Morgunblaðið - 09.10.1986, Síða 54

54
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 9. OKTÓBER 1986
Opið vinarbréf til
Hjalta Jóhannssonar
eftir Steingrím
St Th. Sigurðsson
Kæri Hjalti.
Eins og þú veist mæta vel þá er
ég nýkominn að vestan frá bemsku-
og æskustöðvum þínum. Þar hreifst
ég af fegurð umhverfis, sem er ein-
stök og komst í snertingu við hljóðleik
r>g lífsorku, sem stafar af nafnlausum
neljum við Djúp.
Fyrir bragðið reit ég afmælis-
kveéju — öllu heldur eins konar
stemningu — um Salbjörgu ljósmóður
á Lyngholti, sem við báðir virðum
mikils. Grein mSn birtist 5 Mbl. 6.
september síðastliðinn — nokkrum
dögum fyrir sjálft afmælið, sem var
30. september.
Ég þakka þér fræðilega grein með
viðtalsívafi um Salbjörgu, sem birtist
í Mbl. á afmælisdegi hennar. Var
mildð á ritsmíð þinni að græða eins
og vænta mátti — einkum og sérí-
lagi þessum ítarlega fróðleik um líf
og starf vinkonunnar. Hins vegar rak
mig í rogastanz, er ég sá, að þú
hafðir fléttað inn í ritsmíðina kafla
um afmælisstemningu mlna. Þú hlýt-
ur að q'á það sem smekklegur
blaðamaður, að slíkt og annað eins
eyðileggm- heiidarbyggingu þinnar
að öðru leyti athygiisverðu greinar
um afmælisbamið. Hins vegar skil
ég nákvæmni þína — við erum báðir
kennara- og skólastjórasynir og höf-
um því alizt upp við nákvæmni á
ákveðnum sviðum — það er kannski
sáifræðilega skýringin á þessari ná-
kvæmnisástríðu þinni. Einnig skilst
mér, að þú hafir sem ritfær vel kunn-
andi maður fengizt töluvert við
blaðamennsku (m.a. á Þjóðviljanum
og víðar, svo að fullrar nákvæmni
sé gætt) — en eins og við vitum
báðir, þá byggist blaðamennska fyrst
og fremst á því að greina frá stað-
reyndum, fyrst og fremst staðreynd-
um, ella er hún ekki góð blaða-
mennska.
Ég þakka þér ábendingar þínar,
minn kæri, en mér finnst þú engu
að síður í einum flórum til firém atrið-
um af átta, sem þú telur upp, gera
úlfalda úr mýflugu eins og ég mun
greina frá hér á eftir. Og nú ætla
ég að virða fyrir mér þau átta at-
riði, sem þú kirfilega númerar með
rómverskum tölum í öðrum dálki á
I Þú fettir fingur út í fyrirsögnina
Salbjöig við Djúp. Mér finnst fara
betur á því og orð samhæfist betur
karakter að kenna Salbjöigu við
ísafjarðardjúp, sem sagt Djúp —
heldur en Lyngholt, þar sem hún
býr. Djúpið hefur verið vettvangur
hennar alla ævi, enda er skapgerð
hennar mótuð af stórbrotnu um-
hverfi eins og hjá öðrum nafnlaus-
um hetjum þar við Djúp — gott
ef ég lét ekki í það skína í af-
mælisstemningu minni. Greinin sú
snerist fyrst og fremst um atgervi
Salbjaigar, sem ég hrífst af, svo
mjög, að mig langar til að skrifa
bók um lífshlaup hennar og hetju-
dáðir. Það er önnur saga.
H Salbjörg var ekki fædd á Lóns-
eyri eins og þú leiðréttir mig
réttilega, en hins vegar var hún
mikið viðloðandi á Lónseyri hjá
ættfólld sínu — og það er sennileg-
asta skýringin á rangherminu. Þar
eð ég tel mig nú orðið fljótan til
að viðurkenna mistök (en öllum
getur orðið á í messunni), fellst ég
á þetta atriði, eitt af því fáa, í at-
hugasemdum þínum — og biðst
velvirðingar.
IH Ég er hiss á þér jafiiglöggum
manni og vonandi andlega heiðar-
legum að vilja ekki viðurkenna
hann Jens í Bæjum sem rithöfund.
Leggur „maður að vestan" eins og
þú virkilega snobbmat á rithöfund-
arhæfileika? Ég túi því ekki, fyrr
en ég tek á því. Hefurðu ekki lesið
fréttqjistla Jens, sem kenndur er
við Kaldalón, í Mogganum? í það
blað hefur hann skrifað um árébil
og gerður góður rómur að hjá
fólki, sem er gætt meðalgripsviti
og meira. Maðurinn sá kann svo
sannarlega til vígs með pennanum,
en hins vegar er hann af hjarta
lítillátur og laus við raup eins og
fleirí á Snæfjalla-striind.
IV Rétt í þessu var ég að tala í síma
við hann Engilbert á Tyiðilmýri,
son Salbjargar. Hann sagði, að sér
fyndist það svolítið hart að vera
sviptur vélstjóranafnbótinni —
hann stjómaði þó altjent rafstöð-
inni — eins og þú veizt bezt sjálfur,
þá verða menn fyrir vestan að
kunna margt sér til þjaigar og
vera jafnvígir á margt. Eg held við
ættum að láta Engilbert halda vél-
stjóratigninni — hann hefur til þess
unnið.
V Sálmanúmerataflan í kirkjunni í
Unaðsdal, gjöið af völundinum og
listamanninum honum Halldóri í
Bæjum er slíkt guði þóknanlegt
listaverk, að mér hefur sennilega
fundizt verðugt að hækka lista-
verkið í tign og gera óvart að
altaristöflu, enda er miklu meira
af guði og trú í töflu Halldórs en
í sjálfri altaristöflunni. Og hana nú!
VI Trillan Ogri eða Vigri eins og ég
nefiidi svo í grein minni er ekki
réttnefiii og þar gætti ekki ná-
kvæmni. Ég dró þessa nafnályktun
af heiti aflatogaranna Ögra og
Vigra, sem þeir Hermannssynir
gera út með glæsileik og sóma
fyrir land og þjóð. Þó verð ég að
segja, að mér finnst þetta atriði
ekki ófyriigefanlegt, ef vel er að
gáð.
VH Þetta atriði er laukrétt leiðrétt-
ing og þar færðu einkunmna 8
sarnkvæmt gamla Örsted. Ég fór
rangt með nafn á þeim sona Her-
manns formanns í Ögri, sem
Salbjöig tók á móti eftir svaðilfeið
yfir Djúp á litlu fleyi Hermanns í
mannskaðaveðri. En þetta er að
minni hyggju ekki veigamikið at-
riði.
VIH Salbjörg hlýtur ljósmóðurrétt-
indi árið 1929, og nú er það herrans
ár 1986, og samkvæmt beztu heim-
ildum er hún enn ljósmóðir fyrir
guði og mönnum. Enn er hún, nítíu
ára gömul, á hálfum launum í
Nauteyrarhreppi sem ljósmóðir —
það hef ég eftir henni 'gálfri —
enda þótt hún sé hætt að taka á
móti bömum. Þetta em samtals
57 ár - 1929 til 1986 - og hver
getur neitað því, að það sé meðal-
mannsaldur. Hins vegar ber þú
brigður á slfkt. Ég hvika ekki frá
því, að Salbjörg hafí verið Ijósmóð-
ir við Djjúp meira en mannsaldur.
Kæri Hjalti,
Ég græddi á nákvæmni þinni í
kennaralegum athugasemdum
þínum, sem þó anda af velvild og
jákvæðum hug í minn garð, sbr. þau
orð, sem þau feið um mig sem
skríbent, svo að ég noti þitt orða-
val. Hins vegar get eg ekki fallizt á
flögur til fimm atriði af þeim átta,
sem þú taldir upp, en ekkert í ábend-
ingum þínum skerti g'álfsvirðingu
mína á einn eða neinn hátt nema
síður væri. Þessi atriði eru:
Nr. H um fæðingarstað Salbjaigar;
nr. V — sálmanúmerataflan í kirkj-
unni í Unaðsdal, sem er léttvægt
atriði og skiptir litlu máli eins og ég
benti á, en það er skondið rannsókn-
arefni út af fyrir sig til þess að finna
ástæðuna fyrir mistökum, sem stöf-
uðu af listrænu mati á töflu Halldórs
í Bæjum.
Nr. VI Naftiið á trillunni í Ögri, sem
hét Hermóður, en ekki Ögri eða Vigri
(en hæpið er að gera slíkt að stór-
máli eins og annað).
Nr. VH Nafnið á sveinbaminu í
Ögri, sem Salbjöig tók á móti.
Kæri vinur,
Ég rita þér þetta bréf með fullri
viiðingu fyrir þér sem manni og
greinarhöfundi. Báðum hefur okkur
oiðið á, en ekki svo, að til vansæmd-
ar horfi. Þú gerir athugasemdir á
átta stöðum við grein mína 6. sept-
ember sl., en í fjórum til fimm tilfell-
um falla þau atriði um sjálf sig eins
og ég leitast við að rökstyðja. Hin
þijú til fjögur eru tittlingaskítur í
ritsmíð, sem hugsuð er sem stemn-
ing, en ekki fræðimennska. En sem
gamall kennari og fyrrverandi blaða-
maður tel ég alltaf fulla þörf á að
leiðrétta, ef ekki er farið laukrétt
með staðreyndir.
Hins vegar hef ég nú gert athuga-
semd við athugasemd í fullu trausti
þess, að þú takir slíkt til greina á
sama hátt og ég hef tekið mark á
þeim leiðréttingum þínum, sem eiga
rétt á sér. Það er heiðarlegt upp á
vestflrzku.
Við sáumst tvívegis fyrir vestan
nú í september og fór vel á með
okkur, enda þótt við höfum ekki enn
sem komið er gengið undir jarðarmen
og svarizt í fóstbræðralag að fomum
sið, en eftir skrif okkar nú er ég
sannfærður um, að þess verður ekki
langt að bíða.
Sjáumst og hittumst heilir í fom-
bókaverzlun hans Braga Kristjóns.
Þinn einlægur.
Höfundur er rithöfundur oglist-
fyrri síðunni í grein þinni í Mbl.:
' PHI
málari.
3H*f9unfrlftfeifr
Áskriftcirsíminn er 83033
ífalið: Flug, gisting í 2ja manna herbergjum, morgunverður, skoðunarferð og afslát a