Morgunblaðið - 27.06.1987, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987
33
lUÐI
útbreiðslu alnæmis. Þegar Páll
postuli sagði að betra væri að ganga
í hjónaband en fuðra upp í vítislog-
um var hann óafvitandi að spá fyrir
um hlutskipti nútímamannsins.
Betra er að fylgja reglum einkvæn-
is heldur en njóta kynlífsbyltingar-
innar til fullnustu og eiga á hættu
sýkingu og hugsanlega dauða.
Jafnvel þeir sem ekki hafa fund-
ið sér maka eru teknir að hallast
að því að betra sé að láta kynlíf
eiga sig þar sem sú hætta er fyrir
hendi að Eros leiði menn á fund
Þanatosar. Þrátt fyrir allt er unnt
að lifa iífinu án þess að njóta
kynlífs. Það gera prestar og nunn-
ur. Þau höft sem gyðingdómur og
kenningar kristninnar lögðu í ár-
daga á kynlífið virðast nú vera
skynsamleg þó svo samhengi og
rökstuðningur sé nú annar.
Vakningarprédikarar og jafnvel
menn biskupakirkjunnar hljóta að
eiga erfitt með að standast þá
freistingu að hrópa út yfir lýðinn
að reiði Guðs hafi steypst yfir synd-
arana í formi alnæmis. Og ef ekki
sé um reiði Guðs að ræða þá sé
sjúkdómurinn andsvar móður nátt-
úru.
En hafa verður í huga að kyn-
sjúkdómar tengjast kynhvötinni
fyrir tilviljun eina. Kynmök eru ein-
göngu hættuleg þar sem ýmsir
líkamsvessar svo sem sæði, munn-
vatn og jafnvel blóð, losna úr
læðingi. Því er í raun ekki viðeig-
andi að leggja alnæmi og það sem
nefnt hefur verið óeðlilegt sam-
ræði, svo sem endaþarmssamfarir,
að jöfnu í siðferðislegu tilliti.
Sýkingarhættan er vissulega
mikil þegar menn hafa þann háttinn
á. En stúlku sem svipt er meydóm-
inum blæðir — og raunar eru þess
háttar blóðblettir taldir óyggjandi
merki um siðferðisþrek í hjóna-
sængum Sikileyinga — og hún kann
því að vera í sömu hættu og nautna-
belgimir sem gengið hafa syndinni
á hönd. Vera kann að einhver hulin
tengsl sú milli siðferðis ogsjúkdóma
„Hefðbundnar kenn-
ingar gyðinga og krist-
inna manna virðast
hafa ýmislegt til síns
ágætis þegar tekið er
tilllit til gífurlegrar
aukningar sárasóttar-
tilfeUa og herpes—sýk-
inga svo ekki sé minnst
á ógnvænlega út-
breiðslu alnæmis.
Þegar Páll postuli sagði
að betra væri að ganga
í hjónaband en fuðra
upp í vítislogum var
hann óafvitandi að spá
fyrir um hlutskipti
nútímamannsins. Betra
er að fylgja reglum ein-
kvænis heldur en njóta
kynlífsbyltingarinnar
til fuUnustu og eiga á
hættu sýkingu og hugs-
anlega dauða.“
en það er ekki sérlega uppbyggilegt
að leita þeirra þegar rætt er um
sárasótt eða alnæmi.
Sárasótt berst milli manna við
samfarir en svipaður sjúkdómur,
himbeijasótt, gerir það ekki. Sjúk-
dómur þessi er fremur óalgengur í
löndum þar sem loftslagið er tempr-
að en ég hef séð ótalmörg tilfelli
hans í Suðaustur-Asíu. Gormlaga
sýkill veldur himbeijasótt og sams
konar örvera veldur sárasótt. En
fyrmefnd sóttin er bundin við lönd
þar sem saman fer hiti, raki, skítur
og mannmergð. Þetta er hræðilegur
sjúkdómur sem veldur hrömun
augna og útlima og mjög erfitt er
að sigrast á honum.
Fjölmargir sýklar geta hmndið
af stað faraldri og fæstir þeirra
berast á milli manna með amors-
brögðum. Malaría er enn réttnefnd
plága. Ég þjáist af henni sjálfur við
áveðin veðurskilyrði. Fyrsta konan
mín sáluga þjáðist af hitabeltissjúk-
dómi sem nefnist beinbrunasótt, eða
„flugnaveiki“. Faraldur sem lagðist
á Evrópubúa og rottur bám á milli
tilheyrir nú sögunni. Þessi sjúk-
dómur hjó skörð í raðir Lundúna
árið 1665 og þó svo prestar þmm-
uðu um syndina og refsivendi
englaskara gátu þeir ekki sagt til
um samhengið milli sjúkdómsins og
lystisemda holdsins.
Sárasótt er sögð vera gjöf nýja
heimsins til hins gamla. Hún var
kölluð „fransós" en Shakespeare
og samtímamenn hans nefndu hana
„morbus Gallicus". En Fracastorio-
us frá Veróna (það er skondin
tilviljun að einmitt þar eiga þau
Rómeó og Júlía hið forboðna ástar-
ævintýri sitt) orti kvæði um hirð-
sveininn Syphilis, sem sýkist af
sárasótt og þaðan kemur alþjóðlega
heitið á þessum sjúkdómi.
Sárasótt hefur verið nefnd „sjúk-
dómur höfðingja" og svo virðist sem
þeir séu fáir hefðarmenn fortíð-
arinnar sem þjáðust ekki af henni,
svo ekki sé talað um listamennina.
Shakespeare, Beethoven, Schubert,
Keats, Flaubert, Baudelaire, Delius
— þetta er langur listi. Sjúkdómur-
inn hafði hrömun og dauða í för
með sér en hann skaðaði ekki list-
ina. Og ef sýkingin hefði ekki verið
bundin við kynmök kynni náttúran
að hafa fundið aðrar leiðir.
Ég er einfaldlega að reyna að
koma orðum að því að það er ekki
unnt að segja að sárasótt hafi verið
þeim Keats eða Schubert mátuleg
refsing fyrir að hafa eytt nótt með
vændiskonu. Fyrst mönnum tókst
að vinna bug á eitlabólgu hlaut eitt-
hvað annað að koma í staðinn.
Einhver sjúkdómur þarf ávallt að
vera til staðar til að hræða úr okk-
ur líftóruna. Þetta er hlutskipti
mannsins og því tilgangslaust með
öllu að blanda reiði Guðs eða synd
og upplausn í málið.
Sagan sýnir að spádómar Thom-
as Maltus um þróun fólksfjölgunar,
sem hapn fjallaði um í ritgerð sinrii
í upphafí 19. aldar, voru skynsam-
legir en Malthus reyndist einnig
hinn versti gleðispillir. Hann sagði
réttilega að fæðubirgðir veraldar-
innar myndu ekki nægja þeim fjölda
sem byggði hana og því yrði að
halda fólksfjöldanum í skefjum ann-
að hvort með beinum aðgerðum í
þá veru eða með því að sætta sig
við náttúruhamfarir ýmiskonar sem
yrðu fjölda fólks að fjörtjóni.
Malthus taldi m.a. jarðskjálfta
og plágur til þess fallnar að tryggja
jafnvægi milli fæðuframboðs og
fólksijölda. Mennimir sjálfir létu
síðan sitt ekki eftir liggja og fyndu
sér reglulega ástæður til að heyja
stríð (raunar virðast þau vera hluti
af manneðlinu, miðað við hversu
oft þau hafa verið háð í mannkyns-
sögunni). Þar sem hann var
Guðsmaður hvarflaði aldrei að hon-
um að getnaðarvamir gætu komið
að notum. Skyldan bauð mönnum
að ganga seint í hjónaband og
stunda hófsamlegt lífemi fram að
því og eftir að sáttmálinn hafði
verið staðfestur. Væri Malthus á
meðal vor myndi hann áreiðanlega
telja útbreiðslu kynsjúkdóma vera
aðferð náttúmnnar til að hefta of-
fjölgun. Hann var of mikill rök-
hyggjumaður til að trúa því að Guð
refsaði mönnum fyrir lauslæti með
því að hella yfir þá drepsóttum.
Móðir náttúra takmarkar sjálf
framgang lífsins og alnæmi kann
að vera ein aðferð hennar.
Nú um stundir virðist hommum
(sem ég neita að kalla „hýra“, þar
sem ég sé ekki mikla gleði meðal
þeirra) verða betur ágengt en okkur
hinum í að hefta útbreiðslu alnæm-
is. Þeir nota smokka, sem voru til
löngu áður en pillan og aðrar getn-
aðarvamir komu til sögunnar.
Smokkar rifna en tveir slíkir eru
ömggari en einn og þeir em líklega
ömggasta aðferðin sem okkur mun
gefast til að samræma kynferðis-
legar nautnir og fyllsta hreinlæti.
Þeir em eina raunhæfa svarið við
útbreiðslu alnæmis, sárasóttar og
annarra kynsjúkdóma. Því virðist
ljóst að svarið er ekki að finna i
ströngum siðferðiskröfum.
Ekki veit ég hvort að flokkast
undir siðferðisprédikun að halda því
fram að kynlífsbyltingin hafi verið
mikil mistök vegna þess að hún tók
frá okkur nokkuð sem Fom-Grikkir
töldu vera sérstaka reynslu sem
nyti blessunar guðanna. Inntak
kynlífsins er að engu gert ef litið
er á það sem sjálfsagðan hlut líkt
og kóksopa eða hamborgara. Þegar
best lætur er kynlífið líkamleg tján-
ing takmarkalausrar væntumþykju.
Þessu myndi ég einnig halda
fram þótt kynsjúkdómar væm
óþekkt fyrirbrigði. Það eina sem
er glæpsamlegt við vellíðan er að
telja hana sjálfsagða. Faðir minn
gekk oft tíu mflur til að hlýða á
orgelleik. Nú á dögum verða menn
strax leiðir á plötusafninu og því
þarf að leita hjálpar í geislaspilumm
og stafrænum upptökum til þess
að unnt sé að njóta tónlistar að
nýju. Kynlífíð er svo sjálfsagt að
það gefiir sér enginn tíma til að
vegsama það. Þess vegna leita
menn til amorsfræða hindúa og
fletta upp í Kama Sutra til að kynna
sér hvaða nautnir em í boði.
Með tilkomu alnæmis er hvorki
Guð né náttúran að refsa mönnun-
um fyrir að hafa vanhelgað kynlífíð.
Ef sjúkdómurinn minnir okkur á
að kynferðislegu frelsi okkar em
settar ákveðnar skorður þá er sú
áminning tilviljun ein. Þegar lækn-
ing finnst verður alnæmi sett á
bekk með sárasótt. Sjúkdómurinn
verður ekki sorgarefni en litið verð-
ur svo á að hann sé nokkuð sem
beri að varast. Þá mun nýr sjúk-
dómur gera vart við sig og svo
framvegis allt til enda veraldarinn-
ar.
Höfundur er einn virtasti ríthöf-
undur Breta.
Morpunblaðið/Helgi Benediktsson
i á Hrútfellstinda í Oræfajökli.
Á leið niður Skaftafellsjökul í kvöldsólinni.

Þessa leið skíðuðu sautjánmenning-
amir í síðari áfanga. Þyrlan flutti
þá af Skaftafellsjökli upp á hæsta
tind landsins, Hvannadalshnúk
(2.119 m). „Allir vom komnir upp
rétt fyrir miðnætti þegar síðustu
sólargeislamir lýstu upp tindinn.
Við vomm um þrjá tíma á leiðinni
niður með hæfílegum hléum. Menn
verða að vera vanir á skíðum, því
eins og kom á daginn má búast við
allskonar skíðafæri. Við urðum svo
að ganga á mannbroddum síðasta
spölinn að jaðri Svínafellsjökuls, þar
sem bílamir vom.
Þetta er stórkostlega gaman og
menn em ákveðnir í að halda þessu
áfram næsta vor, en besti tíminn er
í apríl og maí,“ sagði Helgi.
JVÍ