Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 42

Morgunblaðið - 26.09.1987, Blaðsíða 42
42 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 26. SEPTEMBER 1987 SVIPMYNDIR AF UNM-HÁTÍÐINNI Úr tónlistarlífinu TEXTI: SIGRÚN DAVÍÐSDÓTTIR Eins og sagt var frá áður, var haldin hér samkoma ungra nor- rænna tónskálda og spilara, 13.—19. september. Þá dagana voru haldnir fjölmargir tónleikar og barst leikurinn víða um bæinn og reyndar út fyrir hann í lokin, því hátíðinni lauk með tónleikum í Skál- holti síðastliðinn laugardag. Þama gat að heyra margt for- vitnilegt, sumt kannski framandlegt óinnvígðum eyrum, en lífskafturinn var víða óhaminn og öflugur. Eng- inn dauðabragur á, sem betur fer, eða kreppumerki... Hér á eftir fara stutt viðtöl við tvö af þeim athyglisverðu tónskáld- um, sem gistu hátíðina hér og sem bæði áttu verk á sinfóníutónleikum hátíðarinnar. En það voru fleiri gestir en norrænir. Einn af sérstök- um gestum hátíðarinnar, var ungverski trompetmeistarinn Györgi Geiger, sem bæði spilaði á tónleikum og kenndi. Hann hefur uppi nokkur orð hér á eftir um hljóð- færi sitt og fleira. Andstætt mannlegri náttúru að spóla tímann til baka Rætt við danska tónskáldið Anders Nordentoft Anders Nordentoft var einn af öldungum hátíðarinnar, er nú kom- inn á bólakaf í iðju sína, tónsmíð- amar, fæst ekki við annað og er þegar orðinn nokkuð þekktur meðal áhugamanna um samtímatónlist í Danmörku. Nordentoft ólst upp í nágrenni Anders Nordentoft við tónlistina, því faðir hans er org- elleikari. Lengi vel vakti tónlist þó engan sérstakan áhuga hans, en 16 ára fór hann að læra á fiðlu og hóf að semja tónlist um svipað leyti. Hann útskrifaðist síðan með fiðlupróf frá konservatoríinu í Höfn og fór þá strax í tónsmíðar. Náminu er lokið, nú skrifar hann bara. Ótrú- leg forréttindi, segir hann sjálfur og stórkostlegt að það skuli yfir- leitt vera hægt. En hvemig er það þá hægt, hvemig hefur Nordentoft gengið að koma verkum sínum á framfæri? „Á norrænum músíkdögum, NOMUS, í Árósum var enski stjóm- andinn og tónskáldið Oliver Knus- sen fenginn til að stjóma og þar kynntist ég honum. Hann hefur gert ótrúlega mikið fyrir danska tónlist, spilar hana út um allt. Hann stjómaði meðal annars flutningi á verki eftir mig með London Symp- honietta, sem pantaði síðan verk hjá mér. Þetta er dæmi um hvemig hlutimir geta gengið fyrir sig. Annað tækifæri, sem ég hef fengið til að koma verkum mínum á framfæri var í S-Karólínu í Bandaríkjunum. Þar er stjómandi að nafni Harold Faberman, sem hefur þá hugmjmd að tónskáld ættu að gera meira af því að stjóma bæði sínum verkum og annarra, til að þeir átti sig rækilega á hvemig tónlist horfir við úr þeirri áttinni. Ég var á þriggja vikna námskeiði hjá honum á þessu ári, stjómaði þar bæði kiassískum verkum og mínum eigin. Það var ótrúlega spennandi að reyna tónlistina frá þessu sjónarhomi. Faberman gerir miklar kröfur til þekkingar stjóm- anda á þeim verkum, sem fengist er við og hann einblínir ekki á að stjómandinn eigi bara að standa og slá taktinn, heldur líka að upp- tendra hljómsveitina. Þetta ágæta námskeið hefur svo- sem ekki breytt hugmyndum mínum um tónsmíðar. Það er vissu- lega gott að þekkja vandamálin, en í tónsmíðum er það einhver hugsýn, sem stjómar ferðinni og þessi sýn getur aldrei orðið undirorpin vanda- málum, sem varða tækni eða annað slíkt." En víkjum að tónlistinni sjálfri. Hvemig kvikna hugmyndir að verk- unum sjálfum? „Það er misjafnt frá verki til verks. Sumar hugmyndimar koma auðveldlega, aðrar með harmkvæl- um. En það eru ekki endilega erfíðustu, mest unnu verkin, sem verða bezt. Verkið sem var flutt hér, heitir Bom, fæddur og var samið fýrir Danmerkur deild Amnesty Intem- ational í tilefni af 25 ára afmæli samtakanna og flutt á afmælistón- leikum. Titillinn er margræður, ekki sízt í samhengi við samtökin. Fæð- ing er jákvæð í sjálfu sér, en tilvist samtakanna minnir á, að svo er ekki alls staðar og alltaf. Það er erfítt að lýsa svona verki, en hér reyndi ég að lýsa aðstæðum, Iýsa baráttu og uppreisn. Hér leiddi titillinn mig áfram, fann hann þeg- ar ég var rétt bytjaður. Það er stórbrotið að það skuli hægt að nota tóna til að segja svo margt, bæði það sem er fallegt og ljótt. Það má ekki allt vera fallegt í tón- list, því þá vantar inn þá fjölbreytni og víxlverkun, sem í lífínu sjálfu. Fyrir mér er það mikilvægt að það séu eins og mörg sálfræðileg lög í tónlistinni, bæði ljós og dökk, til að ná fram tvíræðni og átökum, sem setja svip sinn á allt líf.“ En hljómamir, hvernig koma þeir? „Ég hugsa þá upp og huga þá að tæknilegum atriðum líka, þannig að einhver lógík skapist um leið. Innan rammans, sem er settur upp fyrst, þarf líka að vera einhver lógík. Það er hægt að vinna kerfís- bundið og ég geri það, en ég er óhræddur að breyta kerfínu og sveigja lógíkina, læt þetta ekki stýra endanlegu verkinu. Þetta tvennt er gott til að fá innblástur, en á ekki að stjóma öllu. Ég notast oft við píanó einkum til að heyra hljómana í byijun, en eftir því sem ég kemst lengra inn í verkið, snerti ég æ minna á því.“ En hvemig fer um samtímatón- skáld, hvernig er andrúmsloftið? „Það er að minnsta kosti gott að starfa við tónsmíðar í Dan- mörku. Þar eru margir, sem hafa eyrað við nútímatónlist, svo and- rúmsloftið er gott. Og hátíð einsog þessi hér er sannarlega af hinu góða, bæði gott og spennandi fyrir- tæki. En eina góða ástæðan fyrir því að skrifa tónlist er sú að segja eitt- hvað, sem hefur ekki verið sagt áður. Og það er margt, sem hefur ekki verið sagt áður. Heimurinn er nú einu sinni alltaf að breytast. Það er stundum talað um að það ríki kreppa í samtímatónlist, að það hlusti ekki nógu margir á hana. Sum tónskáld bregðast við með því að bjóða upp á gamalt vín á nýjum belgjum. Mér detta alltaf orð Piet Hein í hug, þegar ég heyri kreppu- talið, Ting tar tid. Það tekur allt sinn tíma. I hvert sinn sem eitthvað nýtt hefur stungið upp kollinum, er brugðist eins við. Hrópað upp að þetta vilji enginn sjá eða heyra . . . og alltaf er því trúað. Þetta var sagt um Stravinskí, Bartok, im- pressjónistana. En það er erfitt að sjá samtíðina í einhveiju samhengi, við erum einfaldlega alltof nálægt því sem er að gerast. Þetta er skynsamlegasta svarið sem ég hef við kreppuþönkunum. Reyndar veit ég ekki eftir hvetju er beðið. Er takmarkið að það komi fimm þúsund manns, æpandi og öskrandi, á hveija tónleika með samtímatónlist? í tónlist er unnið til langs tíma. Hringimir á vatninu breiðast út með ógnarlegum hægagangi. Auð- vitað er fátt, sem verður stórt og víðtækt. Flestir hringirnir ganga bara til baka og yfirborðið verður slétt aftur, eins og ekkert hefði gerzt. En það er í mannlegri náttúru að halda áfram, lengra, leita uppi hindranir til að sigrast á þeim, fara til tunglsins. Það er alveg andsætt mannlegri náttúru að spóla tímann til baka, hvorki í tónlist né öðm . . . Tæknin er nauðsyn en má ekki út- ryðja innsæinu Rætt við finnska tónskáldið Tapio Tuomela Tapio Tuomela er finnskur eins og nafnið bendir til og enginn ný- SUMAR í DARTINGTON Á sumrin feiga tónlistamemar kost á ýmsum spennandi námskeið- um út um allar heimsins trissur. Hér á eftir fer frásögn Þórarins Stefánssonar píanónemanda af einu slíku námskeiði á Englandi: Við tókum 12.37 lestina frá Paddington og komum til Totnes um kl. 16.30. Þar tók á móti okkur einn af þessum stóru, rauðu strætis- vögnum þeirra Englendinga og flutti okkur á áfangastað, Alþjóð- lega sumarskólann í Dartington, þar sem saman safnast tónlistarfólk frá öllum heimshomum til að njóta náttúmfegurðar, fallegra garða, hlýju heimamanna og síðast en ekki síst tónlistar. Á vetuma er rekinn listaskóli í Dartington, þar sem kenndur er dans, leiklist, margskonar handa- vinna og tónlist, svo eitthvað sé nefnt. Sumarskólinn var síðan sett- ur á stofn árið 1948 og kom hugmyndin frá píanóleikaranum Arthur Schnabel. Það var hins veg- ar William Glock sem hrinti henni í framkvæmd og var fyrsti forstöðu- maður sumarskólans. Breska tónskáldið Peter Maxwell Davis tók við af honum en síðastliðin þijú ár hefur skólanum verið stjómað af Gavin Henderson. Sumarskólinn stendur yfir í fjór- ar vikur, að þessu sinni frá 25. júlí til 22. ágúst, og er skipt um pró- gram og kennara í hverri viku, með undantekningum þó. Þeir sem hafa Einn af Brandenburgar-konsertum Bachs æfður og fluttur stuttu seinna af þátttakendum sumarskólans. áhuga á að sækja námskeið ein- hvers ákveðins kennara geta því valið að koma í þeirri viku, en þurfa ekki að vera allar Qórar vikumar. Starfsemin þessar §órar vikur er mjög fjölbreytt. Síðustu vikuna, sem ég sótti, var boðið upp á hóp- kennslu í píanóleik, þar sem Vlado Perlemuter kenndi, fíðluleik, þar sem Emst Kovacic kenndi, og í flautuleik, þar sem Pierre Yves Artaud kenndi. Boðið var upp á kynningamámskeið í Alexander- tækni, blásarasveit var starfrækt undir stjóm Alans Hacker, sam- söngur var undir stjóm Penelope Price Jones og kór og hljómsveit skipuð þátttakendum sumarskólans æfði og fluttu Falstaff, ópem Verd- is, í tónleikaformi undir stjóm nemenda í hljómsveitarstjóm. Auk þessa voru svo haldnir tónleikar á hveiju kvöldi, stundum tvennir, þar sem kennarar jafnt sem nemendur komu fram og flutningur þar yfír- leitt mjög góður og em mér sérstak- lega minnisstæðir tónleikar Vlado Perlemuters, þar sem hann lék verk eftir Ravel, þar á meðal Gaspard de ja Nuit. Öll efnisatriði sumarskólans vom höfð frekar stutt, t.d. vom hóp- kennslutímar yfírleitt ekki lengri en þijár klukkustundir. Þetta gerði það að verkum að margir þátttak- enda gera sumarskólann að eins konar sumarleyfi og sumir koma reyndar bara til þess að taka lífinu með ró og njóta lífsins. í þessu sambandi má nefna, að þarna kem- ur fólk á öllum aldri, allt frá 16 ára og upp úr og virðist kynslóða- bilið margfræga vera brúað því að í samspilshópunum er aldursflokk- unum brenglað og myndar það skemmtilega stemmningu. Þeir tónleikar, sem ekki vom haldnir utandyra, fóm fram í Dart- ington Hall, sem er frá miðöldum, byggð á ámnum 1388—1400 og er stærsta hús sinnar tegundar á vest- anverðu Englandi. Sá sem byggði húsið var John Holand, hálfbróðir Ríkharðs II. Húsið er talið eitt besta tónleikahús á Englandi og er mikið notað við plötuupptökur og af BBC sem útvarpaði nokkmm tónleikum á sumarskólanum ásamt „Channel 4“-sjónvarpsstöðinni. Annars eiga fjölmiðlar eins og BBC erfitt með að fylgjast með og útvarpa því sem fram fer, vegna þess að dagskrá sumarskólans er mjög sveigjanleg og henni er oft breytt með stuttum fyrirvara. Það hentar illa útvarps- stöðvunum, sem skipuleggja sína dagskrá oft nákvæmlega langt fram í tímann. Þó er áhugi fyrir hendi og þeir fylgjast vel með. Ungum tónskáldum er gert hátt undir höfði í Dartington og er leit- ast við að efla þann þátt starfsem- innar og gera hann meiri og betri. Tónskáldin ungu hafa tækifæri til að vinna að ákveðnu verkefni í eina viku með þekktum tónsmið og síðan eru verkin flutt af þátttakendum námskeiðsins. Þarna er möguleiki til að búa til tónlist við kvikmyndir
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.