Morgunblaðið - 05.11.1987, Blaðsíða 38

38
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1987
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. NÓVEMBER 1987
39
Útgefandi mililftfrito Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoöarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulitrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. I lausasölu 55 kr. eintakiö.
Einkavæðing hjá
sveitarfélögnm
Umræður um 'hina svo-
nefndu einkavæðingu,
þ.e. sölu á atvinnufyrirtækj-
um í opinberri eign til einka-
aðila, hafa fyrst og fremst
snúizt um hlut ríkisins í at-
vinnu- og viðskiptalífí, en
minna verið fjallað um þátt
sveitarfélaga í rekstri fyrir-
tækja. í Morgunblaðinu í gær
birtist hins vegar athyglisverð
frétt, þar sem skýrt var frá
því, að bæjarstjóm Akraness
hefði ákveðið að selja eignar-
hluta sinn í nokkrum fyrir-
tækjum þar.
Bæjaryfírvöld hafa selt eða
ákveðið að selja hlut bæjarins
í þremur fyrirtækjum. Fyrr á
árinu var hlutur sveitarfé-
lagsins í Nótastöðinni hf.
seldur, nú hefur verið ákveðið
að selja hlut bæjarins í út-
gerðarfyrirtækinu Krossvík
hf. og loks mun bæjarfélagið
selja eignarhluta sinn í Verk-
fræði- og teiknistofunni á
Akranesi. Jafnframt kemur
það fram í frétt Morgunblaðs-
ins, að forráðamenn bæjarins
hyggist færa fjármuni frá
rótgrónum fyrirtækjum til
nýrra í gegnum nýstofnaðan
atvinnuþróunarsjóð Akra-
ness.
Þessi ákvörðun bæjar-
stjómar Akraness er til
fyrirmjmdar. í áratugi hefur
það tíðkazt að sveitarfélög
gerist aðilar að atvinnufyrir-
tækjum til þess að tryggja,
að atvinnutæki komi í byggð-
arlögin. Alkunna er, að
Reykjavíkurborg tók slíka
ákvörðun fyrir fjórum áratug-
um til þess að tryggja, að
allmargir svonefndra nýsköp-
unartogara kæmu til
Reykjavíkur. Þá var Bæjarút-
gerð Reykjavíkur stofnuð.
Hér á árum áður fóru mörg
bæjarfélög illa út úr aðild að
útgerðarfyrirtækjum og töp-
uðu miklu fé á rekstri þeirra.
Sennilega hafa afskipti sveit-
arfélaga af atvinnurekstri
aukizt á síðustu tæpum
tveimur áratugum eða eftir
að skuttogaraöldin gekk í
garð.
Atvinnulífíð hefur hins
vegar eflzt og einstaklingar
og samtök þeirra hafa nú
meira bolmagn en áður til
þess að festa kaup á atvinnu-
tækjum án aðildar sveitarfé-
laga. Athyglisvert dæmi um
þetta er sú grózka, sem er í
útgerð við Eyjafjörð, en þar
munu nú saman komnir ná-
lægt 20 togarar og það er
fyrst og fremst vegna dugn-
aðar og framtakssemi ein-
staklinga, ungra manna, sem
hafa látið til sín taka f út-
gerð. Þess vegna, ekki sízt,
er nú tímabært fyrir sveitar-
félögin að huga að því að
fylgja fordæmi Akumesinga
og selja hluti í fyrirtækjum.
Eins og eðlilegt er beinist
athyglin sérstaklega að
Reykjavíkurborg. Þar ríkir nú
meirihlutastjóm sjálfstæðis-
manna, en Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur einna helzt barizt
fyrir einkavæðingu hér á
landi. Fyrir nokkmm misser-
um var fyrsta skrefíð 3tigið
til þess að losa borgina út úr
beinum atvinnurekstri með
stofnun Granda hf., þegar
Bæjarútgerð Reykjavíkur og
ísbjöminn hf. vom sameinuð.
Nú er spuming, hvort tíma-
bært er orðið, að sjálfstæðis-
menn í Reylgavík stígi næsta
skref með því að bjóða hluta-
bréf borgarinnar í Granda hf.
til sölu á ftjálsum markaði.
Sameining fyrirtækjanna hef-
ur gengið vel, svo og rekstur
hins sameinaða fyrirtækis.
Að því hlýtur að koma fyrr
en síðar, að borgaryfírvöld
taki ákvörðun um að selja
hlut borgarinnar í fyrirtæk-
inu, að hluta eða öllu ieyti.
Takist sú tilraun vel er ekki
óeðlilegt að borgaryfírvöld
íhugi sölu á hlutabréfum í
öðmm fyrirtækjum í eigu
borgarinnar.
Ríkisstjómin hefur iýst því
yfír, að hún muni beita sér
fyrir því, að þeir sem spara
fé með því að kaupa híutabréf
verði ekki verr settir skatta-
lega en hinir, sem spara fé
með því að leggja það á
bankareikninga eða kaupa
skuldabréf. Þess vegna er
væntanlega stutt í það, að
raunvemlegur gmndvöllur
skapist fyrir almennri sölu
hlutabréfa hér. Sjálfstæðis-
menn í borgarstjóm
Reykjavíkur þurfa að vera í
fremstu röð í einkavæðingu
atvinnulífsins í borginni, þeg-
ar að því kemur.
Eitranir af koloxíði
- í tilefni dauðsfalla og hættulegra eitrana
eftirHelga
Guðbergsson
Koloxíð eða kolmónóxýð er
lúmskt gas sem getur valdið
lífshættulegri eitrun, þó þéttni þess
í andrúmslofti sé ekki mikil. A.m.k.
tvisvar á þessu ári hafa menn orðið
fyrir koloxíðeitrun af grillkolum. í
fyrra skiptið lést annar af tveimur
piltum, sem hituðu upp tjald með
útigrilli. í síðara skiptið hékk líf
tveggja manna, sem notuðu útigrill
inni í sæluhúsi, á bláþræði. Brýna
nauðsyn ber til að hindra að þetta
endurtaki sig. Besta leiðin er að
setja áberandi aðvaranir á íslensku
á grillkolapoka. En það er ástæða
til að varast koloxíð víðar.
Koloxíð eða kolmónoxið er lit-
laus, lyktarlaus lofttegund sem
myndast við bruna efna sem inni-
halda kolefni. Þar getur verið um
að ræða kol, olíu eða timbur eða
önnur efni sem eiga sér lífrænan
uppruna. Fullkominn bruni leiðir til
myndunar koldíoxíðs, C02 sem g^ki
er eitruð lofttegund. En ævinlega
verður svokallaður ófullkominn
bruni á hluta efnisins, einkum ef
súrefni er ekki mjög aðgengilegt,
og leiðir það til myndunar koloxíðs,
CO, sem er mjög hættuleg loftteg-
und. Koloxíð binst 200 til 300
sinnum fastara við blóðrauða en
súrefni og ryður þannig súrefni frá
blóðrauðanum. Þótt nóg súrefni sé
í andrúmsloftinu og iungunum líða
vefír líkamans þó súrefnisskort
vegna þess að blóðkornin flytja
ekki nóg súrefni út um líkamann
við þessar aðstæður. Þar sem
koloxíðið er ósýnilegt og maður
fínnur ekki lykt af því er það enn
hættulegra. Þeim mun stærri hluti
blóðrauðans sem bundist hefur
koloxíði þeim um meiri hætta er á
ferðum. CO-blóðrauða er hægt að
mæla og einnig koloxíð í útöndunar-
lofti manna. Lítil þéttni koloxíðs í
andrúmslofti getur leitt til mikillar
mettunar blóðrauðans af koloxíði
eins og sjá má á myndinni. Þar
sést að, aðeins 0,05% af
kolmónoxíði í andrúmslofti getur
leitt til þess að hátt í helmingur
blóðrauðans mettist. Þá er ástandið
orðið lífshættulegt. Sé þéttni
koloxíðs í andrúmslofti hærri getur
það leitt til dauða á stuttum tíma,
jafnvel svo snöggt að undanfarandi
einkenni um eitrun nái ekki að
koma fram.
Koloxíð kemur víða fyrir og veld-
ur sennilega miklu oftar vægum
eitrunareinkennum hjá fólki en það
gerir sér grein fyrir. Fyrst er að
telja sígarettur og vindla. Við bruna
tóbaks myndast koloxíð eins og við
annan bruna og reykingamenn
anda þessu að sér. Það fer svo eft-
ir því hversu mikið menn reykja hve
mikið af blóðrauðum mettast af
koloxíði. Algengt er að þéttni
koloxíðs í sígarettureyk sé á bilinu
2—5%. Koloxíðmettun blóðrauða er
oft á bilinu 5—10% og hjá miklum
reykingamönnum enn meiri. Þéttni
koloxíðs í útblæstri bensínbíla er
allt að 6% en minni í útblæstri dísel-
bíla. Hún er mest í hægagangi.
Flestir eru einkennalausir við
koloxíðmettun blóðrauða undir 10%
þótt sumir geti fengið einkenni,
einkum þeir sem eru blóðlausir fyr-
ir. Við 5% mettun blóðrauða kemur
fram náttblinda eða minnkuð sjón-
skerpa í rökkri.
Við 6—10% mettun verða menn
mæðnari við snarpa áreynslu heldur
en venjulega og eftir því sem mett-
unin eykst verða menn mæðnir við
minni og minni áreynslu. 0,01%
þéttni koloxíðs í andrúmslofti leiðir
til tæplega 15% mettunar blóðrauða
og þá eru margir famir að fá höfuð-
verk, einkum við áreynslu. Áreynsla
leiðir til aukinnar blóðrennslis- og
súrefnisþarfar, en við þessar að-
stæður leiðir aukin hringrás blóðs-
ins til aukinnar koioxíðmettunar
blóðrauðans. Flestir eru komnir
með höfuðverk þegar þéttnin í and-
rúmslofti er orðin 0,025% (250
ppm) og ca. 25% af blóðrauðanum
er mettað koloxíði. Aukist þéttnin
enn meir kemur þreyta, vanlíðan,
svimi, ógleði og uppköst, hjartsiátt-
ur og mæði í hvfld. Meðvitund
sljóvgast hratt með aukinni koloxíð-
þéttni í blóðinu upp úr þessu. Nú
fara menn að vera sljóir og slappir
að þeir hafa jafnvel ekki rænu á
að bjarga sér. Ofskynjanir geta
komið fyrir. Þegar þéttnin í and-
rúmslofti er milli 0,05% og 0,1%
er þéttni CO mettaðs blóðrauða
50—60% og þá byijar fólk að missa
meðvitund og dauðinn er á næsta
leiti. Þetta getur gerst við lægri
þéttni í andrúmslofti samfara
líkamlegri áreynslu.
Vegna þess að koloxíð verkar
þannig á æðar út um líkamann að
þær slakna og taka við miklu blóði
getur blóðþrýstingurinn fallið og
því fýlgt yfírlið. Þetta getur gerst
áður en önnur eituráhrif koma
fram. Ef tekið er hjartalínurit af
fólki með koloxíðeitrun geta sést
breytingar eins og við kransæða-
þrengsli við 30% mettun blóðrauð-
ans (súrefnisskortur í hjartavöðva).
Koloxíð er hættulegra fólki með
kransæðasjúkdóm en hraustu fólki.
Þegar og ef fólk kemst í hreint
loft losnar koloxíðið úr blóðinu.
Þetta getur þó tekið nokkra klukku-
tíma eins og sjá má af frásögn
Áma Sæberg í Morgunblaðinu 28.
október og reyndar einnig af með-
fylgjandi mynd. Hægt er að flýta
fýrir bata með því að anda að sér
hreinu súrefni.
Hvar verður fólk fyrir svona
mengun? Það er ótrúlega víða. Eins
og áður er sagt er töluvert koimón-
óxíð í útblæstri bifreiða og annarra
„Koloxíð eða kol-
mónóxýð er lúmskt gas
sem getur valdið
lífshættulegri eitrun,
þó þéttni þess í and-
rúmslofti sé ekki mikil.
A.m.k. tvisvar á þessu
ári hafa menn orðið
fyrir koloxíðeitrun af
grillkolum. I fyrra
skiptið lést annar af
tveimur piltum, sem
hituðu upp tjald með
útigrilli. I síðara skiptið
hékk líf tveggja manna,
sem notuðu útigrill inni
í sæluhúsi, á bláþræði.
Brýna nauðsyn ber til
að hindra að þetta end-
urtaki sig. Besta leiðin
er að setja áberandi
aðvaranir á íslensku á
grillkolapoka. En það
er ástæða til að varast
koloxíð víðar.“
ökutækja, t.d. bensínlyftara. Bflar
eiga því ekki að vera í gangi inni
í húsum eða við opnar dyr, opna
glugga eða önnur loftinntök, að
maður tali akki um inni í húsum.
Það að bflar séu í lausagangi á
slíkum stöðum getur leitt til haus-
verkjar og óþæginda þeirra sem þar
vinna eða dvelja og ekki má gleyma
því að fleiri eiturefni eru í út-
blæstri bfla. Á umferðargötum
getur verið töluverð koloxíðmengun
sem vegfarendur verða fyrir, bæði
gangandi og akandi, og áhrifín geta
verið umtalsverð í stillum. Þéttni
koloxíðs á götum Reykjavíkur hefur
áreiðanlega aukist töluvert á þessu
ári vegna gífurlega aukinnar um-
ferðar ekki síst fyrst á morgnana
og síðdegis þegar umferðin er oft
býsna hæg. Þeir sem mikið þurfa
að vera á ferli nálægt þessum um-
ferðaræðum eða eftir þeim geta því
búist við að töluvert koloxíð sé
bundið í blóði þeirra. Sem betur fer
er nú algengast að útsogsslöngur
séu tengdar púströrum bifreiða á
verkstæðum, en áður var algengt
að koloxíðmengun væri á slíkum
vinnustöðum og það kemur auðvit-
að enn fýrir, þegar trassað er að
nota þessi öryggistæki. Sömuleiðis
má aldrei nota lyftara eða önnur
ökutæki með bensín- eða díselvél
inni í vöruskemmum eða öðrum
byggingum, jafnvel þótt loftræsting
sé góð, því þetta getur valdið hættu-
legum eitrunum og hefur reyndar
oft gert það hér á landi. Algengt
hefur verið að nýbyggingar væru
hitaðar upp með olíuofnum og áður
koksofnum og hafa margir bygg-
ingariðnaðarmenn fengið koloxíð-
eitrun af þessu. Koksofnanotkun
er reyndar alveg hliðstæð því að
notað væri útigrill. Öll brennsla
hveiju nafni sem nefnist er ekki
hefur sérstaka loftræstingu þar sem
lofttegundimar fara beina leið út
getur leitt til koloxíðeitrunar. Skipt-
ir þá ekki máli hvort reykur er
sjáanlegur eða ekki. Ófullkominn
loftræsting í alls konar framleiðslu-
greinum þar sem notaðir eru
brennslu- eða bræðsluofnar getur
leitt til koloxíðmengunar andrúms-
lofts. Það er koloxíð í kolagasi en
það er ekki notað hér á landi. Ef
tæki sem brenna jarðgasi eru illa
stillt getur ófullkominn bruni leitt
til myndunar koloxíðs. Fólk sem fær
höfuðverk þar sem slík tæki eru
notuð ætti að huga að þessum
möguleika. Mengunarmörk
koloxíðs í andrúmslofti á vinnustöð-
um þar sem menn dveljast 8 stundir
á dag eru 35 ppm (0,00 metylen-
klórið), sem meðal annars er notað
í blöndur sem leysa upp málningu
og í úðabrúsa, breytist í koloxíð í
líkamanum og getur því valdið svip-
uðum einkennum.
Koloxíðeitrun er oftast dánaror-
sök þeirra sem látast í húsbrunum
(reykeitrun). Oft mælist áfengi í
blóði þeirra sem látist hafa úr
koloxíðeitrun og er skiljanlegt að
neysla þess auki hættuna vegna
svæfandi áhrifa alkóhólsins.
Ef maður skoðar grillkolapoka,
sem seldir eru í verslununum og á
bensínstöðvum, þá kemur í ljós að
til eru pokar með aðvörun um að
fara ekki með grill með heitum
kolum inn í hús eða tjöld. Aðvaran-
ir um meðferð kveikivökva og elds
sjást líka. Ekki eru þó ailir framleið-
endur svo samviskusamir og hvað
stoðar að vera með áletranir á
tungumálum sem notandinn skilur
ekki? Eg bið því um áberandi viðvör-
un á íslensku.
Höfundur er yfirlæknir atvinnu-
sjúkdómadeÚdar Heilsuvemdar-
stöðvar Reykjavíkur.
Hlutfall
koloxiómettaðs
blóðrauða
0,05
0,2%
Þéttni koloxíðs í andrúmslofti
Myndin sýnirsambandið milli koloxíðs í andrúmslofti og blóði, þ.e.
hvernig aukin þéttni koloxíðs í andrúmslofti leiðirtil aukinnar mettunar
blóðrauða. Línan sýnir jafnvægið í hverjum punkti eftir að jafnvægi er
náð. Takiö eftir hve lítil þóttni getur leitt til mikillar mettunar.
Hlutfall koloxíðmettaðs
100t blóðrauða
%
1%CO (10.000 ppm)
0,1% CO (1.000 ppm)
234 56789 10
Klukkustundir, sem mengunarálag varir
Myndin sýnir hve hratt blóðrauði mettast af koloxíði. Hver lína táknar
ákveðna þéttni í andrúmslofti. Brotnu línurnar ofan við bær heilu tákna
mettun blóðrauðans við sömu mengun en létta vinnu. Areynslan leiðir
til aukinnar mettunar og þar með meiri eituráhrifa af koloxíði.
AF ERLENDUM VETTVANGI
AfvopnunartillögTir vestur-þýskra jafnaðarmanna:
Herir beggja vegna járn-
tjalds geti aðeins varist
Wojciecz Jaruzelski, ieiðtogi Póllands, skálar við Hans-Jochen Vogel, leiðtoga vestur-þýskra jafnað-
armanna, i Varsjá.
Vestur-þýskir jafnaðarmenn
(SPD) ræddu i þessari viku
nýjar hugmyndir um afvopnun-
armál við pólska ráðamenn.
Hugmyndir þessar ganga út frá
því að uppbygging hefðbundins
herafla verði með því móti að
hann verði vanhæfur til árásar
og viðbúnaður miðist eingöngu
við varnir. Nota jafnaðarmenn
orðskripið „struktureUe Nich-
tangriffsfáhigkeit" tU að lýsa
þessum hugmyndum, sem nú
heyrast einnig af vörum hátt-
settra kristilegra demókrata
(CDU) í Bonn. Ingemar nokkur
Dörfer, starfsmaður rannsókn-
arstofnunar sænska ríkisins um
varnarmál, kallar fyrirbærið
„varnir í varnarskyni“ í grein,
sem birtist fyrir skömmu I
Svenska Dagbladet.
Wolfgang Scháuble, ráðuneyt-
isstjóri kanslaraembættisins í
Bonn, kom Oskar Fischer, ut-
anríkisráðherra Austur-Þýska-
iands, í opna skjöldu þegar honum
mæltist eins og jafnaðarmanni í
heimsókn til Austur-Berlínar.
Sagði Scháuble að samdráttur
heija beggja vegna jámtjalds í
því augnamiði að gera þá van-
hæfa til árásar yrði að hafa
forgang eftir að risaveldin hefðu
fjarlægt meðaldrægar og skamm-
drægar kjamorkuflaugar úr
Evrópu. Víst er að Hans-Jochen
Vogel, formaður Jafnaðarmanna-
flokksins, hefði glaðst ef hann
hefði verið viðstaddur.
Sameiginleg yf irlýs-
ing
Scháuble gekk þó ekki svo
iangt að mæla sameiginlegri yfír-
iýsingu vestur-þýskra jafnaðar-
manna og austur-þýska
kommúnistaflokksins (SED) frá
því í sumar bót. í yfírlýsingu SPD
og SED er lagt til að vopnalaus
svæði verði mynduð í Mið-Evrópu.
En engu að síður hafði Scháuble
tileinkað sér orðalag, sem stjóm-
arandstaðan í Vestur-Þýskalandi
vill eigna sér.
Ætlunin er að í kjölfarið sigli
athafnir. í ráði er að þingmenn
úr austri og vestri myndi umræðu-
hóp, sem nái „út fýrir mörk
vamarbandalaga" eins og Vogel
orðaði það. Pólskir kommúnistar
komu til Bonn á mánudag til að
ræða við þingmenn jafnaðar-
manna hvað „vanhæfni heija til
árásar" gæti þýtt í reynd. Þessar
viðræður sigla i kjölfarið á fund-
um jafnaðarmanna og fulltrúa
kommúnistaflokks Erichs
Honecker. Drög að samkomúlagi
um efnavopnalaust og kjamorku-
vopnalaust svæði í Mið-Evrópu
hafa þegar verið undirrituð. En
stjómir aðildarríkja Atlantshafs-
bandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins hafa ekki sýnt þessum
samkomulagsdrögum nokkum
áhuga og meðan svo er verður
þeim stungið undir stól.
Efasemdir herfor-
ingja
í viðræðum pólskra kommún-
ista og vestur-þýskra jafnaðar-
manna í Bonn verður ekki aðeins
fjallað um samdrátt herafla. Þar
verður endurskoðun hemaðar-
kenninga og vamarstefnu hvorra-
tveggju helsta mál á dagskrá.
Sendinefnd jafnaðarmanna, sem
fór til Póllands til að undirbúa
fundinn í Bonn, komst að því
hversu erfitt er að knýja fram
slíka endurskoðun. Pólsku samn-
ingamennimir vildu ekki undirrita
yfírlýsingu fundarins, þar sem
kveðið var á um „vanhæfni heija
til árásar" fyrr en fyrirskipun um
það barst frá Wojciech Jamz-
elski, leiðtoga Póllands. Hans-
Jochen Vogel var í för með
sendinefndinni og sagði hann eft-
ir fundinn að það væri ekki einfalt
að gera herforingjum grein fyrir
því að allur vígbúnaður þeirra
mætti aðeins duga til vama.
Aftur á móti eiga ekki aðeins
herforingjar erfítt með að kyngja
þessum hugmyndum jafnaðar-
manna. Flokksmenn eiga einnig
erfítt með að sætta sig við þær.
Hellmuth Becker, framkvæmda-
stjóri þingflokks jafnaðarmanna,
var meðal þeirra sem sömdu yfír-
lýsinguna í Varsjá, og kvaðst
hann skilja tregðu herforingjanna
fullkomlega. „Vamir í vamar-
skyni. Þar hlýtur að vera átt við
að herir geti aðeins hörfað, fram-
vamarsveitir megj ekki byggja
brýr og sprengjuflugvélar ekki
koma að fullu gagni," sagði Bec-
ker. „Það er þrautin þyngri að
koma herforingja í skilning um
þetta."
Andreas von Biilow, sem var
ráðuneytisstjóri í vamarmála-
ráðuneytinu í Bonn á árunum
1976 til 1980, segir að segir að
þessi túlkun beri keim af ill-
kvittni. Biilow, sem er jafnaðar-
maður, er sannfærður um að
öryggi muni aukast ef skriðdrek-
um fækkar og verður skýrsla frá
honum undirstaða í samningavið-
ræðum jafnaðarmanna. Fyrstu
kröfunni i skýrslunni er beint að
Varsjárbandalagsríkjum. Segir að
herir handan jámtjaldsins eigi
opinberlega að tryggja að ekki
verði brotist inn á landsvæði and-
stæðingsins til þess að veija eigið
landsvæði. Það er að segja að
framvamir verði felldar niður.
Onnur krafa á við um heri
bæði austurs og vesturs og kveður
á um að 5.000 skriðdrekar verði
í herbúðum hvors um sig. Þar er
með öðmm orðum farið fram á
að 12.825 skriðdrekar verði eyði-
lagðir í Vestur-Evrópu og 27.200
skriðdrekar í Austur-Evrópu,
samkvæmt vestrænum tölum.
Tillögnr
jafnaðarmanna
Einnig er lagt til að engir skrið-
drekar verði á 60 km svæði þar
sem Austur-Evropa liggur að
Vestur-Evrópu. Með þessu móti
er ætlunin að gera heijum hvors
um sig erfíðara að hefja skyndiár-
ás. Samkvæmt hugmyndum
jafnaðarmanna er ætlunin að til-
kynna þurfí um heræfingar, sem
taka til 350 skriðdreka eða fleiri,
með dijúgum fyrirvara þannig að
eftirlitsmenn hvorratveggju geti
fylgst grannt með þeim. Herfor-
ingjar hafa sagt að endumýja
verði skriðdrekasveitir á næsta
áratug. Aftur á móti segja jafnað-
armenn að hvorki þurfí að
endumýja skriðdrekasveitir aust-
an né vestan tjalds ef áætlun
þeirra nær fram að ganga. í þess-
ari áætlanagerð um afvopnun er
einnig gert ráð fyrir talsverðum
niðurskurði flugheija. Ekki er
kveðið á um að fækka beri loft-
vamarflaugum og oirustuþotum,
en boðuð er „talsverð" fækkun
sprengjuflugvéla.
Hans-Dietrich Genscher, ut-
anríkisráðherra Vestur-Þýska-
lands, hefur viðrarð svipaðar
skoðanir. Markmið afvopnunar-
stefnu Genschers, sem er úr
röðum frjálsra demókrata (FDP),
er að koma á samvinnu í upp-
bygging^u landvama. Að sögn’
Genschers ættu ríki Austur- og
Vestur-Evrópu aðeins að búa yfír
herafla til að veijast. Þau ættu
hvorki að hafa bolmagn til árás-
ar, né innrásar. Jafnaðarmaður-
inn Horst Ehmke tók Genscher á
orðinu og sagði að ummæli hans
bæru sameiginlegum málstað
jafnaðarmanna og írjálsra demó-
krata vitni: „Þetta er nákvæmlega
það, sem við nefnum vanhæfni til
árásar í uppbyggingu heija.“
Richard von Weizsácker, forseti
Vestur-Þýskalands, Iiefur einnig
tileinkað sér þetta hugtak. Þegar
Erich Honecker, leiðtogi Austur-
Þýskalands, heimsótti Vestur-
Þýskaland um miðjan neptember
sagði Weizsácker: „Við ætlum og
getum unnið að gagnkvæmri van-
hæfni til árásar í uppbyggingu
heija hvorratveggju.“
Eins og fyrr segir hafa þessar
hugmyndir vestur-þýskra jafnað-
armanna ekki fengið miklar
undirtektir. Þess er ugglaust
langt að bíða að gagnkvæmt
traust milli Atlantshafsbanda-
lagsríkja og Varsjárbandalagsrí-
kja verði slíkt að þau reynist
reiðubúin til gagnkvæmrar fækk-
unar í heijum sínum. Að auki ber
að líta á að jafnaðarmenn eru í
stjómarandstöðu og þar til valda-
hlutföll breytast í Bonn getur
flokkurinn ekki fylgt hugmjmdum
sínum eftir nema með ályktunum
og fundahöldum. Aftur á móti
verður að hafa hugfast að Helmut
Kohl kanslari hefur sagt að brýnt
sé að koma á jafnvægi inilli aust-
urs og vesturs í hefðbundnum
herafla eftir að Bandaríkjamenn
og Sovétmenn ganga írá fyrir-
huguðu samkomulagi um upp-
rætingu meðaldrægra og
skammdrægra flauga. Hans-
Jochen Vogel, leiðtoga jafnaðar-
manna, er alltjent skemmt.
„Hægri menn hafa ætíð nafnað
tillögum SPD í fyrstu, en gert þær
að sinum þegar fram í sótti. Nú
líður æ skemmri tími frá því að
við leggjum fram tillögur þar til
þeir tileinka sér þær,“ sagði Vog-
el er hann var staddur í Póllandi.
Heimild: Der Spiegel