Morgunblaðið - 12.11.1986, Síða 2

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 1986
Uppstokkun bankakerfisins:
Bankasljóm Seðla-
bankans vill sam-
eina þrjá banka
Viðskiptaráðherra kynnti álit banka-
stjórnarinnar í ríkisstjórn í gær
MATTHÍAS BJARNASON viðskiptaráðherra kynnti á ríkisstjórnar-
fundi í gær, álit bankastjórnar Seðlabankans, hvað varðar uppstokk-
un í bankakerfinu og sameiningu banka. Bankastjórnin telur að
stefna beri að því að sameina Útvegsbankann einkabönkunum Iðnað-
ar- og Verzlunarbanka. Þetta kom fram í samtali Morgunblaðsins
við viðskiptaráðherra í gær.
„Bankastjómin bendir á sem
fyrstu leið, að heppilegast sé að
sameina Útvegsbankann, Iðnaðar-
bankann og Verzlunarbankann í
einn hlutafélagsbanka," sagði
Matthías. Matthías sagði að í
tengslum við þessar hugmyndir,
væru fleiri leiðir færar, eins og að
atvinnuvegimir og einstaklingar,
tækju þátt í stofnun þessa banka.
„Mér finnst líka að það mætti vera
opið öðmm bönkum og sparisjóðum
að gerast hluthafar," sagði við-
skiptaráðherra. Hann kvaðst vera
hrifnastur af þessum sameiningar-
möguleika, en það yrði svo bara að
koma í ljós, hvort hún væri fær.
Matthías sagði að útilokað væri
að segja til um það hversu mikið
fé ríkið yrði að leggja fram, ef af
stofnun slíks banka yrði. „Það er
ekki um það að ræða, að ríkissjóður
sjálfur leggi fram neitt hlutafé,
heldur myndi Seðlabankinn leggja
til það sem nú þyrfti, og selja aftur
og breyta skuldum í hlutafé.
Matthías var spurður hvert yrði
þá næsta skrefíð í þessu máli, af
hans hálfu: „Vitanlega verður þetta
rætt, fyrst og fremst í báðum
stjómarflokkunum og sömuleiðis
reikna ég með að ég muni hafa
forystu um að boða fund með for-
ystumönnum þessara tveggja
banka og sömuleiðis með stjóm
Seðlabankans.“
Ráðherra var spurður hvort hann
væri bjartsýnn á að sameiginleg
tillaga ríkisstjómar og þingflokka
stjómarinnar gæti litið dagsins ljós
á þessu þingi: „Ég tel auðvitað
nauðsynlegt að það gerist á þessu
þingi, en hins vegar get ég ekki
komið fram með neina dagsetn-
ingu,“ sagði Matthías.
Árni Johnsen
tekur 3. sætið
V estmannaeyj um.
ÁRNI Johnsen alþingismaður lýsti því yfir á fjölmennum fundi í
Vestmannaeyjum í gærkveldi, að hann tæki 3. sæti á framboðslista
Sjálfstæðisflokksins í Suðurlandskjördæmi. Ami færðist niður um
eitt sæti I nýafstaðinni skoðanakönnun, sem fram fór í kjördæminu.
Er þetta í fyrsta sinn síðan kjördæmabreytingin varð 1959, að Vest-
mannaeyingur er ekki í öðru sæti listans.
Ámi sagðist hafa kannað mög- Gísli hafa stutt í kjördæmisráðinu
Mors^inblaðið/Bjami
Aðallið íslands sem teflir á Ólympíuskákmótinu í Dubai. Frá vinstri eru Jón L. Árnason, Margeir
Pétursson, Helgi Ólafsson og Jóhann Hjartarson.
Ólympíumótið í skák:
Islenska landsliðið fór utan í morgun
ÍSLENSKA skáklandsliðið lagði af stað í morgun
til Dubai við Persaflóa en þar verður Ólympíu-
skákmótið sett á föstudaginn. Um 100 þjóðir
taka þátt í mótinu og verða tefldar 14 umferðir
á mótinu eftir monradfyrirkomulagi.
íslenska skáksveitin er þannig skipuð: A fyrsta
borði teflir Helgi Ólafsson, Jóhann Hjartarson er á
öðm borði, Jón L. Ámason er á þriðja borði og
Margeir Pétursson á fjórða borði. Varamenn eru
Guðmundur Siguijónsson og Karl Þorsteins en Karl
er eini liðsmaðurinn sem ekki hefur stórmeistaratitil
í skák. Liðsstjóri er Kristján Guðmundsson. Þráinn
Guðmundsson forseti Skáksambands íslands verður
með í förinni en hann mun sitja ársþing alþjóða
skáksambandsins, FIDE, og auk þess mun Einar
S. Einarsson aðalritari Norræna skáksambandsins
sitja þingið.
„Ég tel eiginlega alveg útilokað að við endum
neðar en í 15. sæti,“ sagði Margeir Pétursson stór-
meistari í samtali við Morgunblaðið í gær en í því
sæti lenti ísland á síðsta Olympíuskákmóti og var
sveitin þá skipuð sömu mönnum og nú. „Með heppni
gætum við komist vel uppfyrir 10. sæti en ég tel
möguleika á verðlaunasæti þó hverfandi. Rússar,
Ungveijar, Júgóslavar, Englendingar og Bandaríkja-
menn eru mun hærri að stigum en við og einhveijar
þessara þjóða koma efalaust til með að skipa þijú
efstu sætin," sagði Margeir.
Flestir spá Sovétmönnum auðveldum sigri, en
skáksveit þeirra er skipuð heimsmeistaranum Kasp-
arov, Karpov fyrrverandi heimsmeistara, Sokolov
og Yusupov sem nýlega tefldu um réttinn til að
skora á Karpov um að tefla næsta heimsmeistaraein-
vígi, Beljavski sem tefldi á fyrsta borði sovésku
sveitarinnar á síðasta Ólympíumóti, og Sovétmeistar-
anum Tseshkovski.
Margeir sagði að í viðbót við stórveldin fimm
væru margar þjóðir á svipuðu reki og íslendingar,
t.d. Tékkar, Búlgarar, Rúmenar, Vestur- Þjóðveijar,
Hollendingar, Kínveijar, Indveijar, Indónesíumenn
og Filippseyingar, svo einhveijar séu nefndar. Auk
þess gætu margar þjóðir í viðbót í rauninni unnið
hvaða þjóð sem er, því fjöldinn og breiddin væru
gífurleg.
Margeir sagði að íslenska sveitin hefði æft vel
fyrir mótið, m.a. dvöldu liðsmennimir í Munaðamesi
í viku og fóru þar yfir þær skákbyijanir sem helst
eru í tísku um þessar mundir.
Útvegsbankinn:
Bankastjóramir bera megin-
ábyrgð á áf öllum bankans
- segir í skýrslu þingkjörinnar nefndar
leika á sérframboði, en það hafi
verið sitt mat, að þeirri könnun lok-
inni, að það væri ekki fysilegur
kostur, líkti slíku framboði við það
að róa á báti án veiðarfæra. Sagð-
ist hann frekar vilja slást í þriðja
sætinu, eins og hann orðaði það,
en sagði að til þess að ná kjöri í
því sæti miðað við breyttar kosn-
ingareglur, þyrfti Sjálfstæðisflokk-
urinn að bæta við sig umtalsverðu
fylgi í kjördæminu.
Ami Johnsen fór í ræðu sinni á
fundinum hörðum orðum um Egg-
ert Haukdal og sakaði hann um
óeðlilega málabaráttu fyrir skoð-
anakönnunina. Sagði Ámi Eggert
hafa borið það út um sig í kjördæm-
inu, að hann hefði hyglað Vest-
mannaeyingum varðandi fjárveit-
ingar. Lýsti Ámi megnri óánægju
sinni með þetta framferði Eggerts
og rangan söguburð. Þá ræddi Ámi
nokkuð, sem hann kallaði heimatil-
búið slys í skoðanakönnuninni.
Nafngreindi Ámi nokkra nafn-
kunna framámenn í Sjálfstæðis-
flokknum í Eyjum, sem hefðu staðið
fyrir óvæntu framboði Gísla G.
Guðlaugssonar á elleftu stundu.
Taldi Ami, að þetta framboð hefði
ráðið úrslitum um að hann féll nið-
ur í 3. sætið, því að 20 manns af
93 Eyjamönnum, sem atkvæðisrétt
höfðu, hefðu farið eftir tilmælum
fámenns hóps, sem hefði með skipu-
lögðum hætti hvatt fólk í kjördæm-
inu til þess að kjósa Eggert Haukdal
í 2. sæti og Gísla G. Guðlaugsson
í þriðja.
Gísli G. Guðlaugsson var á fund-
inum og mótmælti þessum ásökun-
um Áma Johnsen. Benti hann á að
það hefðu verið þrír Eyjamenn í
framboði og þvertók fyrir að sitt
framboð hefði fellt Áma, heldur
hefðu sjálfstæðismenn á fasta-
landinu svikið Eyjamenn. Sagðist
tillögu Eyjamanna um að sætaröð
þingmannanna yrði áfram óbreytt
frá því sem var fyrir fjórum árum.
Rúmlega 200 manns voru á fundin-
um, og var ákvörðun Ama um að
taka þriðja sætinu mjög fagnað í
fundarlok.
-hly.
AÐ DÓMI nefndarinnar, sem
skipuð var til að kanna viðskipta-
hætti Útvegsbankans og Haf-
skips á undanfömum árum, bera
bankastjórar bankans megin-
ábyrgð á þeim áföllum sem
bankinn varð fyrir við gjaldþrot
Hafskips, enda þótt bankastjór-
arnir eigi sér nokkrar máls-
bætur. Nefndin gagnrýnir einnig
hlut bankaráðs í viðskiptum
bankans við Hafskip og að
bankastjórum bankans hefði
ekki verið vikið úr starfi á meðan
rannsókn á viðskiptunum við
Hafskip fór fram.
Rannsóknarnefnd um Útvegsbankann:
Sökin er fyrst og fremst
Alþingís sem kaus Albert
- Albert er ekki talinn hafa misnotað aðstöðu sína
RANNSÓKNARNEFND, sem Alþingi skipaði til að rannsaka við-
skipti Útvegsbankans og Hafskips, kemst að þeim niðurstöðu í
skýrslu sem hún skilaði viðskiptaráðherra á mánudag, að ekkert
bendi til þess að Albert Guðmundsson iðnaðarráðherra hafi misnot-
að aðstöðu sína frá 1. janúar 1981 til 10. júní 1983 meðan hann var
bæði stjómarformaður Hafskips og formaður bankaráðs Útvegs-
bankans. Albert er þó gagnrýndur í skýrslunni fyrir að gefa kost á
sér til setu í bankaráði Utvegsbankans án þess að víkja úr stjóra
Hafskips þar sem sú staða hans hafi verið almennt fallin til að
styrkja stöðu Hafskips hjá Útvegsbankanum með óbeinum áhrifum.
Þó er talið að sökin sé fyrst og fremst Alþingis sem kaus hann í
bankaráðið, vitandi um stöðu hans hjá Hafskipi, og síðan hafi við-
skiptaráðherra hnykkt á þessari andvaralausu kosningu, eins og það
er orðað í skýrslunni, með því að skipa Albert formann bankaráðs-
ins. Viðskiptaráðherra á þessum tíma var Tómas Áraason.
í skýrslunni segir að vandamál
Hafskips hafí aldrei verið rædd í
bankaráði Útvegsbankans á því
tímabili sem Albert sat þar og er í
skýrslunni talið að það getúhafa
stafað af tillitssemi bankastjóranna
sem hafi forðast að setja banka-
ráðsformanninn í vanda. Einnig
segir að ekki verði séð að fyrir-
greiðsla bankans við Hafskip hafi
aukist miðað við starfsumfang fé-
lagsins á bankaráðsárum Alberts,
en á þessum árum var hins vegar
slakað á hagsmunagæslu bankans,
þ.e. kröfum um raungildi veða.
Einu sinni fjallaði Albert Guð-
mundsson ótvírætt um viðskiptin
við Útvegsbankann á stjómarfund-
um Hafskips, samkvæmt skýrsl-
unni. Það gerðist á stjómarfundi
29. júlí 1982 þegar allir viðstaddir
stjómarmenn samþykktu umsókn
um lán til Útvegsbankans að fjár-
hæð 2,1 miljón Bandaríkjadala. í
því tilviki hefði farið betur á því
að Albert hefði setið hjá við at-
kvæðagreiðsluna, að mati skýrslu-
höfunda.
„Því verður ekki á móti mælt,“
segir í skýrslunni, „að Albert Guð-
mundsson komst í alveg sérstaka
aðstöðu til áhrifa á samskipti Út-
vegsbankans og Hafskips. Þar með
er ekki sagt, að hann hafi misnotað
þessa aðstöðu, þótt hann sjálfur
telji sig „fyrirgreiðslureddara", og
nefndin dragi þá staðhæfíngu út
af fyrir sig ekki í efa. Ekkert hefur
komið á daginn, sem bendir til þess
að Albert Guðmundsson hafí beitt
áhrifum sínum í Útvegsbankanum
til hagsbóta fyrir Hafskip." Síðar
segir að ekki verði séð að Albert
hafí á þessum tíma fylgst neitt að
ráði með vinnubrögðum fram-
kvæmdastjóra Hafskips og annara
varðandi reikningsskil og verðmat
skipa. Albert telji þetta tímabil hafa
verið blómaskeið Hafskips, en það
sé mikill misskilningur eins og fram
komi í skýrslunni.
í skýrslu nefndarinnar segir að
helstu mistökin hafí verið: að gæta
þess ekki að hafa nægilegar trygg-
ingar fyrir skuldbindingum Haf-
skips. Að fylgjast ekki nægjanlega
vel með rekstri og fjárhag Haf-
skips, einkum eftir 1981. Að gera
ekki ráðstafanir til þess að knýja
fram gjaldþrot eða sölu á eignum
fyrirtækisins löngu fyrr en raun
varð á og gjalda ekki varhug við
Atlantshafssiglingunum, sem hóf-
ust haustið 1984.
Höfundar skýrslunnar telja að
það sé einkum tvennt sem bankaráð
hafí látið undir höfuð leggjast að
sinna. í fysta lagi, að marka al-
menna útlánastefnu fyrir bankann.
Meðal annars þurfti að kveða á um
hámark útlána og ábyrgða til ein-
stakra viðskiptamanna með hliðsjón
af stöðu bankans á hveijum tíma.
í öðru lagi, að fylgjast vel með
stærstu lánþegum bankans, skuld-
bindingum og tryggingum.
Þar sem bankaráð' mótaði ekki
skýra útlánastefnu og setti engin
mörk, fengu bankastjóramir of
fijálsar hendur til þess að ráðstafa
fé bankans. Þrátt fyrir skýrslu
bankaeftirlitsins frá árunum fyrir
1981 þar sem almennt útlánaeftir-
lit bankans er gagnrýnt voru
málefni Hafskips ekki rædd í bank-
aráði frá því í nóvember 1977 þar
til í mars 1985.
Nefndin gagnrýnir og bankaráð
fyrir að víkja ekki bankastjórum
úr starfí á meðan rannsókn málsins
fór fram og bendir á að ráðið hefði
átt að hafa nokkuð hliðstætt mál
sem upp kom í Alþýðubankanum
árið 1975, sér að leiðarljósi. Þá
ákvað bankaráð Alþýðubankans að
víkja bankastjórunum frá um
stundarsakir á meðan rannsókn
stæði yfír.