Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987
33
—

Útgefandi
Framkværpdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakið.
Pólitísk ábyrgð
Alberts
Guðmundssonar
að getur stundum verið
erfitt að eiga sér pólitíska
fortíð. Það kom vel í ljós í
ræðu þeirri, sem Albert Guð-
mundsson flutti við setningu
landsfundar Borgaraflokksins
í fyrrakvöld. í ræðunni sagði
leiðtogi Borgaraflokksins
m.a.: „Þessir gömlu hatrömmu
andstæðingar hafa sameinast
í vinstri ríkisstjórn undir for-
ystu Sjálfstæðisflokksins.
Hver skyldi hafa trúað því í
kosningabaráttunni, að eftir
kosningaósigur myndi Sjálf-
stæðisflokkurinn leiða ríkis-
stjórn, þar sem 7 ráðherrar
af 11 ráðherrum eru kallaðir
vinstrimenn af forystu Sjálf-
stæðisflokksins, og fara þessir
7 vinstriráðherrar með ráðu-
neyti fjármála, viðskiptamála,
utanríkismála, sjávarútvegs-
mála, bankamála og fleiri
mála, sem Sjálfstæðisflokkn-
um hafa verið kær fram að
þessu.“ Svo mörg eru þau orð.
Albert Guðmundsson er
einn af örfáum stjómmála-
mönnum, sem geta ekki leyft
sér þann munað að gagnrýna
aðild Sjálfstæðisflokksins að
núverandi ríkisstjórn á þessum
forsendum. Hvers vegna getur
hann það ekki? Vegna þess,
að snemma árs 1980 skipti
afstaða hans sköpum um að
Gunnar Thoroddsen gat
myndað ríkisstjóm með Al-
þýðubandalagi og Framsókn-
arflokki. Albert Guðmundsson
veitti þeirri ríkisstjóm hlut-
leysi og gerði myndun hennar
mögulega. í þeirri ríkisstjóm,
sem hann bar þannig ábyrgð
á, vom Framsóknarflokki og
Alþýðubandalagi afhent öll
þau ráðuneyti, sem hann býsn-
ast nú yfir, að Framsóknar-
flokkur og Alþýðuflokkur hafí
fengið í sinn hlut í samstarfi
við Sjálfstæðisflokkinn í nú-
verandi ríkisstjóm. Og þar var
um að ræða Alþýðubandalag-
ið, sem hefur áratugum saman
verið höfuðandstæðingur
Sjálfstæðisflokksins í íslenzk-
um stjómmálum, en ekki eins
og nú, Alþýðuflokkinn, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
löngum átt mikið og gott sam-
starf við.
Albert Guðmundsson bar
ábyrgð á þeirri ríkisstjóm frá
febrúarmánuði 1980 og fram
á haust 1982. Á þessum tíma
varð verðbólga á Islandi æðis-
gengnari en hún hefur orðið
bæði fyrr og síðar. Leiðtogi
Borgaraflokksins getur ekki
skotið sér undan ábyrgð á
þeirri þróun. Á þeim áram
vora erlend stóriðjufýrirtæki
beinlínis hrakin frá samstarfi
við Islendinga um uppbygg-
ingu stóriðju í landinu með
þeim afleiðingum, að upp-
bygging þeirrar atvinnugrein-
ar hefur gjörsamlega stöðvast.
Það er tími til kominn að Al-
bert Guðmundsson horfíst í
augu við þessa ábyrgð sína.
Þegar hann veitist að for-
ystumönnum Sjálfstæðis-
flokksins fyrir samstarf þeirra
við Alþýðuflokk og Framsókn-
arflokk í núverandi ríkisstjórn
ætti hann fremur að horfa um
öxl og skoða sína eigin
pólitísku fortíð. Hann hefur
sjálfur staðið fyrir því með
sínum hætti, að afhenda and-
stæðingum Sjálfstæðisflokks-
ins öll þau ráðuneyti, sem
hann sakar Sjálfstæðisflokk-
inn nú um að afhenda öðram
flokkum. Munurinn er einung-
is sá, að hann tók þátt í að
afhenda mikilvæg ráðuneyti
þeim stjórnmálaflokki, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
barizt við áratugum saman um
grandvallarmál, sem varða líf
og örlög íslenzku þjóðarinnar.
Það hefur færzt í vöxt hin
síðari ár, að íslenzkir stjórn-
málamenn tali út og suður og
gjörsamlega ábyrgðarlaust.
Setningarræða Alberts Guð-
mundssonar á landsfundi
Borgaraflokksins er óvenju-
lega slæmt dæmi um slíkt tal.
Menn geta haft margvíslegar
skoðanir á þeim atburðum,
sem leiddu til myndunar Borg-
araflokksins. En eftir að hann
er orðinn til verða gerðar
ákveðnar kröfur til formanns
hans um málflutning og
vinnubrögð. Hann getur ekki
hlaupið frá verkum sínum í
íslenzkum stjómmálum á und-
anfömum árum. Hann verður
að horfast í augu við þau. En
kannski er það honum sízt að
skapi.
Meðaidrægu eldflaugamar:
Leiðir samkomulag til
vígvæðingar á höfunum?
eftirArne Olav
Brundtland
THORVALD Stoltenberg, ut-
anríkisráðherra Noregs, sagði
nýlega á blaðamannafundi i Hels-
inki, að hugsanleg uppræting
meðal- og skammdrægra kjarn-
orkuflauga á landi, sem fulltrúar
risaveldanna hafa nú náð bráða-
birgðasamkomulagi um, myndi
verða til þess að auka mikilvægi
vígbúnaðar á höfunum. Verði
afvopnun á Iandi bætt upp með
fjölgun eldflauga i skipum og
kafbátum verður það sist til að
tryggja öryggishagsmuni Nor-
egs og Norðurlanda. Stoltenberg
vill koma í veg fyrir að þetta
gerist. Hann lét að þvi liggja að
Norðmenn hygðust hvetja til
fyllstu aðgæslu á vettvangi Atl-
antshafsbandalagsins. Hið sama
ættu fulltrúar þeirra Norður-
landa sem aðild eiga að banda-
laginu að gera. Norðmenn vilja
koma í veg fyrir að „pylsukenn-
ingin“ svonefnda verði að veru-
leika. Heiti þessarar kenningar
er tilkomið sökum þess að sett
hefur verið fram sú fullyrðing
að samkomulag um afvopnun á
tilteknu landsvæði geti leitt til
vígvæðingar utan svæðisins sem
það tekur til. Líkingin er óneitan-
lega nokkuð frumleg en auðskil-
in; menn sjá fyrir sér pylsu sem
er kreist um miðjuna þannig að
innihaldið þrýstist út í báða enda.
Ummæli Stoltenbergs eru í fullu
samræmi við þá stefnu sem fram-
fylgt var í stjómartíð Káre Willoch,
fyrrum forsætisráðherra. Thorbjörn
Fröyesnes, sem var nánasti aðstoö-
armaður Svens Stray, þáverardi
utanríkisráðherra, notaði hvert
tækifæri sem gafst til að lýsa yfir
því að samningaviðræður risaveld-
anna yrðu einnig að taka til stýri-
flauga sem komið hefur verið fyrir
í kafbátum, herskipum og flugvél-
um og draga allt að 600 kílómetra.
Yfirlýsingum sínum beindi Fröyes-
nes til annarra aðildarríkja Atlants-
hafsbandalagsins. Þeim var einnig
beint yfir til Finnlands en Mauno
Koivisto Finnlandsforseti hefur lýst
áhyggjum sínum vegna stýriflauga
á höfunum sem draga lengra en
600 kílómetra. Að öllum líkindum
hafði Fröyesnes einkum í huga
stýriflaugar Sovétmanna, en þeir
ráða yfir miklum fjölda þeirra, ekki
síst Norðurflotinn, Koivisto virðist
einkum beina sjónum sínum að
stýriflaugum Bandaríkjamanna,
sem kann að verða skotið frá skip-
um eða flugvélum á Noregshafi og
í næsta nágrenni þess.
Ráðamenn risaveldanna hafa
sýnt því takmarkaðan áhuga að
jafnframt verði tekið að ræða
vígbúnað í höfunum. Talið er að
það myndi einungis verða til þess
að gera afvopnunarviðræður þær
sem nú fara fram flóknari og á
allan hátt erfiðari. Samningamenn
risaveldanna í Genf hafa einbeitt
sér að kjamorkuvopnum á landi.
Hið sama átti einnig við um
Stokkhólmsráðstefnuna um öryggi
og traust milli þjóða sem nú er
framhaldið í Vínarborg. Viðleitni
Norðmanna til þess að fá fundar-
menn til að ræða einnig takmörkun
vígbúnaðar á Norðurhöfum hefur
Thorvald Stoltenberg.
mætt öflugri mótspyrnu. Það eru
ekki síst Bandaríkjamenn sem eru
þessu andvígir. Þetta þýðir einnig
að Sovétmenn geta sett fram óljós-
ar hugmyndir um takmörkun
vígbúnaðar í höfunum í trausti þess
að þær verði aldrei teknar til með-
ferðar.
Tilfærsla á herafla
Kenningar um samhengi eða öllu
heldur hugsanlegt samhengi milli
stöðu öryggismála í Mið-Evrópu og
Norður-Evrópu voru mjög í tísku á
síðasta áratug, þegar MBFR-við-
ræðumar um jafnan og gagnkvæm-
an samdrátt heija fóm fram í
Vínarborg. Enn hefur ekki fengist
viðunandi niðurstaða út úr þeim
viðræðum.
Samkvæmt „pylsukenningunni"
mátti búast við kröftugri vígvæð-
ingu utan Mið-Evrópu væri samið
um samdrátt heija þar. Þannig
hefði til að mynda mátt búast við
því að sovéskir hermenn, sem kall-
aðir hefðu verið frá Austur-Þýska-
landi, skytu allt í einu upp kollinum
á Kóla-skaga, nærri landamæmm
Noregs.
Enn hefur ekki fengist nein
reynsla af kenningu þessari. Þegar
Vínarviðræðumar fóm fram lögðu
fulltrúar vestrænna ríkja og ekki
síst fultrúar Noregs á það áherslu
að einungis yrði fallist á raunvem-
legan samdrátt heija. Norðmenn
vildu tryggja að kenningin reyndist
óframkvæmanleg til þess að Sovét-
menn tækju ekki að vígbúast á
ystu mörkum varnarsvæðis Atl-
antshafsbandalagsins.
Fulltrúar kommúnistaríkjanna
kinkuðu kolli fullir skilnings þegar
norsku sendimennimir lýstu sjónar-
miðum sínum varðandi þetta atriði
en ekkert samkomulag var gert um
það. Stórveldin höfðu bæði af því
hag að takmarka viðræðumar við
upplýsingar um stærð herafla
þeirra í Mið-Evrópu og hvernig
tryggja mætti að ákvæði samkomu-
lags um gagnkvæma fækkun yrðu
virt.
Sjálfur hef ég aldrei getað fellt
mig fyllilega við „pylsukenninguna“
því ég hef jafnan gengið að því vísu
að Bandaríkjamenn fallist aldrei á
afvopnun í Mið-Evrópu geti hún
hugsanlega leitt til enn meiri
vígvæðingar Sovétmenna á norður-
slóðum.
En um þetta atriði er aldrei unnt
að vera öldungis ömggur. Þannig
er ekki unnt að ganga að því algjör-
lega sem vísu að einhveijum
sendimanni Bandaríkjanna verði
ekki á mistök í viðræðum þessum,
sem þurfi að leiðrétta annars stað-
ar. Við þekkjum fjölmörg dæmi
þess aðbæði góðir og lélegir samn-
ingamenn hafa einskorðað sig um
of við sitt tiltekna svið. Utanríkis-
stefna Bandaríkjastjórnar er ekki
ávallt og ævinlega fullkomlega
samræmd og hið sama gildir um
samskipti Bandaríkjamanna við er-
lend ríki. Þetta kemur til vegna
þess að ólíkir hagsmunir og ólíkar
hugmyndir togast á í höfuðstöðvum
stjórnarinnar í Washington.
Tilfærsla á kjarn-
orkuvopnum
Nú hefur „pylsukenningin" enn
á ný skotið upp kollinum og í þetta
skipti í sambandi við samningavið-
ræður risaveldanna um upprætingu
meðaldrægra og skammdrægra
kjamorkuflauga. Það er ekki að
ástæðulausu sem menn eru nú tekn-
ir að ræða hugsanlegt gildi kenn-
ingarinnar.
Það er óyggjandi staðreynd að
innan Bandaríkjastjórnar eru
ákveðin öfl sem telja að stýriflaugar
í kafbátum og skipum eigi að njóta
forgangs. Þessir menn em reiðu-
búnir til að semja um upprætingu
skammdrægra og meðaldrægra
flauga svo og langdrægra eldflauga
sem draga heimsálfa á millum.
Þeir eru jafnvel reiðubúnir til að
fallast á, að jafnframt verði samið
um fækkun langdrægra kjamorku-
flauga, sem komið hefur verið fyrir
í kafbátum. Hugmyndir þessar lágu
allar fyrir eftir leiðtogafundinn í
Reykjavík. Richard Perle, fyrrum
Bandaríkin:
Hafin smíði háþró-
aðrar stýriflaug’ar
Tomahawk-stýriflaug sprengd í tilraunaskyni. Tilraunin fór fram í
Bandaríkjunum í ágústmánuði og var skotmarkið á stærð við meðal
vöruskemmu. Þak skotmarksins var úr steypu og var hver plata
rúmlega 2.300 kUó að þyngd. Flauginni var skotið úr tæplega 600
kílíometra fjarlægð.
Á VEGUM bandaríska varnar-
málaráðuneytisins er nú unnið
að þróun og smíði nýrrar stýri-
flaugar, sem mun taka eldri
gerðum fram bæði hvað varðar
drægni og nákvæmni. Flaugin
verður ekki búin kjarnaoddi
heldur hefðbundinni sprengju-
hleðslu en að sögn bandarískra
embættismanna mun hún draga
allt að tvisvar sinnum lengra
en eldri vopn þessarar gerðar.
Undanfarin tvö ár hefur verið
unnið að smíði flaugarinnar og
fóru fyrstu tilraunimar fram nú
í sumar. Heimildir herma að tek-
ist hafi að skjóta stýriflaug úr
bandarískum kafbáti að skot-
marki í tæplega 5.000 kílómetra
fjarlægð. Tvö fyrirtæki, General
Dynamics og McDonnell Douglas,
vinna að þessu verkefni og vonast
þau bæði til að hreppa samning
við varnarmálaráðuneytið. Um
gríðarlega fjármuni er að ræða
því ein slík flaug kostar um 60
milljónir fsl. króna. Talið er að
fimm til tíu ár muni líða þar til
unnt verður að taka stýriflaugam-
ar í notkun.
Að sögn fyrmefndra embættis-
manna munu stýriflaugar þessar
ekki tefja fyrir afvopnunarsam-
komulagi risaveldanna þar eð þau
drög sem liggja fyrir taka ekki
til stýriflauga sem unnt er að
skjóta frá kafbátum, skipum og
úr flugvélum. Sendinefndir stór-
veldanna í Genf hafa eingöngu
rætt kjarnorkuvopn á landi og nú
liggur fyrir bráðabirgðasam-
komulag um upprætingu skamm-
drægra og meðaldrægra
kjamorkuflauga.
Bilið brúað
Með smíði nýrrar stýriflaugar
án kjamorkuhleðslu vonast menn
til að unnt verði að bæta að hluta
þann missi sem Atlantshafs-
bandalagið verður fyrir verði
meðaldrægar flaugar fjarlægðar
frá Vestur-Evrópu. I stað þeirra
geta komið nákvæmar stýriflaug-
ar sem unnt verður að koma fyrir
í kafbátum og skipum eða jafnvel
á landi. Þá er talið að flaugar
þessar geti dregið úr þeirri hættu
að gripið verði til kjamorkuvopna
ef átök blossa upp. í stað þeirra
verði unnt að beita stýriflaugum
með hefðbundinni sprengju-
hleðslu. Þar sem flaugar þessar
munu draga lengra en eldri gerð-
ir sem framleiddar hafa verið
verður mögulegt að skjóta þeim
á skotmörk í mikilli Qarlægð sem
ekki hefði verið unnt að ná til
nema með því að senda flugvélar
til árása og þar með stofna lífi
áhafna þeirra í hættu. Þá er litið
svo á að nákvæmar, langdrægar
stýriflaugar geti brúað bilið milli
hefðbundinna vopna og kjam-
orkuvopna. Loks er talið að
stýriflaugin geti reynst árang-
ursríkt vopn í baráttu við hryðju-
verkamenn. Hún verður búin
nýjum miðunarbúnaði og verður
t.d. unnt að skjóta henni á til-
tekna byggingu í mikilli fjarlægð.
Þar með minnka einnig líkumar
á því að óbreyttir borgarar týni
lífi reynist nauðsynlegt að grípa
til vopna til að sigrast á hiyðju-
verkamönnum.
Stýriflaugar eru að öllu jöfnu
um sex metra langar og fljúga
undir hraða hljóðsins. Þær eru
búnar litlum vængjum og fljúga
venjulega í þriggja til tíu metra
hæð. Þannig koma þær ekki fram
á ratsjám á landi því geisli þeirra
er keilulaga og nær ekki að greina
flugskeyti sem skotið er með
jörðu. Miðunarbúnaður nýju
flauganna verður gífurlega full-
kominn svo og tæki þau sem
stjóma fluginu. Nú þegar ráða
Bandaríkjamenn yfír mjög ná-
kvæmum stýriflaugum en nýju
flaugunum verður unnt að skjóta
að skotmarki úr mikilli fjarlægð
og verða skekkjumörkin aðeins
fáeinir sentimetrar.
Háþróadur
tækjabúnaður
Fyrstu stýriflaugamar voru
einfaldlega fljúgandi sprengjur
sem flugu af ógnarkrafti á skot-
mörkk og sprungu þar. Nýr
tækjabúnaður hefur hins vegar
gert það að verkum að nú er unnt
að láta flaugina springa yfír skot-
markinu. Einnig er mögulegt að
senda flaugina inn í skotmarkið,
t.a.m. byggingu, og láta hana
springa þar. Vitað er að unnið
hefur verið að tilraunum á stýri-
flaug sem getur dreift 166 litlum
sprengjuhleðslum.
I fyrstu voru ~ stýriflaugar
smíðaðar í þeim tilgangi að unnt
væri að koma fyrir í þeim kjama-
oddum og skjóta þeim frá kaf-
bátum, skipum, flugvélum eða af
landi. Að undanfömu hefur á hinn
bóginn verið lögð megináhersla á
að komið verði fyrir í þeim hefð-
bundnum sprengjuhleðslum.
Þannig hafa stýriflaugar með þess
háttar hleðslum verið settar um
borð í bandarísk herskip sem eru
á siglingu í nágrenni Persaflóa.
Færi svo að gefin væri skipun um
árás til að mynda á íran, yrði
búið til tölvukort af skotmarkinu
í höfuðstöðvum Bandaríkjaflota á
Hawaii. Stuðst væri við ljósmynd-
ir af skotmarkinu og upplýsingar
frá gervihnöttum. Kortið yrði
síðan sent til skipa utan flóans
og stjómtölvur stýriflauganna
mataðar á þeim upplýsingum.
Þannig gætu bandarísku herskip-
in skotið stýriflaugum til dæmis
á skotmörk í Teheran, höfuðborg
írans, úr mikilli íjarlægð.
Sem fyrr sagði er ekki talið að
smíði nýrra stýriflauga geti tafið
fyrir samkomulagi risaveldanna
um upprætingu skammdrægra og
meðaldrægra kjamorkuflauga. A
hinn bóginn gætu þær gert við-
ræður um fækkun langdrægra
kjamorkuvopna erfiðari en ella
þar eð allt eftirlit yrði flóknara
og viðameira. Stýriflaugar með
hefðbundinni sprengjuhleðslu
skera sig í engu frá flaugum sem
bera kjarnaodda. Það er einungis
á færi sérfræðinga að skera úr
um hvort tilteknar flaugar bera
kjamorkuhleðslur og til þess
þurfa þeir að koma á skotstaðina
og skoða flaugamar. Ef bæði stór-
veldin koma sér upp fjölda
langdrægra stýriflauga í kaf-
bátum, skipum og á jörðu niðri
verður meö öllu ógerlegt að segja
til um með hefðbundnu eftirliti
hvort flaugamar bera kjamaodda
eða sprengjuhleðslur.
(Hcimild: The New York Times)
Norðmenn vilja koma í veg fyrir að uppræting meðal- og skamm-
drægra kjarnorkueldflauga á landi leiði til vígvæðingar á höfunum.
aðstoðarvarnarmálaráðherra, sem
enn tekur þátt í umræðum um
vígbúnaðarmál og afvopnuri, hefur
margoft lýst kostum þessa fyrir-
komulags. Hann var líka einn
skeleggasti talsmaður þess að varð-
andi kjamorkuvígbúnað yrði
megináhersla lögð á stýriflaugar
um borð í skipum og kafbátum.
Þegar fulltrúar aðildarríkja Atl-
antshafsbandalagsins ræddu haust-
ið 1979 tvíhliða ákvörðun um
uppsetningu og endumýjun meðal-
drægra kjamorkuvopna var sá
möguleiki einnig tekinn til skoðunar
að flaugunum yrði komið fyrir á
hafi úti. Norðmenn voru andvígir
þessu og afráðið var að setja upp
Evrópuflaugarnar svonefndu, það
er Pershing II og stýriflaugar í 5
NATO-ríkjum í Evrópu.
Norðmenn voru þeirrar skoðun-
ar, að það myndi skaða öryggis-
hagsmuni landsins ef spenna
skapaðist í samskiptum austurs og
vesturs og komið væri fyrir nýjum
kjamorkuvopnum á hafsvæðinu í
nágrenni Noregs. Norskir ráða-
menn töldu einnig að öryggishags-
munir Bandaríkjanna og ríkja
Vestur-Evrópu færu betur saman
ef ákveðið yrði að koma flaugunum
fyrir á landi. Norðmenn voru því
mótfallnir að kjarnorkuvopnum yrði
komið fyrir í þeirra næsta nágrenni
og má ef til vill segja að þeir hafi
beitt fyrir sig „pylsukenningunni"
með öfugum formerlgum.
Hugsanleg-ar niðurstöð-
ur
Eins og staðan er nú liggja fyrir
þrír möguleikan í fyi-sta lagi verði
það sett sem skilyrði fyrir stuðningi
við hugsanlegan samning risaveld-
anna um upprætingu meðaldrægra
og skammdrægra flauga að tryggt
verði að vígbúnaðarkapphlaupið
færist ekki út á höfin í formi fjölg-
unar stýriflauga um borð í skipum
og kafbátum. Hið sama verður að
gilda verði í framhaldi af þessu
samið um fækkun langdrægra
flauga bæði á sjó og landi.
Þar sem Bandaríkjamenn hafa
nokkuð forskot á Sovétmenn hvað
varðar þróun og smíði stýriflauga
má ganga að því sem vísu, að Sovét-
mönnum sé umhugað um að
Bandaríkjamenn auki ekki vígbún-
að sinn á höfunum, sem samkomu-
lagsdrög stórveldanna ná ekki til.
Fyrir Norðurlöndin myndi þetta
þýða að staða öryggismála í Norð-
ur-Evrópu myndi ekki raskast
heldur frekar styrkjast.
í öðru lagi er líklegt að Sovét-
stjómin reynist reiðubúin til að
halda í við Bandaríkjamenn hvað
varðar fjölda stýriflauga og telji
með öllu óviðunandi að þeir njóti
yfirburða á því sviði. Þá mun víg-
búnaðarkapphlaupið halda áfram
en ekki af sama krafti og áður þar
sem eldri eldflaugum verður eytt
-amhliða því sem nýjum verður
komið fyrir. Verði niðurstaðan þessi
mun Norður-Evrópa falla undir
nýtt spennusvæði vegna umsvifa
sovéska flotans á norðurslóðum.
I þriðja lagi kann að fara svo að
ekki náist samkomulag um víðtæka
afvopnun m.a. sökum þess að ekki
takist að semja um ráðstafanir til
að fyrirbyggja annars konar
vígvæðingu. Þessi niðurstaða myndi
síst af öllu því sem hér hefur verið
nefnt þjóna öryggishagsmunum
ríkja Norður-Evrópu. Það kynni að
reyna verulega á þann stöðugleika
sem ríkt hefur í öryggismálum.
Kenningin um að hugsanlegt af-
vopnunarsamkomulag stórveldanna
geti leitt til vígvæðingar á öðrum
sviðum gefur Stoltenberg utanríkis-
ráðherra fyllstu ástæðu til að vekja
athygli á þeirri þróun á vettvangi
Atlantshafsbandalagsins og beijast
gegn henni. Þeir utanríkisráðherrar
sem vilja stuðla að sem mestri slök-
un á spennu á norðurslóðum ættu
að ganga til liðs við Stoltenberg.

■*
4
Höfundur starfar sem sérfræðing-
ur við norsku utanríkisstofnunina
og er ritstjóri tímaritsins Inter-
nasjonal Politikk.