Morgunblaðið - 28.11.1987, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1987
Ætlað að
vera nýr
lykill að
fortíð
þjóðarinnar
„Það er gaman að vera orðinn nýr pabbi,“ sagði Magnús Magnússon
sem kunnur er víða um lönd fyrir sjónvarpsþætti og ritstörf, en nú
er komið út þjá Vöku-Helgafelli fyrra bindið af verki sem heitir
Landið, sagan og sögurnar.„Þetta hefur einmitt verið níu mánaða með-
göngutími og ég hef alltaf verið að hringja í spítalann og spyija hvemig
gengi, eins og tilvonandi feðrum sæmir."
Atburðir úr Islandssögunai hafa löngum verið viðfangsefni íslenzkra myndlistarmanna og í bókinni
Landið, sagan og sögurnar birtast myndir af fjölda slikra verka. Vegna útkomu bókarinnar var Snorri
Sveinn Friðriksson listmálari fenginn til að mála myndir sem tengjast efninu, og hér er Einar Þorbjam-
arson að falla fyrir þeirri freistingu að taka Freyfaxa, gæðing Hrafnkels Freysgoða, traustataki þótt
goðinn hefði tekið honum vara fyrir því þar sem það væri dauðasök, eins og síðar kom á daginn.
Sú bók sem nú er komin
út er enginn frumburður
höfundar og ekki lítur
út fyrir að hún sé neitt
örverpi heldur, en eins
og titillinn gefur til kynna hefur
hún að geyma sagnfræðilegan fróð-
leik, samofínn landlýsingu og sjálf-
um íslendingasögunum. Bókin er
prýdd fjölda mynda, en úlitshönnun
og umsjón með vinnslu var í hönd-
um Ólafs Ragnarssonar og Ragnars
Gíslasonar.
Formáli að verkinu er eftir for-
seta íslands, Vigdísi Finnbogadótt-
ur, sem í upphafi vitnar í Sjálfstætt
fólk Halldórs Laxness þar sem seg-
ir svo: „Móðir hans kenndi honum
að sýngja. Og eftirað hann var orð-
inn fulltíða maður og hafði hlustað
á saung heimsins, þá fanst honum
að ekkert væri æðra en mega hverfa
aftur til hennar saungs. I hennar
saung bjuggu hjartfólgnustu og
óskiljanlegustu draumar mann-
kynsins. Þá voru móamir vaxnir
við himininn. Saungfuglar loftsins
hlustuðu undrandi á þennan saung;
fegursta saung lífsins." í formálan-
um segir síðan: „Land og saga,
þjóðemi og tunga eru dýrmætustu
gersamar okkar íslendinga, lykill-
inn að því að við getum tekið þátt
í umræðum á þingi þjóðanna með
fullum þunga. Á umbrotatímum,
þegar áhrifavald fjölmiðlatækni
hefur sest í hásæti búið vopnum
stórþjóðamenninga er full ástæða
til að standa fast á sínu og minna
sem oftast á hvað það er sem gerir
þessa þjóð svo einstaka í heimin-
um.“
„Það er einmitt það sem þessu
verki er ætlað að vera,“ segir
Msgnús Magnússon, „nýr lykill að
fortíð þjóðarinnar. Sjálfur hef ég
mikinn áhuga á sagnfræði en ég
hef ekki síður áhuga á því að gæða
söguna lífi og auðvelda fólki þannig
aðgang að henni. Upptalning á
þurrum staðreyndum er lítils virði
og sú saga hefur miklu meira gildi
sem lesandi eða áhorfandi hefur
tilfínningu fyrir. Það er einmitt
þetta sem ég hef reynt að gera í
bókum mínum og sjónvarpsþáttum,
- að leiða fólk um söguslóðir, benda
á kennileiti og vitna í munnmæli
og skáldskap sem tengjast efninu,
án þess þó að hvarfla frá sjálfum
staðreyndunum. Eða eins og Karen
Blixen segir í Síðustu sögum: „Sé
sögumaður sögunni trúr fer þögnin
að lokum að tala, ef sögumaður er
sögunni ótrúr er ekkert að lokum
annað en þögn."
„En er það ekki snúið að sam-
ræma skáldskap og munnmæla-
sögur sagnfræðilegum heimild-
um þannig að úr verði marktæk
heild?“
„Það þarf ekki að vera það, ekki
ef það er gert með réttum formerkj-
um. Tómas Guðmundsson segir í
Fjallgöngu sinni: „Landslag yrði
lítils virði, ef það héti ekki neitt."
Þetta er snjallt hjá Tómasi, en það
má líka snúa þessu við og halda
því fram að nöfnin væru lítils virði
ef ekkert væri landslagið, enda
mundu fáir reyna að hrekja það að
íslandssagan eigi sér rætur í sam-
spili lands og þjóðar. f þessu fyrra
bindi verksins er rakin saga frá
fyrstu öldum íslandsbyggðar, og
menn þurfa ekki að kunna mikið í
íslandssögu til að vita að á þeim
tíma réðst sagan mjög af land-
háttum. Það nægir að benda á
helztu stórviðburði á þessum
tímum, auk sjálfs landnámsins
stofnun Alþingis og kristnitökuna,
og þá sér hvert mannsbam fyrir
sér þá staði þar sem þessir at-
burðir áttu sér stað.“
„Skrifarðu þetta verk sem sagn-
fræðingur eða blaðamaður?"
„Tvímælalaust sem blaðamaður,
og það er af því að ég er blaðamað-
ur. Ég er forvitinn og ég vil kynna
mér málavexti frá svo mörgum hlið-
um sem auðið er til þess að geta
upplýst lesendur mína eins vel og
hægt er. Og það er sannarlega þess
virði að bregða sér á vettvang fortí-
ðarinnar, ekki síður en vettvang
atburða sem eru að gerast í samtí-
ðinni. Blaðamenn eru sagnaritarar
Viðtal:
Aslaug
Ragnars
Þessi lágmynd er eft-
ir danska listakonu,
Anne Afarie Broders-
en. Myndin er af Agli
Skallagrímssyni þar
sem hann reiðir lík
Böðvars sonar síns
heim að Borg. Myndin
er Á Skallagríms-
haugi í Borgamesi.
samtíðarinnar, og það sem ég er I ~ir um atvik löngu liðinna atburða
að gera er að grennslast nánar fyr- | og setja þá í samhengi þannig að
skbeiMJ
Góðura
(húsi JP-innréttinga)
ídag kl. 10-18
——*f ^ mánudag 30. nóv.
fslattur akuo-i8