Morgunblaðið - 27.06.1987, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987
plnrfmi! Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 550 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Talsmenn vísindaveiða
töpuðu í Boumemouth
KYNLÍF OG D A
Alþingi íslendinga ályktaði á
þann veg 2. febrúar 1983,
að íslendingar ætluðu ekki að
stunda hvalveiðar í atvinnuskyni
á árunum 1986 til 1990 í sam-
ræmi við samþykktir Alþjóða
hvalveiðiráðsins. í ályktun Al-
þingis fólst einnig, að endurmeta
ætti hvalastofna fyrir árið 1990.
Við stefnumörkun Alþingis var
byggt á þeirri forsendu, að rann-
sóknir á hvalastofnum yrðu
auknar, enda yrðu þær grundvöll-
ur ákvarðana um veiðar eftir
1990. Alþjóða hvalveiðiráðið hef-
ur heimilað veiðar í þágu vísinda-
rannsókna. Með vísan til þess
gerði Hafrannsóknastofnunin
þjónustusamning við Hval hf. um
að afla þeirra hvala sem nauðsyn-
legir eru til að stunda fyrir-
hugaðar rannsóknir.
Vegna vísindaveiða á hvöium
hafa íslensk stjómvöld lent í úti-
stöðum við stjómvöld í öðmm
löndum. Er skemmst að minnast
þess, að vegna bandarískra laga,
sem sett vom í því skyni að
vemda dýrastofna, lá við í fyrra,
að Bandaríkjastjóm yrði að grípa
til viðskiptaþvingana gagnvart
okkur. Var unnt að afstýra því
með ráðherraviðræðum. Nýlega
lentum við svo í útistöðum við
stjómvöld í Vestur-Þýskalandi,
þegar lagt var hald á gáma með
hvalkjöti á leið til Japans. Jafnt
austan hafs sem vestan standa
stjómmálamenn frammi fýrir
öflugum samtökum friðunar- og
náttúmvemdarsinna, sem hafa
tekið hvalina undir sinn vemdar-
væng. Höfum við kynnst því til
hvaða ráða þessir baráttumenn
grípa. Nægir þar annars vegar
að minna á skemmdarverkin,
þegar hvalbátunum var sökkt, og
hins vegar þá ákvörðun íslands-
vinarins Sir Peter Scott að
endursenda fálkaorðuna. Þótt
ólíku sé saman að jafna er hvort
tveggja sprottið af sömu rót.
Mótmæli af þessu tagi eiga að
sjálfsögðu ekki að stjóma gerðum
einstaklinga eða þjóða, þótt eng-
inn komist hjá því að glíma við
afleiðingar þeirra. í stuttu máli
má segja, að í áróðursstríðinu um
hvalinn höfum við og aðrar hval-
veiðiþjóðir tapað. Hinir mega sín
meira, sem vilja nú seija skorður
við vísindaveiðum, eins og sann-
ast hefur á þingi Alþjóða hval-
veiðiráðsins í Boumemouth nú í
vikunni. Þrátt fyrir einarða og
málefnalega baráttu íslensku
fulltrúanna urðum við undir,
meira að segja Danir, Finnar og
Svíar greiddu atkvæði gegn okk-
ur.
Halldór Ásgrímsson, sjávarút-
vegsráðherra, hefur sagt, að
hann telji skynsamlegt fyrir ís-
lendinga að segja sig úr Alþjóða
hvalveiðiráðinu. Þar með hlytum
við að hætta hvalveiðum í
vísindaskyni vegna brostinna for-
sendna. Sjávarútvegsráðherra
hefur jafnframt gefíð til kynna,
að stofnuð yrðu ný samtök þeirra
þjóða, sem hafa svipuð sjónarmið
og við. Ástæða er til að velta
öllum þessum kostum rækilega
fyrir sér og hljóta ákvarðanir í
þessu efni að verða meðal fyrstu
verkefna nýrrar ríkisstjómar.
Þegar rætt er um hvalveiðam-
ar og framtíð Alþjóða hvalveiði-
ráðsins er nauðsynlegt að hafa í
huga, hveijir það em, sem knýja
á um aðgerðir gegn þeim, sem
enn veiða hvali. Þar eru á ferð
vel skipulögð samtök áhuga-
manna. Þótt ekki sé unnt að
fallast á röksemdir Sir Peter
Scott um að hvali megi rannsaka
án þess að veiða þá, höfða þær
til fjölda fólks og móta almenn-
ingsálit, sem gæti orðið hags-
munum okkar skeinuhætt. Ekki
bætir úr skák að lenda í mála-
skaki vegna kjöts af vísinda-
hvölum, sem selt hefur verið til
Japans. Allt slíkt er vatn á myllu
hinna öfgafyllstu í hópi hvala-
vemdunarmanna. Morgunblaðið
hefur hvað eftir annað ítrekað
eftirfarandi í forystugreinum
sínum um hvalamálið: „Við meg-
um alls ekki gefa höggstað á
okkur með því að fara í kringum
þær samþykktir sem leyfa
vísindalegar hvalveiðar. Það gæti
stefnt mikium hagsmunum svo
sem á Bandaríkjamarkaði í hættu
fyrir minni hagsmuni; engri þjóð,
síst af öllu smáþjóð, líðst það að
byggja stefnu sína og ákvarðanir
á tvöföldu siðgæði." Þessi orð era
enn í fullu gildi.
Málstaður hvalveiðiþjóða varð
undir á fundi Alþjóða hvalveiði-
ráðsins í Boumemouth. Undan
þeirri staðreynd verður ekki
vikist. Ráðið er gallagripur, sem
við höfum þó notast við tii þessa.
Fyrir þjóðir sem verða undir í
atkvæðagreiðslu í alþjóðasam-
tökum er sú leið ávallt fyrir hendi
að yfírgefa samtökin og halda
sína leið. Hitt gera þó flestir, sem
telja sér hag af alþjóðlegri sam-
vinnu, að vinna málstað sínum
fylgis innan alþjóðlegra samtaka.
íslendingar hafa bent á alvarleg-
ar lögfræðilegar veilur í aðför
Alþjóða hvalveiðiráðsins að
vísindaveiðum og rannsóknum.
Það kann að vera rétt að skjóta
þeirri deilu til Alþjóðadómstólsins
eins og sjávarútvegsráðherra hef-
ur neftit. Embættismenn hljóta
að vinna að því að fá hinni röngu
niðurstöðu hnekkt og stjórn-
málamenn að móta stefnu, sem
leiðir til minnsta tjóns miðað við
nýjar aðstæður.
eftirAnthony
Burgess
Bræðumir Eros og Þanatos voru
holdgervingar kynlífs og dauða
samkvæmt goðafræði Fom-
Grikkja. Á tímum Elísabetar 1.
Bretadrottningar merkti orðið „die“
að ná stigi kynferðislegrar fullnæg-
ingar. Þegar „Rómeó og Júlía" er
lesið með sérstöku tilliti til fjöl-
skrúðugra tilvísana til dauðans
fjallar leikritið jafnt um kynferðis-
legar nautnir sem sálarraunir þær
sem ástinni em samfara.
Dauði og kynlíf em tengd fyrir-
bæri því bæði fela þau í sér afnám
persónuleikans og uppgjöf gagn-
vart afli sem er mönnunum æðra
og skapar tilfínningu fyrir návist
óskilgreinanlegs guðdómleika.
Grikkimir vissu hvað þeir sungu
þegar þeir gerðu guði og gyðjur að
holdgervingum lystisemda
mannlífsins — Bakkus var guð
drykkjunnar og Venus og sonur
hennar Eros vom vemdarar ást-
arlffsins. Guðimir létu sig ekki
verslun og viðskipti eða matseld
varða (hins vegar nutu þjófar
vemdar Merkúr). Samkvæmt fomri
speki fólst kynlíf í uppgjöf sálarinn-
ar og sjálfsfóm til handa gyðjunni
miklu hvort heldur hún hét Diana,
Venus eða Ashtaroth. Þess vegna
reistu Efesusmenn musteri til dýrð-
ar Díönu og þess vegna reyndi Páll
postuli hvað hann gat til að hrifsa
frá henni völdin í nafni kristindóms-
ins.
Þegar ég var staddur á Man-
hattan fyrir nokkmm ámm heyrði
ég konu eina segja við elskhuga
sinn: „Veistu, þegar við emm sam-
an í bólinu fínnst mér ég vera í
návist Guðs.“ Konan sagði Guðs en
ekki gyðju. Gyðingdómur og hin
kristna hefð barði niður guði og
gyðjur Grikkja og Rómveija og Je-
hóva einn gat lagt blessun sína yfír
kynlífíð.
En par sem liggur nakið í rúminu
finnur ekki til sérstakrar sælu-
kenndar í návist guðdómsins.
Konan á Manhattan var undantekn-
ing. Gyðingar og kristnir menn
lögðu hömlur á kynlífíð. Það hætti
að vera gleðifóm til dýrðar Afródítu
og hlutverk þess varð hið sama og
innan dýraríkisins — að viðhalda
kynstofninum.
Böm Israels urðu að fjölga sér
til að uppfylla fyrirheitna landið og
til að halda velíi gagnvart óvinun-
um. Kynferðislegar nautnir vom
settar skör lægra og urðu harla
ómerkilegar í Ijósi þeirrar skyldu
sem lögð var á kynstofninn. í hug-
um kristinna manna er kynlífíð til
þess fallið að geta böm sem koma
til með að byggja annað fyrirheitið
land — hið rúmtakslausa konung-
dæmi almættisins.
Sá páfí sem nú situr að völdum
er ekki einungis talinn íhaldssamur
heldur argasta afturhald hvað varð-
ar kenningar katólikka um kynlífíð.
Mannssæðið er heilagt og það er
hin versta synd að eyða því í óþarfa.
Sjálfsfróun er eyðsla á sæði í þeim
tilgangi að kalla fram einstaklings-
bundna sælu. Kynvilla er svívirðileg
afneitun á tilgangi sköpunarverks-
ins. Lesbíur er ekki unnt að
fordæma með sömu rökum þar sem
mannssæðið kemur þar hvergi
nærri en athæfí þeirra er litið hom-
auga og það talið vera skmmskæl-
ing á tilgangi og lögmálum
getnaðar.
Þar sem hlutverk kynlífsins er
að geta böm er það eingöngu heim-
ilt innan vébanda hjónabandsins en
sú stofnun er tikomin til þess að
afkvæmin fái tilhlýðilegan aðbúnað.
Jafnvel innan til þess að afkvæmin
fái tilhlýðilegan aðbúnað. Jafnvel
innan hjónabands þykir ekki hæfa
að kynlíf sé stundað vegna þess að
það sé gildi í sjálfu sér þótt vita-
skuld sé réttlætanlegt að það stuðli
að ást og vellíðan. Þegar Jóhannes
Páll páfí II var á Indlandi, þar sem
hlutskipti mannfjöldans er almennt
og yfirleitt sultur, fullyrti hann enn
á ný að tilgangur hjónabandsins
væri sá að geta af sér böm. Fá-
tækt, bamadauði og næringar-
skortur breytti þar engu um — sál
sem hlotið hefði skím kæmist til
himna og það væri mergurinn máls-
ins.
Katólikkar geta sjálfír ekki tekið
slík viðhorf alvarlega. Þó svo mót-
mælendur kunni að andmæla því
em katólikkar mennskar vemr og
mannskepnan sker sig frá dýra-
ríkinu á þann hátt að hún býr yfír
sterkri kynhvöt sem lætur til sín
taka alla daga og nætur ársins en
er ekki bundin ákveðnum árstíðum
líkt og gildir um þær dýrategundir
sem standa manninum neðar í þró-
unarstiganum. Kanínur em vissu-
lega haldnar óseðjandi kynhvöt líkt
og mannskepnan en þær geta þó
af sér kanínuunga. Maðurinn hefiir
lært að aðskilja kynlífíð frá getnaði
og það er almennt talið vera spor
í framfaraátt líkt og smíði sjón-
varpstækisins eða geimferðir.
Katólikkar bíða þess að þeir í
Páfagarði gefí út tilskipun þar sem
lögð verði blessun yfír kynlíf sem
miðar ekki að því að geta böm, en
sú tilskipun mun aldrei líta dagsins
ljós. Kenningar katólsku kirkjunnar
em sóttar í smiðju Aristótelesar
sem lagði að jöfnu kynferðislegar
athafnir og kynbætur og þar við
situr. Raunar munaði minnstu að
þess háttar kynlíf yrði viðurkennt
þegar menn komust að því að til
væm „ömggir dagar“, sem nefnt
hefur verið „rúletta að hætti Páfa-
garðs". En þær reikningskúnstir
gengu aldrei fullkomlega upp.
Fjöldi katólskra bama, sem getin
vora á óheppilegum tíma, hafa ver-
ið skírð í höfuðið á páfum.
Hefðbundnar kenningar gyðinga
og kristinna manna virðast hafa
ýmislegt til síns ágætis þegar tekið
er tillit til gífurlegrar aukningar
sárasóttartilfella og herpes-sýkinga
svo ekki sé minnst á ógnvænlega
Skíðað niður Öræfajökul:
Lengsta og fallegasta
skíðaleið landsins
- segir Helg-i
Benediktsson,
einn leiðangurs-
manna
Á hvítasunnudag, þegar flestir
höfðu það notalegt eftir veislu-
matinn, hélt 17 manna hópur á
Öræfajökul með þyrlu til að
leggja hluta hans að baki á
sldðum í tveimur áföngum. Slík
íþrótt er aðeins fyrir reynda
skiðamenn og alltaf hættulegri
en venjuleg skíðamennska, að
sögn Helga Benediktssonar sem
skipulagði ferðina ásamt Arnóri
Guðbjartssyni.
Helgi kvað hópinn hafa beðið
alla hvítasunnuhelgina í Skaftafelli
eftir góðum veðurskilyrðum og
þyrlan beið tilbúin á Homafirði, en
skýjað var á tindum Öræfajökuls.
Að kveldi hvítasunnudags rofaði til
og þyrlan kom og selflutti mann-
skapinn frá rótum Svínafellsjökuls
upp á vestasta tind Hrútfellstinda
í um 1.875 m hæð yfír sjávarmáli.
Við jaðar Svinafellsjökuls, áður en lagt var i hann með þyrlunni upp
„Við skíðuðum af tindinum niður á landsins, og þótt víðar væri leitað,
Skaftafellsjökul í mjög fallegri er niður Svínafellsjökul, að sögn
kvöldsól, hita og stillu." Heiga. Hún er um 11 km og hæð-
Lengsta og fallegasta skíðaleið armismunur um 2.000 metrar.