Morgunblaðið - 04.03.1988, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 4. MARZ 1988
t
ERLENT
Tveir olíuborpallar slitu siglausa
Tveir olíuborpallar, annar breskur en hinn danskur,
slitu sig lausa í óveðrinu, sem gekk yfir Norðursjó á
mánudag. Betur fór þó í báðum tilvikunum en á horfð-
ist og tókst að koma böndum á pallana og hindra
þar með, að þeir rækjust á önnur olíumannvirki þarna
í nágrenninu. A myndinni sjást breski pallurinn, Santa
Fe 135, og björgunarskip, sem kom á vettvang. Veður-
hæðin komst upp í 140 km á klukkustund.
Tillögiir Sovétmanna um vígbúnað
á Norðurhöfum pólitísk vitleysa
- sagði Rozanne Ridgeway, aðstoðarutanríkisráðherra Bandaríkjanna
„TILLÖGUR Sovétiiianna eru einu orði sagt reykur, sem bandalag-
inu er ætlað að vaða,“ sagði Rozanne Ridgeway, aðstoðarutanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, á blaðamannafundi, sem hún héit í Hels-
inki á dögunum. Atti hún þar við þær tillögur, sem Sovétmenn
hafa að undanförnu lagt fram um hvemig slaka megi á spennu á
Norðurhöfum. Þá drap hún á aðrar tillögur Sovétmanna — bæði
hvað varðar samvinnu ríkjanna við heimskautsbaug og þá hugmynd
að haldin verði ráðstefna í Moskvu um mál þessi.
Samkvæmt tillögu Sovétmanna ingu kjamorkuvopna. Lærdómur-
skal haldin ráðstefna í Moskvu þar
sem saman koma utanríkismála-
nefndir þjóðþinga Bandaríkjanna,
Kanada, Sovétríkjanna og Norður-
landa. Tilefni hugsanlegs ráð-
stefnuhalds er vígbúnaður á norð-
urslóðum, en Sovétmenn segjast
hafa áhyggjur af því að afvopnun-
arsamkomulag risaveldanna um
upprætingu skamm- og meðal-
drægra flauga, sem sérstaklega
hefur áhrif á vígbúnað í Evrópu,
verði til þess að vopnakapphlaupið
aukist til muna í Norðurhöfum og
þeim löndum, sem þar að liggja.
Þá hafa Sovétmenn enfremur lagt
fram tillögur um margvíslega sam-
vinnu ríkja á norðurhveli jarðar.
Nauðsyn þess að semja af
styrk
Ridgeway sagði það Ijóst af þeim
ávexti sem stefnufesta NATO-ríkj-
anna hefði borið, að ekki væri
hægt að vænta árangurs af samn-
ingaviðræðum nema menn væru
reiðubúnir til þess , að standa
óhagganlegir að baki sannfæringu
sinni.
Sagði hún þennan vilja til þess
að láta ekki undan síga þegar á
reyndi og þrátt fyrir mikinn þrýst-
ing og hrósaði hún ríkisstjómum
Vestur-Þýskalands, Bretlands,
Belgíu, Hollands og Ítalíu fyrir að
hafa sýnt pólitískt hugrekki. „Þær
tóku pólitíska áhættu og við höfum
náð árangri, sem á sér engan sinn
líkan í mannkynssögunni, uppræt-
inn, sem af þessu má draga er ein-
faldur: Semjið af styrk."
Ridgeway sagði þó aðra lexíu búa
að baki þessari, en hún væri að
menn skyldu ávallt vera viðbúinir
áróðursstríði áður en samningavið-
ræðumar hæfust af alvöru. Sagði
hún það öldungis glögglega augljóst
að menn myndu frekar velja þá leið,
ef fær væri, þar sem hún væri
bæði auðveldari og ódýrari.
Enginn hluti NATO er
öðrum mikilvægari
í svari við spumingum frétta-
manna um hvort verið væri að
breyta vamaráherslum Atlants-
hafsbandalagsins þannig að
vígbúnaður væri efldur á norður-
og suðursvæðum þess, sagði hún
það misskilning. Stefnan væri sem
fyrr sú að hafa herstyrk þar sem
hans væri þörf, en á hinn bóginn
þyrfti einnig að svara ögrunum og
vísaði þar til hinnar gríðarlegu
hemaðaruppbyggingar Sovét-
manna á Kólaskaga.
„Ég geri mér fulla grein fyrir
orðaskakinu um hversu mikil þörf
sé á einhverju átaki á norðurslóðum
og að þar þurfí að binda enda á
spennu. Við gerum ráð fyrir að
hafa þann viðbúnað, sem nauðsyn-
legur er til þess að veija banda-
lagsríkin frá norðri til suðurs.“
„Það eru engin sérstök vamar-
svæði innan bandalagsins og það
er það, sem gerir því kleift að vera
það sem það er. Það er ein heild.
Rozanne Ridgeway, aðstoðarutanríkisráðherra Bandaríkjanna.
Myndin var tekin hér á landi á Reykjavíkurfundinum 1986.
Frá Kirkenes í Noregi til Anatólíu
í Tyrklandi er eitt vamarbandalag,
þess vegna þjónar það tilgangi
sínum og þess vegna er það jafn-
öflugt og raun ber vitni.“
Hún vék máli sínu að tillögum
Sovétmanna og sagðist búast við
að fleiri slíkar tillögur ættu eftir
að líta dagsins ljós. Kvaðst hún
sannfærð um að hægt væri að
hafa einhveija samvinnu milli
ríkjanna í líkingu við það sem fram
kom í tillögu þeirra, sérstaklega á
vísindasviðinu.
Sumar tillögur
Sovétmanna pólitísk
vitleysa
„Ég held að við séum engu blind-
ari á getu Sovétmanna til þess að
þyrla upp einhverri pólitískri vit-
leysu á norðurslóðum en við vorum
á miðjum sjöunda áratugnum. Ég
hef af öllum mætti reynt að finna
falleg orð til þess að lýsa áliti mínu
á sumum tillögum þeirra og þær
em í einu orði sagt reykur — sem
bandalaginu er ætlað að vaða, til
þess að veikja það meðan reynt er
að semja. Eigi að síður fögnum við
tillögum um samvinnu á norður-
slóðum. Við höfum ástundað hana
um langt skeið og gengur mjög vel
og þess vegna fögnum því ef Sovét-
menn vilja ganga til liðs við okkur
á þeim sviðum, þar sem samvinna
er við hæfí.“
Pólland:
Um milljón Pólveijar
voru fluttir til Sov-
étríkjanna í stríðinu
í desember lauk umfangsmestu
réttarhöldum í sögunni yfir mafí-
unni á Sikiley. Falconi kvað þá upp
dóma yfir mörgum af höfuðpaurum
glæpasamtakanna. Húsi dómstóls-
ins hefur verið líkt við gluggalaust
virki þar sem fanga og kviðdóm-
enda var gætt mánuðum saman.
Námskeiðið sem Falconi er boðið
að halda nefnist „frávik og jaðar-
hópartúlkun á sálrænum þætti fé-
lagslegra réttinda á grundvelli
tungutaks glæpahreyfinga“. Lög-
fræðideild háskólans kom hug-
myndinni um að Falconi héldi nám-
skeið á framfæri við stjórn skólans
og var hún samþykkt einum rómi.
„Tungumál mafíunnar er því
miður orðið ærið útbreitt og aðkall-
andi að skilgreina sögu þess' og
áhrif á samfélagið," er haft eftir
forseta lagadeildar háskólans.
„Falconi býr yfir mikilvægri vitn-
eskju sem háskólinn hefur ekki
aðgang að með öðrum hætti.“
Dómarinn hefur starfað við rétt-
arhöld og málaferli yfir mafíunni í
áratug. Hann var meðal annars við-
staddur yfirheyrslur yfír mafíufor-
ingjunum Tomaso Buschetta og
Salvatore Contani sem féllust á að
ljóstra uppi um félaga sína til þess
að fá vægari dóma. Framburður
þeirra var lykilatriði í réttarhöldun-
um í desember á síðasta ári.
Varsjá, Reuter.
PÓLSKA timaritið Konfrontacje
hefur greint frá þvi að 0,8 til 1,2
milljónir Pólverja hafi verið flutt-
ar til Sovétrikjanna á árunum
1940-41, aðallega til Siberiu og
Kazakhstan. Þar að auki hafi 200
til 250 þúsund Pólveijar verið sett-
ir i sovéska herinn eða fluttir með
heilu verksmiðjunum til Sovétrikj-
anna. Heimildir tímaritsins eru
Sviss:
Alusuisse rekið
með ágóða 1987
ZUrich, frá Önnu Bjaraadóttur, fréttarit-
ara Morgunblaðsins.
REKSTUR svissneska álfyrir-
tækisins Alusuisse var arðbærari
á síðastliðnu ári en á undanförn-
um árum. Það var rekið með 259
milljóna sv. franka (um 7,6 millj-
arða ísl. kr.) ágóða árið 1987, en
tapaði 688 milljónum sv. franka
(um 19,3 milljörðum ísl. kr.) árið
1986.
Heildarvelta fyrirtækisins dróst
saman um 10% á árinu. Það minnk-
aði hlut sinn í nokkrum fyrirtækj-
um, til dæmis í Sviss og Noregi,
dró úr álframleiðslu í Vestur-Þýska-
landi og seldi tvær verksmiðjur sem
unnu úr hrááli í Nígeríu. Lægri
gengisskráning hafði einnig áhrif á
veltu fyrirtækisins.
Alusuisse mun ekki greiða hlut-
höfum sínum arð í ár þrátt fyrir
ágóðann. Aðalfundur þess verður
haldinn 20. apríl.
lítt þekkt pólsk rit, sovéskir út-
flytjendur og opinber vestræn
gögn.
Þessar upplýsingar voru birtar á
sama tíma og fímm daga fundur
pólskra og sovéskra sagnfræðinga
hófst í Varsjá, þar sem fjallað var
um samskipti ríkjanna og tekið á
málum sem áður lágu í þagnargildi.
Sagnfræðingamir drógu í efa þá
staðhæfíngu Vyatsjeslavs Molotovs,
utanríkisráðherra Sovétríkjanna í
seinni heimsstyijöldinni, að einungis
ein milljón íbúa þess hluta Póllands
sem Sovétmenn hertóku árið 1939,
hefði verið af pólsku bergi brotin. I
tímaritinu segir að samkvæmt pólsk-
um útreikningum hafí um 4,2 millj-
ónir af 11,6 milljónum íbúa hertekna
hlutans verið af pólskum uppruna,
aðrir íbúar hafí verið frá Ukraínu
og Rússlandi.
„Óþörf leynd hefur verið yfir ör-
lögum Pólveijanna í Sovétríkjunum,"
segir í tímaritinu. „Þeir voru undir
eftirliti og þeim var gert að samlaga
sig Rússum og þeirra menningu.
Mannréttindi þeirra voru skert ...
Þeir voru allir brennimerktir eftir að
hafa verið fluttir í víðáttur Sovétríkj-
anna.“
Konfrontacje var stofnað í byijun
þessa árs og er ætlað að vera vett-
vangur fyrir skoðanaskipti sem sjald-
an fá inni í opinberum blöðum. Tíma-
ritið birti til að mynda fyrsta viðtalið
við Bronislaw Geremek, ráðgjafa
Samstöðu, sem tekið hefur veríð
síðan herlögin voru sett árið 1981.
Framhaldssaga blaðsins er skáldsag-
an „Animal Farm“ eftir George Or-
well, sem áður var bönnuð.
Ítalía:
Dómara yfir mafíunni
boðið að kernia í Palermo
Mílanó. Frá Benedikt Stefánssyni, fréttarítara Morgunbladsins.
GIOVANNI Falconi, sérstökum á Sikiley, hefur verið boðið að ans í Palermo á hausti komanda.
sakadómara í málum mafíunnar kenna við heimspekideild háskól- Falconi íhugar að þekkjast boðið
en ekki hefur verið fundin leið
til að tryggja öryggi dómarans
sem fer allra sinna ferða í bryn-
varinni bifreið með tugi lög-
reglumanna til fylgdar. Þykir
óhugsandi að láta dómarann
þeysa reglulega um miðborg
Palermo eftir stundatöflu sem
öllum verður kunn.