Morgunblaðið - 22.05.1986, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MAÍ 1986
35
„Tapaðar ríkistekjur
árið eftir heimsendi?“
Um staðgreiðsluskatt
eftirHlédísi
Guðmundsdóttur
Staðgreiðsluskattur eða -útsvar
kallast það er menn afhenda hluta
launa sinna strax til opinberra
innheimtuaðila og halda sjálfir
afganginum eftirmálalaust og tíðk-
ast þannig skattheimta mjög víða
umheim. „Eftirá“-skattur sem hér
er svo nefndur í vöntun á betra
orði, er núverandi gjaldheimtuað-
ferð á íslandi og er innheimtur af
mönnum að meðaltali einu ári eftir
að tekna er aflað. Höfundur þessar-
ar greinar og ótal aðrir launamenn
á Islandi hafa beðið þess lengi,
sumir marga áratugi, að stað-
greiðsluskatti væri komið á hérlend-
is, enda höfðu stjómmálamenn
Iöngum uppi plön um slíkt.
A allra síðustu árum, einmitt
þegar tölvutækni við útreikninga
og innheimtu hafði gert stað-
greiðsluskatt létta og einfalda inn-
heimtuaðferð, ólíkt því sem var fyrir
svo sem einum áratug, gerðist stór-
merkilegur hlutur: íslenskir stjóm-
málamenn allra flokka, verkalýðs-
forusta og vinnuveitendur hættu
að ræða um hvað þá að heija að-
gerðir til skattheimtubreytinga. Var
engu líkara sl. 4—5 ár en ofan-
greindir aðilar bindust samtökum
um að þegja staðgreiðslu opinberra
gjalda í hel.
Við spurðum hvert annað hvað
kæmi tií. Svör urðu fá að vonum
en sumir höfðu heyrt utan af sér
tvær skýringar:
1. Verkalýðsforystan heldur að
verðbólgan lækki skattana fyrir
launamenn ef þeir „fá“ að greiða
þá eftir dúk og disk.
2. Stjómvöld hveiju sinni óttast að
tapa heilu tekjuári úr bókhaldinu
sínu.
Með öðrum orðum: Launamenn
vona að „blessuð verðbólgan" hald-
ist og stjómvöld vilja halda tekjum
ríkisins öruggum árið eftir heims-
endi!
„Hér á að hlæja“ er stundum
sagt. Annars er þetta ekki selt dýrar
en það var keypt.
Nú eru til á landinu menn sem
ekki hugsa mikið um skattamál né
annað varðandi stjóm landsins.
Þeir borga bara þegar þeim er sagt
að borga, ef þeir geta, og hlíta
forsjá hinna. Því fólki sem öðrum,
ekki síst stjómmálamönnum, skalt
bent á nokkur atriði varðandi opin-
bera gjaldheimtu:
Staðgreiðsluskattur gerir mönn-
um kleift að vita hvað af aflafé sínu
þeir eiga sem er undirstaða fjár-
hagsáætlunar. Því er efnahagsleg
nauðsyn fyrir okkur Islendinga að
koma honum á hér sem fyrst.
Menn verða oftast fyrir barðinu
á „eftirá“-skattinum þegar verst
gegnir, þegar þeir verða fyrir tekju-
lækkun eða -missi eftir tímabil með
meðal- eða hátekjur. Er sárt til
þess að hugsa að menn fá þá fyrst
grið fyrir slíkri gjaldheimtu að
heilsa þeirra og fjárhagur komist
alveg í þrot.
Fullyrða má að eftirtaldir hópar
fólks líði fyrir núverandi gjald-
heimtuaðferðir telquskatts og út-
svars á íslandi:
Fólk sem er veikt umfram „um-
saminn" veikindatíma.
Fólk sem verður atvinnulaust.
Fólk sem verður „yfirvinnu-
laust".
Fólk með sveiflukennd og mishá
laun, t.d. mjög margir sjómenn og
fískvinnslufólk, þó ekki sé víðar litið
í atvinnulífinu.
Mæður sem vilja eða þurfa að
vera heima hjá sér lengur en fáeina
mánuði er þær ganga með og fæða
böm.
Foreldrar sem vilja eða þurfa að
vera meira hjá bömum sínum.
Fólk sem vill eða þarf að vera
frá launavinnu hjá sjúkum og öldr-
uðum.
Fólk sem vill eða verður að byija
á nýjum hlutum, s.s.v námi hvers-
konar, nýjum fyrirtækjum, starfs-
dvöl eða því um líku hérlendis eða
erlendis, íþrótta- eða -listaiðkun,
launalausum leyfum og svo má
lengi telja.
Víst em til menn sem láta sig
litlu skipta greiðslumáta á opin-
bemm gjöldum. Þeir em væntan-
lega of fátækir, auðugir, eða skatt-
svikulir til að hirða um slíkt, en við
hin tilheymm öll einhvem tíma á
ævinni einhveijum ofantalinna hópa
og flest oft. Einstaklingur þarf að
vita hvaða fjármunum hann hefur
úr að spila og geta treyst því að
fá ekki bakreikning vegna 1—2 ára
gamalla tekna, þar sem hann stend-
ur atvinnulaus, svo dæmi sé tekið.
Að lokum þetta:
Eins og flestir vita er verið að
afnema tekjuskatt hér á landi í
áföngum og einnig hefur fjármála-
ráðherra fyrir stuttu boðað róttæka
uppstokkun í skattheimtu. Hér er
komið tækifærið til þess að hætta
við „eftirá“-skattinn með öllum sín-
um göllum.
Staðgreitt útsvar sem fastur
hundraðshluti (10—20%) allra
tekna, sent strax af launagreið-
anda, er áreiðanlega hampaminnst
innheimtuaðferð nú á tölvutímum,
um leið og það er léttbærast gjald-
endum. Styrkir til fólks undir lág-
marksárstekjum og aukagjöld frá
þeim með þær hæstu, eru vel
samrýmanleg þessari gjaldheimtu-
aðferð.
Bandalag jafnaðarmanna mun
nýlega hafa mótað tillögur um
staðgreitt ríkisútsvar. Er vonandi
að þær hljóti almennan stuðning
áhrifafólks og þetta mál fái þann
forgang hér á landi sem það verð-
skuldar. Þá kemst staðgreiðsla
opinberra gjalda til framkvæmda
undir eins á næsta ári, en í síðasta
lagi árið 1988.
Höfundur er geðlæknir.
Mímir
MÁLASKÓU
RITARASKÓLI
Enskuskóli æskunnar er fyrir börn á
aldrinum 8—12 ára og starfræktur á veg-
um Málaskólans Mímis. Námskeiðið sem
við kynnum hér stendur yfir í tvær vikur
og hægt er að velja á milli fjögurra
þyngdarstiga.
Ef þið viljið bæta árangurinn í skólan-
um (hver vill það ekki?) eða skilja textana
við popplögin er enska lykilorðió.
Lærið enskuna á nýjan og skemmtileg-
an hátt með enskum kennara í Ensku-
skóla æskunnar.
Enska
Enska
Byrjendaflokkur — þar sem eru tekin fyrir grundvallar-
atriði enskunnar. Takmarkió er aó bömin skilji og geti sagt
einfaldar setningar, fyrirspumir og skipanir.
Fyrir þá sem hafa undirstöóuþekkingu £ ensku. Eftir nám-
skeiðió eiga þátttakendur að geta rættt um sín áhugamál
og sagt £rá sinni reynslu.
Enska
Enska
Fyrir þá sem skilja og geta sagt einfaldar setningar. Eftir
námskeiðið eiga þátttakendur að vera færir um að tjá sig
um sínar þarfir og geta rætt daglega hluti á einfaldan hátt.
Fyrir þá sem kunna ensku en vilja viðhalda kunnáttunni og
bæta við orðaforðann.
Vjterkurog
k-/ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
Kennt verður á hverjum degi í tvær vikur
2- júní — 13- júní og 16- júní— 30- júní
í BREIÐHOLTI upplýsingar og innritun
í vesturbæ 10004/21655