Morgunblaðið - 26.09.1987, Qupperneq 29

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
29
Mun hvíta lúpín-
an velta soja-
bauninni úr sessi?
Rannsóknir á Alaska-lúpínunni gætu
valdið byltingu í íslenskum landbúnaði
MIKLAR vonir eru nú bundnar við ræktun nýrra tegunda hvítrar
lúpínu og er talið, að hún geti komið að góðu gagni fyrir land-
búnað Evrópurikjanna og ýmsar iðngreinar aðrar. Kemur þetta
fram í fréttabréfi um vísindalegar rannsóknir í Vestur-Þýska-
landi en þar segir, að menntaskólakennarinn Wolfgang Garditz
og áhugamaður um j urtakynbætur hafi í samvinnu við vísinda-
menn við háskólann í Bayreuth r
einstaklega auðugar af olíum og
Gárditz vann að rannsóknunum
í garðinum heima hjá sér en lúpín-
umar geta orðið hálfur annar metri
á hæð og bera bláhvít blóm. Valdi
hann úr til víxlftjóvgunar þær
plöntur, sem höfðu mest olíuinni-
hald, og er nú verið að kanna það
á tilraunaakri í Bayreuth hvort
hvíta lúpínan eða „evrópska soja-
baunin" eins og sumir vilja kalla
hana muni gefa nægilega mikið af
sér til að vera ræktuð í stórum stíl.
Lúpínan er gömul ræktunar-
planta af belgjurtaætt en sú ijöl-
skylda getur nýtt sér köfnunarefnið
í andrúmsloftinu með hjálp gerla,
sem lifa á rótunum. Fáar eða engar
plöntur eru því betur til þess fallnar
að bæta og auðga jarðveginn.
Séreinkenni hvítu lúpínunnar er,
að fræin era mjög rík af olíu og
eggjahvítuefnum. Er olíuinnihaldið
18%, jafn mikið og í sojabaunum,
og því ætti að vera unnt að nýta
þau til matar- og smurolíufram-
leiðslu. Auk þess era eggjahvítuefn-
in betri en í sojabaunum að því
leyti, að auðveldara er að vinna
þau. Sem skepnufóður gætu tættir
lúpínustönglar og blöð komið í stað
mikils innflutnings á eggjahvíturíku
fóðri, lúpínuna má nota við fram-
leiðslu mjólkurafurða og ungir
sprotar era hið ágætasta grænmeti
og mjög fjörefnaríkir.
Ekki skiptir minnstu máli, að í
lúpínuræktuninni þarf lítið að óttast
jurtasjúkdóma og skordýraplágur.
í plöntunum era alkaloid-efni,
beiskjuefni, sem sníkjudýranum
líkar ekki, og þessi efni má nota í
þágu lyfjaiðnaðarins.
Rudolf Aldag, prófessor við há-
skólann í Bayreuth, telur, að hvíta
lúpínan geti orðið jafn mikilvæg
evrópskum landbúnaði og sojabaun-
in er nú fýrir ýmis lönd í Suðaust-
ur-Asíu. Hér sé um að ræða jurt,
sem muni ekki aðeins nýtast mat-
vælaiðnaðinum, heldur einnig
mörgum öðrum iðngreinum.
æktað lúpínutegundir, sem séu
eggjahvítuefnum.
Boðar Alaska-lúpínan
tímamót í íslenskum
landbúnaði?
Eins og kunnugt er hefur lúpínan
verið að nema land hér á Islandi á
síðustu áram og áratugum og er
nú verið að kanna hvemig megi
nýta hana sem fóðuijurt. Til að
fræðast betur um þetta og með til-
liti til þeirra tilrauna, sem nú fara
fram í Vestur-Þýskalandi, hafði
Morgunblaðið samband við Andrés
Amalds, sem unnið hefur að þess-
um rannsóknum hjá Landgræðslu
ríkisins.
Andrés sagði, að af lúpínunni
væra til fjölmargar tegundir og
hefðu einhveijar þeirra verið rækt-
aðar frá ómunatíð, bæði til fóðurs
og vegna fræjanna. Væri nú vax-
andi áhugi á ræktun þeirra og
einkum á einæram tegundum, sem
þær era langflestar, en Alaska-
lúpínan, sem hér vex, er hins vegar
fjölær. Sagði Andrés, að komfram-
leiðslan hefði fyrir um tveimur áram
verið komin upp í 600.000 tonn á
ári og sennilega í milljón tonn nú.
Nokkrar einærar lúpínutegundir
hafa verið reyndar hér á landi en
Andrés sagði, að þær þyrftu fremur
langan vaxtartíma og því hefði oft
staðið í jámum um árangurinn. í
góðum áram hefðu þær þó gefíð
talsverða uppskera og ástæða til
að prófa þær frekar. Olíklegt væri
þó, að einæru tegundimar næðu
að bera þroskað fræ hér á landi og
því yrðu þær aðeins ræktaðar til
fóðurframleiðslu.
A vegum Landgræðslunnar er
nú unnið að rannsóknum á Alaska-
lúpínunni og er að því stefnt að
losa hana við eiturefnin, sem gera
hana næstum óhæfa til skepnufóð-
urs. Sagði Andrés, að rannsóknim-
ar væru enn skammt á veg komnar
en færa þannig fram í meginatrið-
um, að reynt væri að finna einstakl-
inga, sem hefðu lítið eða ekkert af
þessum efnum og framrækta þá.
Ef það tækist, gæti það valdið bylt-
ingu í íslenskum landbúnaði.
Alaska lúpína i Heiðmörk.
Keuter
Kvikmyndahátíð í Tókíó
Þetta feiknlega málverk af höfuðborgar Japan, til þess í gær. Alls verða 162 kvik-
Marilyn Monroe heitinni var að auglýsa tíu daga kvik- myndir frá 31 landi sýndar á
málað á turn í miðborg Tókíó, myndahátíð, sem sett var þar hátiðinni.
Færeyjar:
Nýjum brögðum beitt
í hvalfrí ðu narmálu m
Greenpeace-samtökin rógbera færeyska íþróttamenn
Fœreyjum, frá Snorra Halldórssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
„FÆREYINGARNIR hegðuðu
sér eins og skepnur. Brutu og
brömluðu á hótelinu sem þeir
dvöldu á. Færeyingar eru blóð-
þyrstir villimenn sem drepa
hvali.“ Þannig hljóðuðu fréttir
breskra fjölmiðla af færeysku
þátttakendunum á „Eyjaleikun-
um“, sem haldnir voru á Guerns-
ey á Ermarsundi fyrr í þessum
mánuði.
þátttakendumir á „Eyjaleikunum"
svetja af sér þennan rógburð og
vilja að leiðréttingum verði komið
sem fyrst á framfæri vegna þess
að næstu „Eyjaleikar" eiga að fara
fram í Færeyjum eftir tvö ár. For-
maður íþróttasambands Færeyja,
Heðin Mortensen, hefur í hyggju
að senda mótmælabréf til Guemsey
og til allra þeirra sem standa að
þessum leikum. „Færeyingarnir
glöddust yfir góðum árangri en að
þeir hafi hagað sér eins og skepnur
er úr lausu lofti gripið," sagði Heð-
in Mortensen.
Enn tefst smíði brú-
ar yf ir Eyrarsund
Stokkhólmi, Reuter.
Sama dag og flölmiðlar birtu
þessar fréttir bárast mótmæli frá
hótelstjóra og starfsfólki á „La Vill-
ette Hotel“, þar sem færeyska
íþróttafólkið dvaldi. Formaður
ferðamálaráðs á Guemsey og form-
aður íþróttahreyfingar eyjarinnar
sögðust ekki hafa yfír neinu að
kvarta í sambandi við Færeyingana.
Þeir hafi staðið sig vel á leikunum
og unnið til verðlauna í átta keppn-
isgreinum.
Þessi söguburður er talinn vera
kominn frá meðlimum í Green-
peace-samtökunum, sem telja það
málstað sínum til framdráttar að
sverta nafn Færeyinga. Færeysku
Umhverfissinnar í röðum sæn-
skra jafnaðarmanna neyddu
Ingvar Carlsson forsætisráðherra
í gær til að endurskoða áætlanir
um brúarsmiði milli Svíþjóðar og
Danmerkur.
Forystu Jafnaðarmannaflokksins
tókst ekki að fá stuðning við áætlan-
ir um að reisa brú yfír Eyrarsund,
milli Málmhauga og Kaupmanna-
hafnar. Áhrifamikill hópur innan
flokksins barðist gegn brúnni og
krafðist frekari umræðna um hana.
Danska stjómin hefur þegar sam-
þykkt áætlunina í meginatriðum.
Umhverfísvemdarmennimir segja
að brúin muni aðeins gera illt verra
í mengunarmálum á Eyrarsundi. Gert
er ráð fýrir fjögurra akreina hrað-
braut yfir sundið og einnig brú fyrir
jámbraut.
Carlsson sagði á þingi jafnaðar-
manna að andstaðan við brúna væri
slík að nauðsynlegt væri að endur-
skoða áætlunina.