Morgunblaðið - 22.05.1986, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, PIMMTUDAGUR 22. MAÍ1986
HÁÞRÝSTI-
VÖKVAKERFI
Sérhæfó þjónusta.
Aóstoóum vió val
og uppsetningu
hvers konar
háþrýstibúnaóar.
RADIAL
stimpildælur
= HEÐINN =
VÉLAVERZLUN-SIMI. 24260
LAGER-SÉRRANTANIR-ÞJÓNUSTA
ESAB
RAFSUÐU
TÆKI,VIR
0G FYLGI-
HLUTIR
FORYSTA ESAB ER
TRYGGING FYRIR
GÆÐUM OG ÞJÓNUSTU
= HÉÐINN =
VÉLAVERSLUN, SlMI 24260
SÉRFRÆÐIÞJÓNUSTA-LAGER
ESAB
Um kaup /leigníbúðir og
þjónustuíbúðir aldraðra
eftir Bryndísi Schram
Alþýðuflokkurinn á sér langa
sögu. Hann var stofnaður af fátæku
fólki til að beijast gegn misrétti og
jafna lífskjör; til þess að breyta
þjóðfélaginu.
Vökulögin, verkamannabústað-
imir, almannatryggingamar —
þetta eru þrjú stórmál, sem breyttu
lífi fólks. Tillögur okkar jafnaðar-
manna — fyrir þessar kosningar,
um kaup/leiguíbúðir eru sambæri-
legt stórmál. Ef við fáum stuðning
þinn til að koma þeim í framkvæmd,
munu þær gerbreyta lífskjörum
unga fólksins á íslandi.
Tillögur okkar um frumkvæði
borgarinnar að byggingu þjónustu-
íbúða aldraðra og nýjar íjármögn-
unarleiðir til þess, eru annað stór-
mál. Fáist þær framkvæmdar munu
þær ijúfa einangrun og einsemd
hinna öldruðu; búa þeim betra líf.
Þessar tillögur verðskulda að
menn kynni sér þær hleypidóma-
laust. Til þess verður líka að ætlast,
að frambjóðendur annarra flokka
lýsi afstöðu sinni til þessara tillagna
— fyrir kosningar. Þó ekki væri
nema af þeirri ástæðu, að þessar
tillögur snerta hagsmuni flestra
fjölskyldna í landinu.
Ég hef undanfamar vikur kynnt
þessar tillögur á fjölda vinnustaða-
funda vítt og breitt um Reykjavík.
En það er ekki nóg. Þessar tillögur
varða alla landsmenn. Þess vegna
bið ég Morgunblaðið — blað allra
landsmanna — að ljá rúm til að
kynna þær landsmönnum öllum.
Einfaldast er að gera þetta í
formi spuminga og svara.
1. spurning:
Hvað viljum við, að borgin (eða
sveitarfélagið) geri í húsnæðis-
málum?
• Við viljum að borgin beiti sér
fyrir byggingu eða kaupum á 300
kaup/leiguíbúðum á ári, næstu 10
ár. Onnur sveitarfélög úti um landið
eigi þess kost að byggja aðrar 300
íbúðir árlega.
• Þar sem það hentar verði
keypt eldra húsnæði.
• Þetta viljum við að sveitarfé-
lögin geri í samstarfí við laun-
þegasamtök, lífeyrissjóði og bygg-
ingarsamvinnufélög, sem vilja
tryggja þátttökurétt sinna félaga.
2. spurning:
Hvað eru kaup/leiguíbúðir?
Hver er munurinn á kaup/
leigukerfi og þvi sem við þekkj-
um?
# Þú hefur fijálst val um kaup
eða leigu.
# Þú borgar enga útborgun.
# Þú þarft ekki að taka dýr
skammtímalán.
# Þú borgar bara mánaðarlega
af lánum — viðráðanlegt hlutfall
aflaunum þínum.
Bryndís Schram
„Félagsleg vandamál
verða ekki leyst með
því að ofurselja mann-
inn lögmálum markað-
arins, eins og áhrifa-
mikil öfl í Sjálfstæðis-
flokknum boða með
vaxandi ákefð. Félags-
leg vandamál kalla á
félagslega lausn í anda
mannúðar og jafnaðar-
stefnu.“
3. spurning:
En hvaðan kemur fjármagnið?
• Framkvæmdaaðilinn (borgin
eða félagasamtök) tekur lánin hjá
Byggingarsjóði rikisins eða Bygg-
ingarsjóði verkamanna.
• Lánin eru 80% byggingar-
kostnaðar til 40 ára.
• Greiðslubyrðin verður léttbær
af því að lánin eru til langs tíma
og á lágum vöxtum.
• Framkvæmdaaðilinn leggur
fram 20% byggingarkostnaðar, sem
hann fær endurgreitt, ef um kaup
verður að ræða.
• Ef þú gerir kaupsamning,
endurgreiðir þú 20% framlagið með
3,5% vöxtum.
4. spurning:
En hvernig eru leigukjörin?
• Miðað við byggingarkostnað
100 fermetra íbúða verður mánað-
arleiga:
1) Innan við 5000 kr. á mán. —
ef lánið er frá Byggingarsjóði
verkamanna.
2) Um 7000 kr. — ef lánið er
frá Byggingarsjóði ríkisins.
• Auk þessa greiðir þú árgjald
í hússjóð vegna viðhalds.
5. spuming:
En hver verður greiðslubyrð-
in, ef þú vilt kaupa íbúðina?
• Þá gerir þú kaupsamning um
endurgreiðslu á framlagi fram-
kvæmdaaðilans, með 3,5% vöxtum
á allt að 30 árum. Þar með færð
þú afsal fyrir íbúðinni og fullan
umráða- og endursölurétt.
Miðað við sömu íbúðarstærð og
lánskjör verður mánaðargreiðsla
skv. kaupsamningi:
1) 6754 kr. — ef lánið er frá
Byggingarsjóði verkamanna með
1% vöxtum.
2) 9264 kr. — ef lánið er frá
Byggingarsjóði ríkisins með 3,5%
vöxtum.
6. spurning:
En hver verður útgjaldaauki
Reykjavíkurborgar?
• Að hámarki 140 milljónir, ef
borgin stendur ein undir 20% fram-
lagi vegna 300 íbúða á ári.
• Utgjaldaauki borgarinnar
verður hins vegar enginn, ef fé-
lagasamtök gerast framkvæmdaað-
ilar f stað borgarinnar.
• Allavega mun framlag borg-
arinnar fara minnkandi ár frá ári
— vegna endurgreiðslu 20%-fram-
lagsins.
7. spurning:
Hveraig á að mæta útgjalda-
auka borgarinnar?
# Fyrst og fremst með breyttri
forgangsröðun útgjalda innan
ramma fjárhagsáætlunar.
— Dæmi: Núv. borgarstjórnar-
meirihluti hefur varið 260 milljón-
um sem meðgjöf með Granda og
til jarðakaupa á Ölfusvatni. Fyrir
það fé hefði borgin getað staðið
undir sínu framlagi við byggingu 6
00 kaup/leiguíbúða.
# Miðað við úrtak framteljenda
um framtaldar tekjur á árinu 1985
má ætla að tekjubreytingar milli
áranna 1985/1986 verði mun meiri
en ætlað var. Þetta þýðir að þrátt
fyrir lækkun útsvarsálagningar úr
10,8% í 10,2% stefnir í það, að
sveitarfélögin fái verulegar tekjur
af útsvarsálagningu af raungildi
umfram gjöld, haldi verðlagsfor-
sendurkjarasamninga.
# Útgjöld sveitarfélaga árlega
á næstu 10 árum vegna byggingar
eða kaupa 600 fbúða með kaup/
leigufyrirkomulagi minnka árlega í
hlutfalli við endurgreiðslu.
# Verði um fleiri framkvæmda-
aðila að ræða, svo sem launþega-
samtök, lífeyrissjóði eða fleagasam-
tök, minnkar hlutur sveitarfélaga s
em því nemur.
# Gatnagerðargjöld og tengi-
gjöld eru áætluð allt að 5% af
byggingarkostnaði íbúðarhúsnæðis.
Þessi gjöld mætti skoða sem hluta
af framlagi sveitarfélaga, sem
auðveldar þeim þá íjármögnun á
sínum hluta til kaup/leiguíbúða.
# Á Alþingi hefur Alþýðuflokk-
urinn ítrekað lagt fram tillögur um
tímabundinn stigbreytilegan stór-
eignaskatt á skuldlausar stóreignir,
einkum félaga. Hluta af þessum
skatttekjum á að veija til húsnæðis-
mála. Það er skammt í alþingis-
kosningar. Þá þurfa kjósendur að
tryggja nýjan þingmeirihluta fyrir
nýju ogréttlátu skattakerfi.
8. spurning:
Hvar fæst fjármagn fyrir 80%
lánum?
• Verkalýðshreyfíngin tryggði
það fjármagn í seinustu kjarasamn-
ingum, með skuldabréfakaupum líf-
eyrissjóða af byggingarsjóðum rík-
isins og verkamanna.
9. spurning:
Hefur kaup/leigukerfið verið
reynt annars staðar?
• Já, m.a. í Hollandi, Kanada,
Bandaríkjunum, V-Þýzkalandi og
víðar, — meðgóðum árangri.
10. spurning:
Hvað er nýtt í tillögum okkar
um þjónustuíbúðir fyrir aldraða?
• Hinir öldruðu kaupa ekki
þjónustuíbúðimar á hefðbundinn
hátt, skv. okkar tillögum.
# Þeir tryggja sér íbúðarrétt til
æviloka með fjármögnun íbúðarinn-
ar á verðtryggðum bankareikningi.
11. spurning:
Hveraig gerist þetta?
# Hinir öldruðu, sem selja eigur
sínar, leggja andvirðið eða hluta
þess, inn á verðtryggðan banka-
reikning.
• Jafnframt semur borgin við
bankann um framkvæmdalán á
byggingartímanum.
# Tíunda hver íbúð er að fullu
kostuð af borginni. Þær íbúðir eru
leigðar þeim, sem ekki eiga íbúð
fyrir.
# Þegar íbúðin er yfírgefín fær
viðkomandi eða aðstandendur hans
upphæðina endurgreidda með fullri
verðtryggingu.
12. spuraing:
Hveijir eru helztu kostir þess-
ara tillagna?
# Borgin tekur frumkvæði að
lausn á félagslegu vandamáli — sem
markaðurinn getur ekki leyst.
# Borg og ríki nýta betur fjár-
festingu í eldra húsnæði og fjárfest-
ingu í þjónustustofnunum gróinna
borgarhverfa.
• Hinir öldruðu njóta fjárhags-
legs öryggis virtra bankastofnana
— í stað þess að leita til fasteigna-
markaðarins.
• Aðalatriðið er að samfélagið
geri skyldu sína til að stuðla að ör-
yggi, velferð, heilbrigðisþjónustu og
fuhnægjandi mannlegum samskipt-
um eldri borgara.
Félagsleg vandamál verða ekki
leyst með því að ofurselja manninn
lögmálum markaðarins, eins og
áhrifamikil öfl í Sjálfstaeðisflokkn-
um boða með vaxandi ákefð.
Félagsleg vandamál kalla á fé-
lagslega lausn, í andmannúðar og
jafnaðarstefhu.
Að lokum enn ein
spuraing:
Hvemig getur þú lijálpað
okkur að framkvæma þessar til-
lögur?
Það getur þú aðeins með einu
móti: Með því að kjósa A-listann,
þann 31. maí næst komandi.
Og þú gulltryggir árangurinn
með því að veita jafnaðarmönnum
oddaaðstöðu í borgarstjóm. Hug-
leiddu það, hvort þessi stórmál
verðskulda ekki stuðning þinn. Nú
vildu allir Lilju kveðið hafa, að hafa
stutt vökulögin, verkamannabú-
staðina og almannatryggingamar.
Þú tryggir ekki eftir á.
Höfundur skipar 2. sætið á fram-
boðslista Alþýðuflokksins við
komandi borgarstjómarkosning-