Morgunblaðið - 28.11.1987, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1987
„FORM ÁN
INNIHALDS"?
eftirAuði
Bjamadóttur
Það er augljós staðreynd þeim
sem fylgst hafa með starfsemi
íslenska dansflokksins í gegnum
tíðina að þar hefur gætt margra
grasa, bæði hvað varðar verkefni
og gæði. Það er heldur ekki lítið
lagt á herðar litlum flokki að
standa svo'til einsamall í forsvari
fyrir danslist hér á þessu landi.
Af metnaði og bestu getu hefur
verið reynt að koma fyrir í verk-
efnaskránni verkum hinna ólík-
ustu tegunda, bæði hvað snertir
stíl og leikfærslu. Eftir árangur
síðustu ára, jafnt í gæðum sýn-
inga sem aðsókn (sem ekki þurfa
endilega að fara saman), hefði
maður haldið að betur yrði hlúð
að ræktinni.
Bráðum á dansflokkurinn af-
mæli. í fimmtán ár hefur hann
þá sýnt að hann hefur staðið von-
um framar undir hlutverki sínu.
í upphafi voru uppfærslur flokks-
ins tvær á ári í Þjóðleikhúsinu,
að viðbættum sjónvarpsverkefn-
um og öðrum. í dag fær flokkur-
inn sama fjölda uppsetninga í
húsinu. Hvers á hann að gjalda?
Lengi vel var talað um að dans-
flokkurinn hefði nú „sannað
tilverurétt sinn“. En hversu lengi
á það að vera hlutverk hans og
barátta? Er ekki tími til kominn
að þetta fólk fái einhveija umbun
síns þolgæðis og ráðamenn fari
að sinna þessari list af einhveijum
metnaði?
Tilefni þessara skrifa minna var
þó upphaflega ekki að velta vöng-
um yfír stöðu og hlutverki Is-
lenska dansflokksins. Og þó! Þann
24.11. birtist í Morgunblaðinu
dómur Kristínar Bjamadóttur um
nýjustu uppfærslu flokksins,
„Flaksandi faldar". Oft hefur und-
irritaðri þótt ergilegt að lesa
dansdóma hér á landi en lítið að
gert. En að þessu sinni langar
mig að leggja nokkur orð í belg,
enda á ég engan þátt að um-
ræddri sýningu nema þann að
vera áhorfandi hennar.
Allir verða að fá að hafa sínar
skoðanir. En svo virðist sem okk-
ur Kristínu greini ekki einungis á
um verkin á umræddri sýningu
dansflokksins, heldur sömuleiðis
um stefnumótun hans, og máski
um hlutverk danslistarinnar yfir-
leitt.
Kristín virðist vera í forsvari
fyrrir viðhorf til dansirts sem ég
vil kalla staðnað viðhorf, og hún
er alls ekkert ein um það. Af þekk-
ingu get ég ekki talað um aðrar
listgreinar en dansinn, en ærið'
oft finnst mér gengið að honum
með augnablöðkum, með fyrir-
fram ákveðinni mynd af því hvað
eigi að sjást, hvemig eigi að gera,
hvað sé dans o.s.frv.
„Ef listin á að vera lif-
andi, hlýtur hún að
sækja næringn sína í
mannlífið, ogþar
verðum við víst að við-
urkenna að gætir
fleiri litbrigða en bal-
lettbleikrar fegnrð-
ar.“
Til að njóta lífs og lista verðum
við að vera tilbúin að skoða hlut-
ina stöðugt upp á nýtt, vera opin
fyrir nýjum tjáningarmáta og leið-
um. Sjálf hef ég starfað við
dansflokka, þar sem hefðbundinn
stfll er gninnurinn í öllu verk-
efnavali. Ég hef ekkert á móti
klassík. En hún má ekki setja
hömlur á nýsköpun, gera að verk-
um að fagfólk og áhorfendur
stefni ekki að öðm en „fullkomn-
un í formi". Ef listin á að vera
lifandi, hlýtur hún að sækja nær-
ingu sína í mannlíflð, og þar
verðum við víst að viðurkenna að
gætir fleiri litbrigða en ballett-
bleikrar fegurðar.
„Flaksandi faldar" er tvö verk.
Hið fyrrá þeirra er eftir Hlíf Svav-
arsdóttur. Hún kallar verk sitt „Á
milli þagna", og notar þar þagn--
imar á mijli píanóvalsa eftir ýmsa
höfunda. Á mjúkan hátt gefur hún
strax til kynna, að hún hefur snú-
ið baki við þeirri sjálfgefnu
væntingu að dans eigi ævinlega
að elta tónlist. Þótt verkið hafi
yfírbragð ljóðræns stíls og fágaðr-
ar skynjunar á formi og rými,
ólga undir niðri allskyns tilfínn-
ingar, svo sem samkennd, ein-
semd, hlýja og ótti eða óöryggi
o.s.frv.
Kristín talar um að verk Hlífar
„byggist algerlega á formi dans-
ins sjálfs, án sérstakrar skírskot-
unar til tilfinningasambands við
áhorfendur, þ.e. verkið er ekki
dramatískt". En ég spyr: Hvað
er dramatík? Er verk aðeins
dramatískt, þegar við getum tengt
dansarana ákveðnum persónum
með ákveðinni söguframvindu? í
mínum huga er verk dramatískt,
þegar ég fínn fyrir tilfinninga- og
hughrifum, burtséð frá því hvort
verkið hefur form einhverskonar
raunsæiseftirmyndar eða ekki,
hvort það styðst við form klassík-
ur eða nútímadans. Formið er því
leið að einhveiju sem höfundinum
liggur á hjarta en enginn tilgang-
ur í sjálfu sér. Hlíf er hér greini-
lega mikið niðri fyrir, þótt hún
fari vel með það. En vel formuð
list án innihalds er dauð list.
Áfram talar Kristín um að
formið hafí fengið að njóta sín
þar sem það var nógu vel dansað.
Svo gefur hún okkur mynd af því
hvemig dansarar „þurfa að vera
vaxnir, alveg frá hvirfli ofan í
tær“, gefur okkur meira að segja
fyrirmyndir. Væri ekki ráð að fá
útbúin form til að setja dansara
í, ja nógu snemma til að geta
skilið að þá „réttu“ og „röngu“?
Fyrir seinna verkið, „Kvenna-
hjal“, var fenginn höfundur frá
Hollandi, Angela Linsen. Hún
virðist nálgast dansflokkinn á eilí-
tið annan hátt en Hlíf. Á sviðinu
birtast stúlkumar í flokknum
smámasandi, á háum hælum og
í samkvæmiskjólum. HÖfundur
sem utan að kominn gestur, lætur
verkið vaxa fram útfrá áhrifum
sínum af dönsumnum, í hárri
túlkun en með sterkri tilfinningu
fyrir rytma og rými.
Verkið er fijótt, fullt af gáska
og allt fullt af sjálfsháði, sem er
hreint ekki of algengt í danslist-
inni. Og hér er heldur ekkert verið
að fela skort dansflokksins á karl-
dönsurum; þvert á móti er fjöl-
skrúðugum kvenkostinum
hampað, sýnt að konumar rísi
fyllilega undir innihaldi heillar
sýningar. Oft er hrífandi að fá
að sjá þessar konur í flokknum
njóta sín sem persónur með svo
makalaust ólíkum séreinkennum.
Það yrði hér of langt mál að
deila við Kristínu um gamla kjóla,
háhælaða skó, að stúlkumar skuli
dansa sitjandi, á ijórum fótum
o.s.frv. Kristín segir: „Markmiðið
virðist vera að gera dansarana
eins óaðlaðandi og nokkur vegur
er.“
Má ég bara vitna í Doris
Humphrey, einn af frumkvöðlum
nútímadanslistar, úr bók hennar
The Art of Making Dances, þar
sem hún segir:
Skyndilega ákváðu dansarar að
vera ekki fallegir, þokkafullir eða
rómantískir, en sögðu, í hreyfing-
um sínum: „Við heymm til tuttug-
ustu öldinni; við höfum sittþvað
að leiða í ljós um hana útfrá
reynslu dagsins; dansinn er hreint
eins víðtæk listgrein og bók-
menntimar og getur greint frá
nútímamanninum rétt eins og rit-
höfundar og skáld. Við neitum
því að vera bundin við rómantík
og fegurð eingöngu."
Nei, má ég þá heldur biðja um
heilt verk á fjómm fótum með
sál, en físléttar meyjar svífandi
langt fyrir ofan allt og alla i al-
gleymi fegurðar sinnar.
I kvöld er síðasta sýning dans-
flokksins og hvet ég alla til að
sjá hana.
Höfundur er dansari.
Lionsklúbbur Hafnarfjarðar:
lólapakkasalan
um helgina
iLIONSKLÚBBUR Hafnarfjarð-
ar verður með sína árlegu
.ólapakkasölu nú um helgina,
augardag og sunnudag. Kiúbb-
félagar munu ganga í hús og
bjóða pakkana og vonast til að
móttökur Hafníirðinga verði
góðar nú sem endranær. Ágóða
er varið til góðgerðarstarfsemi.
í pakkanum em 4 rúllur af jóla-
pappír, svo og bönd, límbönd og
merkispjöld.
Klúbbfélagar undirbúa jólapakkasöluna.