændur í
Vatnsdal í heimalöndum.
Með tilliti til þess að krafist
hefur verið ítölu í öll afréttarlönd
áðurnefndra hreppa þykir rétt að
sýna hér samanburð á vænleika
dilka í þessum hreppum svo og í
héraðinu í heild eins og hann kem-
ur fram í meðalvigtartölum slát-
urhúss S.A.H. á Blönduósi þar
sem slátrað hefur verið árlega um
og yfir 50.000 dilkum:
SreinaBthr. Innl. dilkar hjáSAH Áshr.
1975 14,72 14,78 14,81
1976 14,59 14,31 14,41
1977 14,69 14,26 1448
1978 14,78 14,40 14,19
1979 \2M 1243 1249
1980 14.32 14,24 14,05
1981 14,23 1348 13,74
1982 13,82 13,73 1341
1983 14,513 14,076 14437
1984 14,618 14,470 13,982
f framangreindum tölum kemur
fram að meðalvigt dilka úr
Sveinsstaðahreppi, sem lagðir
hafa verið inn hjá SAH, hefur
einu sinni á 10 ára tímabili verið
lægri en meðalvigt innlagðra dilka
hjá sama fyrirtæki.
Auk þeirra upplýsinga sem fást
úr ársskýrslu SAH er fleira fáan-
legt sem styðjast má við um
ástand afréttanna. Sem kunnugt
er hefur Rannsóknarstofnun land-
búnaðarins um 9 ára skeið gert
merkilegar beitartilraunir í hólf-
um á Auðkúluheiði. Nokkrar
skýrslur hafa verið skráðar á ýms-
um stigum þessara tilrauna, sem
Haukur Magnússon.
enn er reyndar ekki lokið. Vissir
þættir tilraunanna liggja þó þegar
fyrir, svo sem fallþungi dilka úr
hverju hólfi eins og hann reynist á
hausti hverju. Þar sem það hefur
verið látið dynja á landsmönnum
að undanförnu að svo væri nú
unnið á gróðri á Grímstunguheiði
að honum svipaði mest til gróðurs
í „horhólfunum" á Auðkúluheiði
er vert að virða fyrir sér hvaða
vitnisburð vænleiki dilkanna á
þessum umtöluðu svæðum gefur
um þetta efni.
Með tilliti til orða Andrésar
Arnalds um fylgni góðrar land-
nýtingar og hámarksafurðasemi,
sem síst skulu vefengd, er gerður
hér ofurlítið viðtækari saman-
burður en svo að bera eingöngu
saman Grímstunguheiði og „hor-
hólfin". Reiknuð hefur verið með-
alvigt dilka frá öllum bæjum í
Vatnsdal þar sem féð hefur gengið
í heimalöndum á sumrin. Heima-
lönd þessi eru mjög víðlend og við-
urkennd gæða sauðlönd. Þess skal
og getið að aldrei hefur heyrst að
þessi lönd væru ofsetin á því tíma-
bili sem hér um ræðir. Ennfremur
er tekin inn í þennan samanburð
landsmeðalvigt hvers árs.
Sjá töflu
neðar á síðunni
Að því er snertir tölur úr „hor-
hólfunum“ skal þess getið að fyrir
1980 eru teknar lægstu meðalvigt-
artölur úr einu þungbeittu,
óábornu hólfi ár hvert. Er tilraun-
ir hefjast aftur árið 1982 eru sýnd-
ar meðalvigtartölur úr tveimur
þungbeittum óábornum hólfum
árin 1982 og 1983. Ekki eru teknar
vigtartölur úr ábornum hólfum
frá þessum árum til samanburðar
við Grímstunguheiði þar sem þar
hefur aldrei verið beitt áburðar-
gjöf. Frá árinu 1984 eru ekki til
vigtartölur úr neinu þungbeittu,
óábornu hólfi en það hólfið sem
árið áður hafði skilað lakastri
meðalvigt, en er nú áborið, skil-
ar þó ekki nema 12,7 kg meðalvigt
á sama tíma og Grímstungu-
heiði skilar meðalvigt sem er
14,674 kg. Getið er í skýrslum um
Auðkúluheiðarhólfin ýmissa talna
um lambafjölda með á, svo sem 1,3
lömb/á 1975, ’76 og 1,6 lömb/á
1977, ’78 og ’79. Árið 1984 kemur
fram í skýrslum að flest lömbin
eru tvílembingar. Til samanburð-
Lands- Gríms- „Horhóir Heima-
roeóalL tunguh. lönd
1975 14,64 15,07 145 1456
1976 1448 1456 135 1349
1977 14,26 14,62 125 13,96
1978 145« 1456 12,4 13,93
1979 13,02 12,94 115 1249
1980 14,65 14,19 13,39
1981 13,65 14,00 13,19
1982 13,77 13,41 einl. 12,7 tvíl.9,7 einl. 105 tvfl. 95 13,11
1983 13,92 14,545 tvfl. 105 13,684
tvíl. 94 14,255
1984 14,65 14,674 14465
Ath.: GrímstungBheiói: LitlnGiljá, Brekka, SyAri-Brekku, Brekkukot, öxl I, Oxl II, llnausu I,
llnausar II, Bjarnast., Hjallaland, Hagi, Norhur-Hagi, SveinsstaAir, Vatnsdalshólar, EyjóllsstaAir,
Bakki, Hvammur I, Ilvammur II, Hjarðartunga 1975—1979, Leysingjastaóir 1975—1977, Þingeyrar
1983—1984.
Heimalönd: Gilá, Marðanúpur, Guðrúnaretaðir, Kárdalstunga, l*órormstunga, Sunnuhlíð, Foreæludal-
ur, Grímstunga, Hjarðartunga 1980—1984, Vaglir 1975—1976.
Peningamarkaöurinn
r
GENGIS-
SKRANING
Nr. 153 —16. ágúst 1985
Kr. Kr. Toll-
Ein. KL 09.15 Kaup Saia Heiffi
1 Dollari 40,740 40560 40,940
lSLpond 57501 57,470 56,760
Kul dollxri 30,123 30512 30554
1 Dösslt Itr. 4,0832 4,0952 4,0361
1 Norsk kr. 5,0120 5,0268 4,9748
lSenskkr. 4,9457 4,9602 4,9400
ínmark 6,9398 6,9602 6,9027
1 Fr. franki 45370 45513 4,7702
1 Betg. franki 0,7295 0,7317 0,7174
1 Sv. franlti 18,0206 18,0736 175232
1 HolL gyllini 13,1388 13,1775 125894
1 V-j>. mark 14,7903 145339 145010
1 ÍLlira 0,022037 0,02210 0,02163
1 Austurr. sch. 2,1058 2,1120 2,0636
1 Port esrudo 05477 05484 05459
1 Sp. peseti 05507 05515 05490
1 Jap. yen 0,17204 0,17255 0,17256
I Irskt pund 45,930 46,066 45578
SDR. (SérsL
dráttarr.) 425323 42,4566 425508
Beig. franki 0,7206 0,7227
V
INNLANSVEXTIR:
Spnrtsjóóabækur------------------ 22,00%
Sparisjóötreikningar
meó 3ja mánaóa uppsðgn
Alþýðubankinn................ 25,00%
Búnaðarbankinn............... 25,00%
Iðnaöarbankinn............... 23,00%
Landsbankinn................ 23,00%
Samvinnubankinn.............. 25,00%
Sparisjóöir.................. 25,00%
Útvegsbankinn................ 23,00%
Verrlunarbankinn............. 25,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýðubankinn................ 28,00%
Búnaöarbankinn............... 28,00%
Iðnaðarbankinn............... 32,00%
Samvinnubankinn.............. 30,00%
Sparisjóöir.................. 28,00%
Utvegsbankinn.............. 29,00%
Verzlunarbankinn..............31,00%
með 12 mánaða uppsögn
Alþýöubankinn....... 30,00%
Larídsbankinn.................31,00%
Útvegsbankinn................ 32,00%
með 18 mánaða uppsögn
Búnaöarbankinn................ 36,00%
Innlánsskirteini
Alþýðubankinn................. 28,00%
Búnaðarbankinn................ 29,00%
Samvinnubankinn............... 29,50%
Sparisjóðir................... 28,00%
Verðtryggöir reikningar
miðað við lánskjaravísitölu
með 3ja mánaða upptðgn
Alþýöubankinn................... 150%
Búnaöarbankinn................. 1,00%
lönaöarbankinn................. 1,00%
Landsbankinn................... 1,00%
Samvinnubankinn................ 1,00%
Sparisjóöir.................... 1/10%
Útvegsbankinn.................. 1,00%
Verzlunarbankinn............... 2,00%
með 6 mánaða uppsögn
Alþýöubankinn................... 350%
Búnaöarbankinn.................. 350%
lönaöarbankinn.................. 350%
Landsbankinn................... 3,00%
Samvinnubankinn................ 3,00%
Sparisjóöir..................... 350%
Útvegsbankinn.................. 3,00%
Verzlunarbankinn................ 350%
Ávtsana- og hlaupareikningar:
Alþýöubankinn
— ávísanareikningar........ 17,00%
— hlaupareikningar......... 10,00%
Búnaöarbankinn................. 8,00%
lönaöarbankinn................. 8,00%
Landsbankinn...................10,00%
Samvinnubankinn
— ávísanareikningur..........8,00%
— hlaupareikningur...........8,00%
Sparisjóðir................... 10,00%
Útvegsbankinn.................. 8,00%
Verzlunarbankinn...............10,00%
Stjömureikningan
Alþýðubankinn................. 8,00%
Alþýðubankinn...................9,00%
Satnlán — heimilislán — IB-lán — plúslán
með 3ja til 5 mánaöa bindingu
lönaðarbankinn................ 23,00%
Landsbankinn.................. 23,00%
Sparisjóöir.................. 25,00%
Samvinnubankinn............... 23,00%
Útvegsbankinn................. 23,00%
Verzlunarbankinn.............. 25,00%
6 mánaða bindingu eða lengur
lönaðarbankinn................ 26,00%
Landsbankinn.................. 23,00%
Sparisjóðir................... 28,00%
I (fvwi«hi>nlrinn »00%
Innlendir gjtktoyritreikningflr
Bandaríkjadollar
Alþýöubankinn.................. 850%
Búnaöarbankinn................. 750%
lönaöarbankinn.................8,00%
Landsbankinn................... 750%
Samvinnubankinn................ 750%
Sparísjóöir................... 8,00%
Útvegsbankinn.................. 750%
Verzlunarbankinn............... 750%
Sterlingspund
Alþýöubankinn.................. 950%
Búnaöarbankinn................1150%
lönaöarbankinn............... 11,00%
Landsbankinn................. 1150%
Samvinnubankinn.............. 1150%
Sparísjóöir................... 1150%
Útvegsbankinn................11,00%
Verzlunarbankinn............. 1150%
Vestur-þýsk mðrk
Alþýöubankinn..................4,00%
Búnaöarbankinn................. 450%
Iðnaöarbankinn.................5,00%
Landsbankinn...................4,50%
Samvinnubankinn................ 450%
Sparisjóöir....................5,00%
Útvegsbankinn.................. 450%
Verzlunarbankinn...............5,00%
Danskar krónur
Alþýöubankinn.................. 950%
Búnaöarbankinn................ 8,75%
lönaöarbankinn................ 8,00%
Landsbankinn.................. 9,00%
Samvinnubankinn............... 9,00%
Sparisjóöir................... 9,00%
Útvegsbankinn................. 9,00%
Verzlunarbankinn............. 10,00%
ÚTLÁNSVEXTIR:
Almennir vixlar, forvextir:
Landsbankinn................. 30,00%
Útvegsbankinn................ 30,00%
Búnaöarbankinn............... 30,00%
Iðnaöarbankinn............... 30,00%
Verzlunarbankinn............. 30,00%
Samvinnubankinn.............. 30,00%
Alþýöubankinn................ 29,00%
Sparisjóöirnir............. 30,00%
Viðskiptavíxlar
Alþýöubankinn.................31,00%
Landsbankinn................. 31,00%
Búnaðarbankinn................31,00%
Sparisjóðir................. 3150%
Útvegsbankinn................ 30,50%
Yfirdráttarlán af hlaupareikningum:
| anftch'inlrinn W/.
Útvegsbankinn................. 3150%
Búnaöarbankinn.................3150%
lönaðarbankinn................ 3150%
Verzlunarbankinn...............3150%
Samvinnubankinn............... 3150%
Alþýöubankinn................ 30,00%
Sparisjóðirnir............... 30,00%
Endursetjanteg lán
fyrir innlendan markað_______________2655%
lán i SDR vegna útflutningstraml___ 9,7%
6lrnlj4alu>AI alniAmia
oKUKjdDfBit aimenn.
Landsbankinn................. 32,00%
Útvegsbankinn..................3250%
Búnaöarbankinn............... 32,00%
lönaöarbankinn............... 32,00%
Verzlunarbankinn............. 32,00%
Samvinnubankinn.............. 32,00%
Alþýöubankinn..................3150%
Sparísjóöimir................ 32,00%
Viðskiptaskuldabréf:
Landsbankinn.................. 3350%
Útvegsbankinn............... 3350%
Búnaöarbankinn............... 33,50%
Sparisjóöimir................. 3350%
Verðtryggö lán miðað við
lánskjaravísitötu
í allt aö 2 Viár....................... 4%
lengur en 2% ár........................ 5%
Vanskilavextir........................ 42%
Óverðtryggð skuldabréf
útgefin fyrir 11.08.’84............ 31,40%
Lífeyrissjódslán:
Lífeyrissjóóur starfsmanna ríkisins:
Lánsupphaeö er nú 300 þúsund krónur
og er lániö vísitölubundiö meö láns-
kjaravisitölu, en ársvextir eru 5%.
Lánstimi er allt aö 25 ár, en getur veriö
skemmri, óski lántakandl þess, og eins
ef eign sú, sem veö er í er lítilfjörleg, þá
getur sjóðurinn stytt lánstímann.
Lífeyrissjóóur varzlunarmanna:
Lánsupphæö er nú eftir 3ja ára aöild aö
lífeyrissjóönum 168.000 krónur, en fyrir
hvern ársfjóröung umfram 3 ár bætast
viö lánið 14.000 krónur, unz sjóðsfólagi
hefur náö 5 ára aöild aö sjóönum. A
tímabilinu frá 5 til 10 ára sjóösaöild
bætast viö höfuöstól leyfilegrar láns-
upphæöar 7.000 krónur á hverjum árs-
fjóröungi, en eftir 10 ára sjóösaöild er
lánsupphæöin orðin 420.000 krónur.
Eftir 10 ára aöild bætast viö 3.500 krón-
ur fyrir hvern ársfjóröung sem líður. Því
er í raun ekkert hámarkslán í sjóönum.
Höfuöstóll lánsins er tryggöur meö
lánskjaravísitölu, en lánsupphæöin ber
nú 5% ársvexti. Lánstíminn er 10 til 32
ár aö vali lántakanda.
Þá lánar sjóöurinn meö skilyröum
sérstök lán til þeirra, sem eru eignast
sina fyrstu fasteign og hafa greitt til
sjóösins samfellt í 5 ár, kr. 460.000 til
37 ára.
Lánskjaravísitala fyrir ágúst 1985 er
1204 stig en var fyrir júli 1178 stig.
Hækkun milli mánaöanna er 2,21%.
Miðaö er við vísitöluna 100 i júní 1979.
Byggingavísitala fyrir júní til ágúst
1985 er 216,25 stig og er þá miöaö viö
100 í janúar 1983.
Handhafaskuldabréf f fasteigna-
viöskiptum. Algengustu ársvextir eru nú
18-20%.
Sérboð
óvsrðfr. vsrðtr. Vsrðtrygg. Höfuðatóla- faaralur vaxta
kjör kjör tfmabil vaxta é éri
Óbundíð fé Landsbanki, Kjörbók: 1) 7-34,0 1,0 3 mán.
Utvegsbanki, Ábót: 22-34,6 1.0 1 mán. 1
Búnaóarb., Sparib: 1) 7-34,0 1.0 3 mán. 1
Verzlunarb., Kaskóreikn: 22-31,0 3,5 3 mán. 4
Samvinnub.. Hávaxtareikn: 22-31,6 1-3,0 3 mán. 2
Alþýöub., Sérvaxtabók: 27-33,0 4
Sparisjóóir, Trompreikn: 32,0 3,0 1 mán. 2
Bundiófé: lónaóarb., Bónusreikn: 32,0 3.5 1 mán. 2
Búnaöarb., 18 mán. reikn: 35,0 3,5 6 mán. 2
v»Ytali»iftréttina íúttektarniniH\ o»- 1 7»/. kja i nnri<%henka oa Púnaöarhanka