Morgunblaðið - 05.11.1987, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1987
29
ákvæði þess efnis að lágmarksverð
Verðlagsráðs gildi ekki á þeim, og
ræðst því verð af framboði og eftir-
spurn.
Eftir harðar deilur um fiskverð
í Verðlagsráði um sl. áramót, þar
sem fulltrúar fískvinnslunnar tðldu
sig ekki geta samþykkt hærra verð,
varð sú raunin á, að fískverð var
almennt yfirborgað. Meðal annars
af þessum ástæðum varð að sam-
komulagi að gefa fískverð fíjálst
frá 15. júní sl. til 30. september
og aftur til 15. nóvember. Var þetta
gert til þess, að hver og einn gæti
aðlagað sig breyttum aðstæðum.
Með réttu er hægt að segja, að með
þessari ákvörðun hafi valdið og
ábyrgðin verið færð til hvers og
eins, og þeim gert að leysa eigin
vandamál. Málið er hinsvegar ekki
svona einfalt. Sjómenn hafa víða
bundist samtökum um að knýja
fram verð með ólöglegum verkfoll-
um. í kjarasamningum útvegs-
manna og sjómanna eru ákvæði um,
að útgerðarmaður hafi ráðstöfunar-
rétt á aflanum. Líki sjómönnum
ekki ákvarðanir útgerðarmanns,
geta þeir sagt upp störfum með
löglegum fyrirvara og vikið úr
skiprúmi að þeim tíma liðnum. Eft-
ir þessum ákvæðum hefur í mörgum
tilfellum ekki verið farið.
Ég hef orðið þess var, að útvegs-
menn, sem jafnframt eru fískverk-
endur, fella sig illa við það návígi
milli þeirra og sjómanna, sem felst
í því, að þeir eigi að koma sér sam-
an um fískverð. Það eru því almenn
tilmæli til okkar, sem í Verðlags-
ráði sitjum, að fískverð verði
ákveðið að nýju 1 þeim vettvangi.
Ég vil láta ósagt, hvort það leysir
einhvem vanda við þær aðstæður
sem við búum nú við. Fiskmarkað-
imir eru gréinilega komnir til þess
að vera, þótt lagaákvæði um þá
gildi ekki nema út næsta ár. Fisk-
verð á þeim mun áfram verða
hlutfallslega hátt vegna meiri eftir-
spumar en framboðs á svæðinu við
Faxaflóa og vegna möguleika til
sérhæfingar, sem felast í góðum
samgöngum innan svæðisins og til
útlanda. Það er því óskhyggja að
reikna með, að fiskverkandi úti á
landsbyggðinni, sem tekur við heil-
um förmum, geti greitt sama verð
fyrir fískinn og greitt er á fískmörk-
uðunum á SV-homi landsins.
Merk tilraun var gerð með fijálst
loðnuverð á síðustu vertíð, sem þótti
takast vel, enda eignaraðild loðnu-
skipa óháðari fískkaupendum en
t.d. útgerð togara. Eigendur loðnu-
verksmiðja komu í veg fyrir, að
loðnuverð yrði gefíð fijálst í haust,
og knúðu fram verðákvörðun.
Loðnuverð var ákveðið með at-
kvæðum þeirra, kr. 1.600 fyrir
hveija lest. Ekki var dagur liðinn
að kvöldi, þegar þeir aðilar, sem
knúðu fram verðákvörðun, buðu
allt að 2.200 krónum fyrir lestina.
Hvaða tilgangi eiga svona verð-
ákvarðanir að þjóna?
Samningar við sjómenn
Til mikilla verkfallsátaka kom
við samtök sjómanna í upphafí
þessa árs. og stóð verkfall til miðs
Skátafélag-
ið Garðbúar
með skemmt-
un í kvöld
í TILEFNI 75 ára afmælis
skátastarfs á íslandi efnir
Skátafélagið Garðbúar í
Reykjavík til kvöldvöku við
skátaheimilið í Hólmgarði 34 í
dag, 5. nóvember. Skemmtunin
hefst kl. 18.00 og lýkur með
flugeldasýningu kl. 20.00.
Skátafélagið Garðbúar, sem
staðsett er í Bústaða- og Smáí-
búðahverfi, býður upp á skátastarf
í hverfínu fyrir böm og unglinga
frá 7 ára aldri.
janúar. í þessum samningum var
samið um verulegar launahækkanir
til sjómanna vegna bættrar afkomu
útgerðar. Sú mikla spenna, sem ríkt
hefur á vinnumarkaðnum á þessu
ári, hefur ekki komið að sök varð-
andi sjómenn, því auðveldara hefur
verið að manna fiskiskipaflotann
en oft áður.
í þessum samningum samdist
einnig um mikilvæg atriði fyrir út-
gerðina. Vil ég þar nefna ákvæði
um hlut sjómanna, þegar afli er
seldur erlendis úr gámum. Hags-
munir útgerðar og sjómanna fara
nú saman, því samið var um að
draga kostnað frá söluverði. Einnig
var samið um, að breyting á olíu-
verði hafí áhrif á hlutaskipti. Þann
1. ágúst í sumar lækkuðu hluta-
skipti um 1% vegna þess að olía
hafði hækkað í verði. Þetta ákvæði
skiptir miklu máli fyrir báða aðila,
því ekki á að þurfa að koma til
árekstra, ef olía hækkar eða lækkar
í verði, eins og svo oft hefur gerst.
Bankamál
Ekki hefur farið fram hjá neinum
sú mikla umræða, sem verið hefur
um sölu hlutabréfa ríkisins í Ut-
vegsbanka íslands hf. Viðræður
höfðu farið fram við samtök okkar
og fleiri aðila í sjávarútvegi, að
beiðni ráðherra í fyrri ríkisstjóm
um kaup þessara aðila á meirihluta
hlutabréfa í bankanum. Stjóm LÍU
hafði rætt þetta á fundum sínum
sl. vor og samþykkt að leggja fram
nokkurt fé og hafa forgöngu um
að safna saman aðilum í sjávarút-
vegi og þjónustuaðilum hans í þessu
skyni. Tilgangurinn var að freista
þess að sameina banka og taka
undir þau áform, að ríkið minnki
afskipti sín af bankamálum, og
bankamir verði seldir einkaaðilum.
Ekki stóð til að starfrækja sér-
hæfðan sjávarútvegsbanka, heldur
að koma á fót öflugum einkabanka,
með sammna þriggja banka, er
gæti veitt atvinnulífínu eðlilega
þjónustu í samkeppni við ríkis-
banka. Ekki verður um það deilt,
að bankastarfsemi hér á landi er
mjög vanþróuð, og talið er að hér
mætti fækka verulega starfsfólki
banka, sem er um 3000 talsins, án
skertrar þjónustu. Þessu framtaki
var ekki stefnt gegn einum né nein-
um og óþarft að ræða frekar það,
sem síðar gerðist. Málið er þó enn
jafn brýnt, og ekki er að sjá, að
lausn sé í sjónmáli.
Evrópubandalagið
Purðulegt er að heyra forystu-
mann iðnrekenda lýsa því yfir, að
við ættum að ganga í Evrópubanda-
lagið, án þess að gera grein fyrir á
hvem hátt komist verði hjá þeim
ákvæðum bandalagsins að físk-
veiðilögsaga okkar standi opin fyrir
erlendum aðilum. Ekkert hefur
breyst, er geri fulla aðild okkar
mögulega. Þeim mikilvæga árangri
verður ekki fómað, að hafa full
jrfírráð yfír fiskimiðunum við landið
og ekki kemur til greina frjáls fíár-
magnsflutningur, þar sem erlendir
aðilar geta keypt sjávarútvegsfyrir-
tæki. Þótt einhveijum geti þótt það
álitlegur kostur í byijun myndi fljótt
koma í ljós, að við væmm orðin
hjáleiga hjá erlendum stórfyrirtækj-
um með ófyrirsjáanlegum afleiðing-
um. Verulega virðist skorta á
upplýsingar um hve hagstæðan
samning við höfum nú við banda-
lagið, sem m.a. kemur fram í þvf,
að enginn tollur er lagður á frystan
físk, þótt nokkur tollur sé á ferskum
físki. Eftir að Spánn og Portúgal
hafa bæst í hóp aðildarríkja banda-
lagsins, hafa skapast vandamál
vegna tolla á saltfíski. Sjálfsagt er
að taka þessi mál upp við bandalag-
ið og fylgja þeim eftir með fullri
festu. Sala okkar á ferskum físki
til bandalagslandanna á að auð-
velda þá samninga.
Sala á saltsíld
Ástæða er til þess að fagna ný-
gerðum samningum um sölu á
saltsfld. Þessi viðskipti tengjast því
að sjálfsögðu, að við kaupum nær
alla olíu af Rússum á heimsmark-
aðsverði. Þeir greiða okkur líka
heimsmarkaðsverð fyrir sfldina, eða
hliðstætt verð og við fáum í Svíþjóð
og Finnlandi. Hætti Rússar að kaua
sfld af okkur, hljótum við að endur-
skoða oliukaupin, og eru þá við-
skipti landanna fallin niður, en það
er ekki í þágu þjóðanna.
Eins og fram hefur komið í máli
mínu, ríkir nokkur bjartsýni um
áframhald góðrar afkomu fískveið-
anna. Ýmsar blikur eru þó á lofti.
Rætt er um minnkaðan afla. Mikil
spenna ríkir á vinnumarkaði, og
innlent verðlag hækkar óeðlilega
mikið. Ekki eru horfur á frekari
erlendum verðhækkunum og haldi
fram sem horfír mun gengið láta
undan, sem magnar verðbólgu.
Veruleg verðlækkun hejfur orðið á
rækju og hörpudiski. Óvissa ríkir
um gerð kjarasamninga. Óvíst er,
að við fáum að veiða nema helming
þess, sem veitt var af loðnu á þessu
ári. Verð á mjöli og lýsi er lágt,
þótt það hafí aðeins hækkað undan-
famar vikur. Verð á dollar heldur
áfram að lækka.
Á sama tíma og þrengir að er
skilningur stjómvalda lítill á mikil-
vægi þess, að sjávarútvegurinn sé
rekstrarlega ömggur. Rætt er um
að skila ekki nema 40% þess sölu-
skatts, sem sjávarútvegurinn
greiðir, i stað þess að endurgreiða
hann að fullu, eins og gert var á
síðasta ári. Rætt er um að leggja
1% launaskatt á sjávarútveginn, en
hann var felldur niður af fískvinnsl-
unni í tengslum við kjarasamninga
á sl. ári, og hann var felldur niður
af útgerðini 1972. Sveitarstjómir
vilja leggja nýjan 100 milljóna
króna skatt á útgerðina í formi
hækkaðra hafnargjalda, þótt þær
hafí í fullu notið aukins afla og
hækkaðs afurðaverðs til jafns við
útgerðina. Það skortir því víða á
skilninginn og ástæða til þess að
vera á varðbergi.
Ég leyfí mér að þakka samstarfs-
mönnum mínum í stjóm LIÚ fyrir
ánægjulegt samstarf og starfsfólki
LÍÚ fyrir vel unnin störf og segi
þennan 48. aðalfund LÍÚ settan.
Hressir skátar úr Garðbúum á kvöldvöku.
Vilja niðurfellingu
aðflutningsgjalda
SKÝRSLUTÆKNIFÉLAG íslands
hefur sent frá sér fréttatilkynn-
ingu þar sem lýst er ánægju yfir
þvi að fjármálaráðuneytið hafi
ákveðið að falla frá álagningu 25%
söluskatts á hugbúnað. Frá 1. sept-
ember er söluskattur á hufirbúnað
10%.
í tilkynningunni segir að ástæða
sé til að minna á að tölvur og jað-
artæki beri nú 25% söluskatt er
lagður var á 1. ágúst siðastliðinn
og að eðlilegt sé að hugbúnaða-
riðnaður njóti niðurf ellingar
aðflutningsgjalda af framleiðslu-'
tækjum sínum og sitji þannig við
sama borð og aðrar samkeppnis-
greinar.
Þá segir í tilkjmningu Skýrslu-
tæknifélagsins að söluskattur á
hugbúnað og tölvuþjónustu hafi
margfeldis- og uppsöfnunaráhrif og
neytendur greiði hann að lokum. Þá
lýsir félagið þeirri skoðun sinni að
leið til að komast framhjá óæskileg-
um áhrifum söluskatts sé að taka upp
virðisaukaskatt svo fljótt sem auðið
er.
N íræðisafmæli
90 ÁRA er I dag, 5. nóvember,
Ingibjörg Árnadóttir, Miðhúsum
í Reykhólahreppi.
Eiginmaður Ingibjargar var Jón
Daðason bóndi í Miðhúsum, en þar
hófu þau búskap árið 1939 og hef-
ur hún átt þar heima æ síðan. Jón
lést árið 1977.
Frú Ingibjörg, sem er vel em,
ætlar að taka á móti gestum í dag
á heimili dóttur sinnar og tengda-
sonar, sem nú búa ásamt henni í
Miðhúsum.
Ingibjörg Ámadóttir
FLÍSAR
ÓDÝRAR OGDYRAR / VAADAÐAR
FLISAR
VEGG OG GÓLF
FLISAR
UTJOGINNI
FLISAR
Rartek
Höganas
FYRIRMYND ANNARRA FLÍSA
HEÐINN
SEUAVEGI 2.SÍMI 624260