Morgunblaðið - 27.06.1987, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 1987
35
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir AGNESI BRAGADÓTTUR
Orrustan um ráðherra-
stólana í algleymingi
Forseti Islands vill að úr-
slit ráðist nú um helgina
ÞAÐ SÆTIR lítilli furðu að fréttaskrif og fréttafrásagnir
fjölmiðlanna um stjórnarmyndunarviðræðurnar að undan-
förnu hafi orðið grínteiknurum hugmyndabanki, eins og ágætt
þankastrik Gísla J. Ástþórssonar í Morgunblaðinu í gær ber
vitni um. Það myndi æra óstöðugan að rifja upp allar þær
sveiflur í bjartsýnis- og svartsýnisátt, sem átt hafa sér stað
undanfarnar þijár og hálfa viku, eða frá þvi að Jón Baldvin
Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins, fékk umboð forseta
íslands til stjórnarmyndunar. Enn ein sveiflan hefur nú átt
sér stað, niður á við. Það gerðist í kjölfar tilboðs Þorsteins
Pálssonar, formanns Sjálfstæðisflokksins, í fyrradag þess
efnis að falla frá kröfunni um forsætisráðherraembættið.
Við brotthvarf hans úr forsætisslagnum gerðist það eitt að
ágreiningsefni Framsóknar og krata kristölluðust, einkum
og sér í lagi ágreiningurinn um það hvor þeirra Jóns Bald-
vins og Steingríms eigi að verða forsætisráðherra.
Sjálfstæðismenn telja þennan
málflutning heldur klénan og
benda á að þessi rökstuðningur
krata hafí ekki heyrst, þegar um
það var rætt að Þorsteinn yrði
forsætisráðherra. Þá hafí kratar
gengið út frá því sem vísu að
þeir fengju bæði fjármála- og
viðskiptaráðuneytið í sinn hlut.
Þá kom fram á fundi þeirra
Jóns Baldvins og Steingríms að
þeir geta illa sæst á verkaskipt-
ingu sín í milli. Báðir vilja þeir
verða forsætisráðherra, en hvor-
ugur getur hugsað sér hinn í
stólinn og þar stendur hnífurinn
í kúnni. Þeir eru því komnir á
þá skoðun, samkvæmt upplýsing-
um úr röðum Framsóknar og
krata, að þeir þurfí hugsanlega
að segja við Þorstein að þar sem
tilboð hans sé óaðgengilegt, þá
telji þeir að hann verði að opna
máhð á nýjan leik, þ.e. að verða
málamiðlunarleiðin til samkomu-
lags og taka að sér forsætisráðu-
neytið. Þeir munu jafnframt telja
að Sjálfstæðisflokkurinn muni
ekki reynast nógu samstæður og
traustur stjómarflokkur, nema
forsætið sé í hans höndum. Einn
kratinn sagði við mig í gær:
„Verður Sjálfstæðisflokkurinn
nokkum tíma til friðs, eins og
ástandið er þar innan dyra, án
þess að fara með forystuna?“.
Þá heyrast sjónarmið úr röðum
krata og Framsóknar að Sjálf-
stæðisflokknum sé ekki treyst-
andi til þess að sitja lengi í stjóm,
ef forystan verði ekki á hans
hendi.
Úr herbúðum Framsóknar
heyrist aftur á móti að Steingrím-
ur hafi persónulega getað hugsað
sér að sætta sig við Jón Baldvin
sem forsætisráðhema og því hafí
hann kannað hljóðið í sínum
mönnum. Niðurstaða þeirrar
könnunar mun hafa verið öll á
einn veg: Að slíkt kæmi aldrei
til greina, og segja sumir fram-
sóknarmenn meira að segja að
Steingrími muni „vart sjálfrátt
að kanna möguleikann á slíkri
fásinnu", þannig að ekki em
framsóknarmenn reiðubúnir til
þess að gleyma öllu tali Jóns
ðilar eru þeirr-
ar skoðunar að
málefnaleg
samstaða sé
komin í lyki-
lundirstöðu-
málum, en þeir
Leru jafnframt
sammála um að það dugi ekki til.
Enn sé ágreiningurinn um stóla-
skiptin óleystur og að líkindum
illleysanlegur. Þegar Þorsteinn
bauðst til þess að falla frá kröfunni
um forsætið í ríkisstjóminni greindi
hann þeim Jóni Baldvin og Stein-
grími frá því að Sjálfstæðisflokkur-
inn gerði tilkall til fjármála-,
viðskipta-, menntamála-, iðnaðar-
og dómsmálaráðuneytis og fjögurra
ráðherraembætta.
Þeir Steingrímur og Jón Baldvin
kváðust mundu skoða þetta tilboð,
en það er ljóst að þeir komu af fjöll-
um, þegar Þorsteinn lagði tilboðið
fram. Þeir brugðust hins vegar illa
við þegar Þorsteinn greindi okkur
fréttamönnum frá því í fyrrakvöld
að Sjálfstæðisflokkurinn félli frá
kröfunni um forsætið og sögðu það
hafa verið fastmælum bundið að
segja ekkert um efni þessa fundar.
Sjálfstæðismenn segja aftur á móti
að Þorsteinn hafi í engu brugðist
trúnaði, þar sem hann hafí efnislega
ekki fjallað um umfjöllunarefni
fundarins, heldur einungis greint
frá þessu „prinsip“atriði með for-
sætisráðuneytið, sem hafí verið
mjög nauðsynlegt til þess að þjóðin
fengi rétta mynd af stjómarmynd-
unarviðræðunum.
Stöðug- funda-
höld í gær
Jón Baldvin og Steingrímur
hittust síðan fyrir hádegi í gær
á skrifstofu Jóns Baldvins í
Skjaldbreið. Þar varð, samkvæmt
mínum heimildum, sameiginleg
niðurstaða þeirra, að tilboð Þor-
steins væri óaðgengilegt fyrir
flokka þeirra. Rökstuðningur
þeirra fyrir því mun vera í þá
veru, að efnahagsleg og fjármála-
leg stjómun landsins verði í
þriggja flokka stjóm að vera
þríhliða, þ.e. að forsætisráðuney-
tið heyri einum flokki til, fjár-
málaráðuneytið öðmm og
viðskiptaráðuneytið þeim þriðja.
*HVB©R FRÉTT NOTUM VIÐ HFTUR F1! LHUGflRPöGUM*?"
Þankastrik Gísla J. Ástþórssonar frá því í Morgunblaðinu i gær segir raunar allt sem segja
þarf um þær sveiflur sem átt hafa sér stað í stjórnarmyndunarviðræðunum undanf arnar vikur.
Baldvins um „Framsóknarfjós"
og „Framsóknarflór" þó að þeir
séu reiðubúnir til þess að geyma
slíkt með sér. Eftir þessa könnun
er talið borðleggjandi að
Steingrímur muni ekki gera til-
lögu um það í þingflokki sínum
að Framsókn gerist aðili að ríkis-
stjóm undir forsæti Jóns Bald-
vins.
Kratar segja
aðra sögnu
Kratar em ekki sammála þess-
ari ffásögn framsóknarmanna,
þar sem þeir telja sig hafa áreið-
anlegar heimildir fyrir því úr
þingflokki Framsóknarflokksins
að andstaðan við Jón Baldvin í
forsætisráðherrastól sé hreint
ekki svo römm.
Krötum líst afar illa á að fjár-
málaráðuneytið komi í hlut
Sjálfstæðisflokks, þar sem þeir
telja að Sjálfstæðisflokknum sé
ekki treystandi til þess að hrinda
í framkvæmd og bera ábyrgð á
þeirri viðamiklu endurskoðun
skattakerfísins, sem fyrirhuguð
ríkisstjóm myndi beita sér fyrir.
Eftir hádegi í gær hittust þeir
Steingrímur og Þorsteinn á skrif-
stofu Steingríms í stjómarráðinu
og þar reyndi Steingrímur að fá
Þorstein til þess að falla frá kröf-
unni um fjármálaráðuneytið, en
fékk fálegar undirtektir. Þar
reyndi Steingrímur einnig að fá
hann til þess að falla frá kröf-
unni um viðskiptaráðuneytið, en
fékk sömuleiðis neikvæð svör við
þeirri málaleitan.
Steingrímur
og1 forsetinn
ræddust við
Að því búnu átti Steingrímur
fund með frú Vigdísi Finnboga-
dóttur forseta íslands. Forsetinn
mun hafa sagt Steingrími að tími
sá sem stjómmálamennimir
hefðu til þess að ganga frá stjóm-
armyndun styttist óðum. Er talið
að hún sé orðin óþolinmóð eftir
því að niðurstaða fáist í þessari
stjómarmyndunartilraun og að
hún ætlist til þess að slík niður-
staða fáist nú um helgina.
Framsóknarmenn segjast geta
hugsað sér að bjóða upp á þrenns
konar valkosti varðandi skiptingu
ráðuneyta: í fyrsta lagi vilja þeir
bjóða upp á að Framsókn fái for-.
sætisráðuneytið, Alþýðuflokkur-
inn fjármálaráðuneytið og
Sjálfstæðisflokkurinn utanríkis-
og viðskiptaráðuneyti. Annar
kosturinn er að Framsókn fái
forsætisráðuneytið, Sjálfstæðis-
flokkurinn utanríkis- og fjár-
málaráðuneytið og Alþýðuflokk-
urinn viðskiptaráðuneytið. Þriðji
kostur Framsóknar er sá að Sjálf-
stæðisflokkurinn fái forsætis-
ráðuneytið, Framsókn fái
utanríkis- og viðskiptaráðuneytið
og Alþýðuflokkurinn fái fjár-
málaráðuneytið, en skipting
ráðherrastóla verði jöfn, þ.e. að
hver flokkur fái þijá ráðherra.
Fjrri kostimir tveir, sem Þor-
steinn hefur báðum hafnað, gera
hins vegar ráð fyrir því að Sjálf-
stæðisflokkurinn fái 4 ráðherra.
Jón Baldvin gekk svo á fund
Þorsteins í fjármálaráðuneytinu
síðdegis í gær og mun hann hafa
farið þess sama á leit við Þor-
stein og Steingrímur gerði fyrr
um daginn, en fengið sömu svör
Nei.
Það hefur margoft komið fram
að Sjálfstæðisflokkurinn getur
ekki sætt sig við færri en fjóra
ráðherra í ríkisstjóm þessara
þriggja flokka og sjálfstæðis-
menn segja að í þeim efnum hafí
engin breyting orðið í þeirra röð-
um. Það verði ekki borin upp
tillaga í þingflokki Sjálfstæðis-
flokksins þess efnis að flokkurinn
gerist aðili að ríkisstjóm, þar sem
hann fái einungis þrjá ráðherra-
stóla. Líf þessarar fyrirhuguðu
ríkisstjómar hangir því á blá-
þræði, eða tilurð hennar öllu
heldur og það sem væntanlega
kemur til með að ráða úrslitum
um það hvort hún verður mynduð
er spumingin annarsvegar hvort
Jóni Baldvin tekst að ssétta
Steingrím Hermannsson við þátt-
töku í ríkisstjóm undir forsæti
Sjálfstæðisflokksins, þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn fái alls
Qóra ráðherrastóla, en hinir
flokkamir þijá. Hin spumingin
sem gæti ráðið úrslitum er sú
hvort Jóni Baldvin og Steingrími
tekst að semja við Þorstein á
þeim nótum að hann gefí eftir
viðskiptaráðuneytið en fái þess í
stað heilbrigðisráðuneytið.
Jón Baldvin ræddi við Stein-
grím í gærkveldi, en ekki náðist
neitt samkomulag þeirra í mill-
um. Búist er við því að formenn-
imir eigi með sér fund í dag og
þá hafa þingflokksfundir einnig
verið boðaðir. Hins vegar hefur
enginn flokkanna þriggja boðað
til flokksráðs- eða miðstjómar-
fundar, sem er jú vísbendingin
um að stjómarmyndun sé á loka-
stigi, þannig að það gæti tekið
lungann úr helginni að fá úr því
skorið hvort slíkir fundir verða
boðaðir eða ekki.
Verði slíkir fundir ekki boðaðir
má allt eins búast við því að utan-
þingstjóm líti dagsins ljós í næstu
viku.