Morgunblaðið - 12.11.1986, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 1986
Utandagskrárumræður á Alþingi um skemmdarverkin á eignum Hvals hf
Framkvæmd öryggismála
á Islandi mjög ábótavant
-sagði Gunnar G. Shram. Tíðindi að íslendingar séu í hryðjuverkasamtökum, sagði
Ólafur Þ. Þórðarson. - Útlendingaeftirlitið fylgdist með Sea Shepherd-mönnunum.
STEINGRÍMUR Hermannsson,
forsætisráðherra, sagði á Alþingi
í gær, að hann hefði óskað eftir
því að dómsmálaráðuneytið leit-
aði allra gagna varðandi þá
útlendinga, sem lýst hafa á hend-
ur sér skemmdarverkunum i
Hvalfirði og á skipum Hvals hf.
um síðustu helgi. Jafnframt
hefði hann falið ráðuneytinu að
undirbúa málsskot til viðkom-
andi þjóðar í því skyni að koma
lögum yfir mennina. Til greina
kæmi að óskað yrði eftir fram-
sali eða að þeir yrðu lögsóttir
erlendis.
Forsætisráðherra lét þessi orð
falli í svari við fyrirspum frá Gunn-
ari G. Schram (S.-Rn.), sem kvaddi
sér hljóðs utan dagskrár og gerði
atburðina I Hvalfirði og í Reykjavík-
urhöfn að umræðuefni. Þingmaður-
inn sagði að neyta yrði allra ráða
til þess að hafa hendur f hári
skemmdarverkamannanna. Hann
kvað atburðina sýna svart á hvítu,
að framkvæmd öryggismála hér
innanlands væri mjög ábótavant.
íslensk löggæsluyfírvöld yrðu að
taka upp nýja og breytta starfs-
hætti og vera mun betur á verði
en hingað til að þvf er varðar kom-
ur útlendra manna hingað til lands.
Rannsókn á skýrslum útlendinga-
eftirlitsins á mánudaginn hefði sýnt
að 2-3 menn sem tengjast samtök-
unum Sea Shepard hefðu verið hér
á landi sfðustu tvær til þijár vikum-
ar. Því miður hefði sú vitneskja
ekki komist til skila fyrr en menn-
imir voru á bak og burt.
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra sagði, at at-
burðurinn vekti menn til umhugs-
unar um öryggismál hér á landi.
Hann gat þess að sérstök nefnd
hefði um hríð starfað að því undir
foiystu Baldurs Möllers að kanna
skipan innra öryggis og væri það
eitt verkefna hennar að gera tillögu
um það, hvemig fylgjast ætti með
ferðum útlendra manna hér á landi
með tilliti til hugsanlegra afbrota.
Forsætisráðherra upplýsti, að með
mönnunum tveimur, sem hér voru
á vegum Sea Shephard-samtak-
anna, hefði verið fylgst af útlend-
ingaeftirlitinu, en þó af öðram
ástæðum.
Hjörleifur Guttormsson (Abl,-
Al.) sagði, að öll íslenska þjóðin
hlyti að fordæma spellvirkin sem
unnin vora á eignum Hvals hf.
Hann tók undir kröfur um að allt
yrði gert sem unnt væri til að koma
lögum yfír spellvirkjana, en hvatti
til þess að menn sýndu stillingu og
ekki yrði gripið til annarra ráðstaf-
ana en réttlæta mætti með tilliti til
þess að hindra spellvirki. Þingmað-
urinn sagði, að atburður þessi
breytti engu um stefnuna í hval-
veiðimálum. Þar yrði áfram fylgt
ályktun Alþingis. Hann lagði jafn-
framt áherslu á, að engir fordæmdu
óhæfuverk af þessu tagi harðar en
einlægir umhverfísvemdarsinnar.
Guðmundur Einarsson (A.-Rn.)
sagði, að íslendingar hefðu fram
að þessu staðið í þeirri meiningu
að þeir stæðu ekki í þeim stórræð-
um á alþjóðavettvangi, sem settu
þá í miðpunkt spellvirkja. Það hefði
hins vegar gerst með vísindaveiðun-
um. Hann kvaðst ekki vilja leggja
mat á frammistöðu íslenskra yfír-
valda að svo komnu máli, en vakti
athygli á nauðsyn þess að sýna
mikla varúð framvegis. Til að
mynda mætti huga að öryggisgæslu
við íslensk fyrirtæki og aðrar íslen-
skar eignir erlendis sérstaklega.
Hann sagðist taka undir nauðsyn
þess að láta lög ná yfír spellvirkj-
ana og nýta þá til fullnustu al-
þjóðlegt samstarf. Þingmaðurinn
sagði, að rétt væri að fara með gát
í skipulagningu innra öryggis og
reyna að varðveita áfram sérkenni
íslensks þjóðfélags. í dæmi Hvals
hf. væri um það að ræða að öiyggi-
skerfí fyrirtækisins væri ónýtt, en
fyrirtæki í þessum bransa hlytu
hins vegar að verða að gæta hags-
muna sinna.
Ólafur Þ. Þórðarson (F.-Vf.)
kvað það engin tíðindi að erlendis
væra starfandi hryðjuverkasamtök.
Hitt væra tíðindi að íslendingar
ættu aðild að slíkum samtökum.
Þingmaðurinn sagði, að flest benti
til þess að Islendingar hefðu verið
hér að verki. Það væri fremur ólík-
legt að útlendingamir sem hingað
komu hefðu ekki haft samband við
Islendinga í samtökunum. Hann
varpaði fram þeirri spumingu,
hvort það væri f.o.f. til að blekkja
lögregluna að láta elta útlending-
ana.
Matthías Á. Mathiesen, ut-
anríkisráðherra, sagði, að íslend-
ingar yrðu að sjálfsöðgu að hyggja
að eigin öryggismálum í framhaldi
af þessum atburðum, þótt við vild-
um ekki búa í lögregluríki. Hann
sagði að allt yrði gert til að upplýsa
málið. En umfram allt yrðum við
að íhuga hvar við væram stödd í
dag og yrðum að tryggja innra ör-
yggi okkar sjálfra.
Albert Guðmundsson, iðnaðar-
ráðherra, sagðist telja að opinberir
aðilar hefðu staðið sig vel eftir að
þetta mál kom upp. Lýsti hann sérs-
takri ánægju með vinnubrögð í
sambandi við rannsókn málsins frá
upphafi. Hann minnti jafnframt á,
að erfítt væri að koma við fullkomn-
um vömum við hryðjuverkum. Í
París, þar sem hann þekkti einna
best til, væri nú ströng öryggis-
gæsla, en samt hefðu þijár sprengj-
ur sprangið þar á almannafæri
nýlega.
Málshefjandi.Gunnar G.
Schram (S.-Rn.) lauk umræðunni
utan dagskrár með þeim orðum, að
þótt mikilvægt væri að koma hönd-
um yfír spellvirkjanna væri enn
mikilvægara að íslendingar gerðu
sér grein fyrir því hvað þessir at-
burðir táknuðu almennt og brygð-
ust við í samræmi við það.
Tilraunir með kjarnorkuvopn:
Tilraunabann verði liður í víð-
tæku afvopnunarsamkomulagi
- sagði Matthías Á. Mathiesen, utanríkisráðherra
MATTHÍAS A. Mathiesen, ut-
anríkisráðherra, svaraði á
Alþingi í gær fyrirspum frá
Hjörleifi Guttormssyni (Abl.-Al.)
um afstöðu ríkisstjórnarinnar til
banns við tilraunum með kjam-
orkuvopn.
Ráðherrann sagði, að afstaða
ríkisstjómarinnar í þessu máli hefði
m.a. komið skýrt fram á 40. Alls-
heijarþingi Sameinuðu þjóðanna,
þegar íslendingar vora meðflutn-
ingsmenn að tillögu sem samþykkt
var, en þar er lagt til allsheijarbann
við tilraunum með kjamorkuvopn.
Ráðherra sagði, að sú ályktun hefði
verið raunsæ og ábyrg með því hún
hefði falið í sér áherslu á tryggt
eftirlit með framkvæmd samnings
um slíkt bann.
Utanríkisráðherra minnti á, að
ekki hefði náðst samstaða kjam-
orkuveldanna um tilraunabann.
Sovétmenn hefðu t.d. lagst gegn
stofnun alþjóðlegs kerfis jarð-
slq'álftamælinga til að tryggja að
sprengjutilraunir færa ekki fram á
laun. Hann sagði, að ríki Atlants-
hafsbandalagsins hefðu mótað sér
þá stefnu að bann við tilraunum
með kjamorkuvopn yrði að vera lið-
ur í víðtækum samningum um
kjamorkuafvopnun, þar sem sam-
komulag risaveldanna og tiyggt
eftirlit væra framskilyrði.
Ráðherra kvaðst jafnframt vilja
minna fyrirspyijanda og aðra þing-
menn á, að hér væri um afar flókið
viðfangsefni að ræða, sem tekið
hefði nokkuð aðra stefnu á síðustu
vikum eftir fund leiðtoga risaveld-
anna í Reykjavík. Það yrði t.d. ekki
framhjá því litið hve nátengt til-
raunabannið væri alhliða samning-
um um afvopnun á sviði kjamorku-
vopna og svo á hinn bóginn hvaða
áhrif slík afvopnun hefði á hemað-
aijafnvægið á öðram sviðum.
Hjörleifur Guttormsson taldi
að svar utanríkisráðherra fæli í sér
að hann styddi í reynd áframhald-
andi tilraunasprengingar Banda-
ríkjamanna. í því sambandi vakti
hann athygli á einhliða stöðvun
Sovétmanna á tilraunasprengingum
frá því sumarið 1985. Taldi þing-
maðurinn, að stefna ráðherra bryti
gegn samþykktum Alþingis um af-
vopnunarmál frá 1985. Hann spurði
hvort framsóknarmenn væra sam-
mála ráðherranum, en fékk engin
svör við þeirri spumingu.
Innlánsdeild Kaupfélag Eyfirðinga (KEA) ber höfuð og herðar
yfir aðrar innlánsdeildir kaupfélaganna með 185 m.kr. innistæðu.
Innlánsdeildir kaupfélaga:
Innistæður 770 milljónir
Trygging: varasjóður og eignir félaganna
Innlánsdeildir samvinnufélaga
eru 26 talsins. Allar utan ein,
Innlánsdeild Samvinnufélagsins
Hreyfils í Reykjavík, starfræktar
af kaupfélögum. Innistæður í
deildunum vóru nálægt 770 m.kr.
í septembermánuði sl. Vóru um
sl. áramót 718 m.kr. eða 1,8% af
samanlögðum heildarinnistæð-
um í viðskiptabönkum. Vaxta-
kjör af almennu sparifé frá 8%
til 10% p.a.
Þetta kemur fram í skriflegu
svari Matthíasar Bjamasonar, við-
skiptaráðherra, við fyrirspurn frá
Halldóri Blöndal (S.-Ne.), sem fram
var lagt á Alþingi í gær.
Sem fyrr segir var heildarinni-
stæða í deildunum rúmar 771 m.kr.
30. september sl. Innlánsdeild KEA
ber höfuð og herðar yfír aðrar með
rúmlega 185. m.kr. innistæðu, en
næst kemur Innlánsdeild Kaupfé-
lags Héraðsbúa með 84 m.kr.,
Innlánsdeild Kaupfélags Skagfírð-
inga með 78 m.kr., Innlánsdeild
Kaupfélags Þingeyinga með 64
m.kr., en aðrar deildir minna.
Vextir á almennu sparifé era
(30. október sl.) 8% p.a. lægstir en
upp í 10% hjá Samvinnufélaginu
Hreyfli. Vextir á 12 mánaða reikn-
ingum era frá 9,5% uppi 15%
ársvextir (hjá Kaupfélagi Isfirðinga
og Kaupfélagi Hrútfírðinga). Verð-
tryggðir 6 mánaða reikingar hafa
vexti fra'2,5% upp í 6% (hjá Kaup-
félagi Héraðsbúa).
Innlánsdeildir samvinnufélaga
era stofnaðar og starfræktar sam-
kvæmt heimild í 28. gr. laga um
samvinnufélög nr. 46/1937. Þar
segir svo um tryggingar á innlögðu
sparifé:
„Til tryggingar fyrir fé því, sem
lagt er í innlánsdeild, er varasjóður
félagsins og aðrar eignir þess,
ásamt ábyrgð félagsmanna".
Bessí Jóhannsdóttir, cand.
mag., tekur nú sæti á Alþingi
í fyrsta sinn. Morgunblaðið/
Einar Falur
Sjönýir
varaþingTnenn
á Alþingi
HVORKI fleiri né færri en sjö
varaþingmenn tóku sæti á
Alþingi í gær; flestir vegna
setu aðalmanna á Allsheijar-
þingi Sameinuðu þjóðanna i
New York.
í hópi varamannanna era þrír
þingmenn, sem ekki hafa setið
á Alþingi áður. Þeir era Þórdís
Bergsdóttir, húsmóðir á Seyð-
isfírði, sem tekur sæti Jóns
Kristánssonar (F.-Al.); Bessi
Jóhannsdóttir, cand. mag., sem
tekur sæti Ragnhildar Helgad-
óttur, heilbrigðisráðherra, og
Ólafur B. Óskarsson, bóndi,
sem tekur sæti Eyjólfs Konráðs
Jónssonar (S.-Nv.).
Hinir varaþingmennimir fjór-
ir, sem allir hafa áður setið á
þingi, era Þórður Skúlason,
sveitarstjóri, sem er varamaður
Ragnars Amalds (Abl.-Nv.);
Jón Magnússon, lögfræðingur,
sem er varamaður Birgis ísleifs
Gunnarssonar (S.-Rvk.); Sig-
geir Björnsson, bóndi, sem er
varamaður Eggerts Haukdals
(S.-Sl.) og Kristin Ástgeirs-
dóttir, sagnfræðingur, sem er
varamaður Guðrúnar Agnars-
dóttur (Kl.-Rn.)
Reglur settar
um opinberar
tækifærisgjafir
REGLUR hafa verið settar um
tækifærisgjafir af almannafé.
Ekki er lengur heimilt að gefa
opinberum starfsmönnum gjafir
af opinberu fé nema með sam-
þykki viðkomandi ráðherra. Ef
samþykki liggur fyrir er unnt
að gefa gjafir, sem eru sérstakar
viðurkenningar fyrir vel unnin
störf, enda sé verði gjafarinnar
stillt í hóf.
Það var Steingrímur Her-
mannsson. forsætisráðherra, sem
skýrði frá þessu á Alþingi í gær
vegna fyrirspumar Jóhönnu Sig-
urðardóttur (A.-Rvk.). Hann kvað
reglur um þessi efni hafa verið sett-
ar í nóvember 1985 eftir að Alþingi
hafði nokkra fyrr ályktað um mál-
ið. Reglumar heimiluðu einnig
gjafír af almannafé til útlendinga
í opinberam eða óopinberam erinda-
gjörðum á Islandi, enda væri þá
miðað við hefðir sem skapast hefðu
um slíkar gjafir.
fllMÍIGI