Morgunblaðið - 06.08.1988, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1988
Gengi doll-
arshækkar
London. Reuter.
GENGI Bandaríkjadollars
hækkaði í gær eftir að birtar
voru hagtölur frá Bandaríkjun-
um sem þykja gefa til kynna
að búast megi við áframhald-
andi vaxtahækkunum til að
stemma stigu við aukinni verð-
bólgu.
Háir vextir í Bandaríkjunum
hafa gert það að verkum að fjár-
málasérfræðingar hafa fjárfest í
dollurum undanfarinn mánuð. Þá
voru í gær birtar tölur sem gefa
til kynna að atvinnutækifærum
fari ört fjölgandi í Bandaríkjunum
þrátt fyrir að atvinnuleysi hafí
aukist um 0,1 prósent í júlí frá því
í júní. Að auki hafði meðalvinnu-
vikan lengst um 0,2 klukkustundir
frá því í júní og þykir það einnig
benda til þess að efnahagslíf í
Bandaríkjunum standi traustum
fótum.
Þegar gjaldeyrisviðskiptum
lauk í London í gær fengust
1,8920 vestur-þýsk mörk fyrir
dollarann og 133,65 japösnk jen.
Á fimmtudag var gengi hans skráð
á 1,8765 mörk og 132,97 jen.
Gengi dollarans lækkaði hins veg-
ar gagnvart bresku sterlingspundi
og kostaði það 1,6995 dollara í
London í gær.
Nicaragua:
Júgóslavía:
Færri hömlur gætu
leyst efnahagsvanda
-segir í tillögum opinberrar nefndar
í innflyijendabúðum
Reuter
Snáðinn á myndinni sefur rólegur þar sem hann er staddur í
innflytjendabúðum í Friedland í Vestur-Þýskalandi. Freidland-
búðirnar taka við innflytjendum af þýskum ættum frá Sovétrílg-
unum. Talið er að i Sovétríkjunum búi um 3,5 miUjónir manna
af þýskum ættum, sem flúið hafa frá heimalandi sinu á styrjald-
artímum. Talið er að stór hluti þessa fólks vilja flytja til Vestur-
Þýskalands. Undanfarin tvö ár hafa sovésk yfirvöld heimilað
aÚmörgum sovétborgurum af þýskum uppruna að flytja úr
landi. I fyrra komu 86.000 sovéskir innflytjendur af þýskum
ættum til Vestur-Þýskalands, það sem af er þessu ári eru þeir
orðnir yfír 60.000. Frá því árið 1950 hefur 1,4 miUjónir manna
af þýskum uppruna flust frá Sovétríkunum til Vestur-Þýska-
lands. Innflytjendastraumurinn hefur sett vestur-þýsk stjórn-
völd í mikinn vanda og í ljós hefur komið að Vestur-Þjóðveijar
eru ekki í stakk búnir til að taka við öllum þeim fjölda fólks
sem flytjast vill til landsins.
Belg7*að. Reuter.
OPINBER nefnd vinnur nú að
nýrri löggjöf sem gæti stuðlað
að lausn efnahagsvandans i
Júgóslavíu. Hún leggur til að
hömlum verði aflétt af einka-
eignarrétti og að verkföll verði
leyfð með lögum.
Nefndin leggur til að aflétt verði
takmörkunum á einkaeignarréttin-
um og að öllum þegnum verði lejrft
að hafa tekjur af eignum sínum.
Eignarrétturinn sætir miklum
hömlum en það hefur leitt til þess
að viðskipti manna á milli eru oft
hvergi gefín upp. Landeign yrði þó
ekki gefín fijáls en hverjum ein-
staklingi væri heimilt að eiga um
30 hektara lands, samkvæmt tillög-
um nefndarinnar.
Einnig vill hún að verkföll verði
leyfð með lögum en hingað til hafa
þau þó hvorki verið leyfð né bönnuð.
Bensínverð hækkaði um 40% í
Júgóslavíu í gær. Verðhækkanir þar
i landi eru nær daglegur viðburður
og verðbólgan nálgast nú annað
hundraðið.
Sá sjálfsstjómarsósíalismi sem
er við lýði í Júgóslavíu er sköpunar-
verk fyrrum leiðtoga lands-
ins.Josips Titos, en hann lést árið
1980. Eftir hans dag hefur landið
verið leiðtogalaust og ekki hefur
tekist að hafa stjóm á uppsöfnun
erlendra skulda og óðaverðbólgu.
Ortega varar við sendingn
hergagna við kontra-liða
Hótar refsiaðgerðum gegn stjórnarand-
stöðunni og hernaði gegn skæruliðum
Managua, Waahington. Reuter.
DANIEL Ortega, forseti Nicaragua, sagði á fimmtudag að tækju
Bandaríkjamenn á ný að senda vopn til kontra-skæruliða, sem beij-
ast gegn vinstrisinnaðri sandinistastjórn landsins, yrðu settar höml-
ur gegn starfsemi sljórnarandstæðinga í Nicaragua. Einnig myndi
her landsins á ný ráðast á skæruliða en vopnahlé hefur að mestu ríkt
í landinu síðustu fjóra mánuði. Ortega sagði að vopnasendingar
myndu eyðileggja að fullu friðarviðræður þær sem stríðsaðilar áttu
með sér en þær hafa legið niðri að undanförnu. Reagan Banda-
rílgaforseti hefur nýlega hvatt bandaríska þingið til að hefja hemað-
araðstoð að nýju við kontra-skæruliða.
Fyrir skömmu rak sandinista-
stjómin bandaríska sendiherrann
úr landi og sakaði hann um andróð-
ur gegn stjómvöldum landsins.
Einnig var kaþólskri útvarpsstöð
lokað. Bandaríkjastjóm brást hart
við og sagði að ljóst væri að sandin-
istar hygðust ekki standa við fyrri
loforð um að leyfa stjómarandstæð-
ingum að starfa með eðlilegum
hætti.
Ortega var harðorður í ræðu sem
hann flutti á fimmtudag. Hann
sagði að þeim Nicaragua-mönnum,
sem hefðu samráð við árásarseggi,
er nytu stuðnings Bandaríkja-
manna, yrði refsað og andróður
þeirra kæfður. „Reagan er ekki með
réttu ráði ef hann heldur að honum
muni takast að kúga sandinista,"
sagði Ortega. Sandinistar saka nær
alla pólitíska andstæðinga sína í
landinu um að ganga erinda Banda-
rílgamanna, sem stutt hafa baráttu
kontranna gegn sandinistum síðan
1981.
Kontra-skæmliðar hafa vísað á
bug ásökunum sandinista um að
kontramir hafí staðið að árás á
farþegaskip á fljótinu Escondido á
fímmtudag. Að sögn yfírvalda fór-
ust tveir og 27 særðust, þ.á m.
bandarískur prestur. Talsmenn
kontra-skæruliða segja að sandin-
istar hafí gert árásina til að koma
óorði á kontrana og reyna þannig
að hindra að vopnasendingar verði
teknar upp á ný.
Hjá Alþjóðadómstólnum í Haag
ráða dómarar nú ráðum sínum um
hversu miklar skaðabætur Banda-
sandinista eða að þeir taki slíkt al-
varlega," sagði forsetinn í upphafi
fundar með fjölmiðlafólki í Hvíta
húsinu, þar sem skýrt var frá
ástandinu í Mið-Ameríku.
Þegar hann var spurður hvort
hann vildi meiri hemaðaraðstoð
fyrir kontrana, sagði forsetinn:
„Já ... eins og alltaf."
Hann vildi ekki segja hvort hann
styddi tillögu Roberts Dole um 47
milljón dala hemaðaraðstoð við
kontrana en ftrekaði að byija mætti
á að senda kontrunum hemaðar-
I
birgðir sem beðið hefðu í geymslum
frá því í febrúar.
Demókratar, sem hafa meirihluta
í þinginu, vilja flestir að aðstoðin
verði takmörkuð við matvæli, fatn-
að og lyf þar sem vopnasendingar
myndu gera út um friðarvonir í
borgarastríði Nicaragua-manna.
Talsmaður Bandaríkjaforseta,
Marlin Fitzwater, sagði fyrir
skömmu að stjómin gæti hugsan-
lega sætt sig við slíka málamiðlun
um hríð ef tryggt yrði að aðstoðin
kæmist í hendur skæmliðanna.
Með skæri
ímaganum
í níu vikur
Osló. Reuter.
NORSKRI bóndakonu hafa
verið greiddar 680.000 ísl.
kr. vegna mistaka læknis sem
skar hana upp. Níu vikum
eftir aðgerðina reyndist
nauðsynlegt að skera konuna
upp aftur vegna þess að
læknirinn skildi eftir skæri í
maga hennar.
Áslaug Veslum, sem er 66
ára að aldri, hafði liðið vítis-
kvalir f heilar níu vikur eftir
aðgerðina. Loks var hún skor-
inn upp að nýju og fjarlægðu
læknar þá 18 sentimetra löng
skæri úr maga hennar.
Áslaug fór í mál við lækninn
og krafðist miskabóta en ekki
þótti sannað að hann hefði
gerst sekur um vanrækslu f
starfí. Hins vegar ákvað stjóm
sjúkrahússins að greiða henni
680.000 krónur í bætur gegn
því að málið yrði látið niður
falla.
ERLENT
Reuter
Daniel Ortega
ríkjunum beri að greiða sandínista-
stjóminni fyrir að hafa stutt kontr-
ana á undanfömum ámm. Hver
sem niðurstaðan verður em Banda-
ríkin þó ekki bundin af henni og
hefur Bandaríkjastjóm litlar
áhyggjur af dómsniðurstöðu.
Reagan forseti hvatti bandaríska
þingmenn á miðvikudag til þess að
leyfa vopnasendingar að nýju. Taldi
hann best af stað farið með því að
heimila sendingar fyrir 18 milljónir
Bandaríkjadala, sem vom stöðvaðar
er þingið frysti alla hemaðaraðstoð
við kontrana í febrúar.
„Veiti þingið andspymuhreyfíng-
unni ekki aðstoð að nýju fæ ég
ekki séð hvemig sú stofnun getur
vænst lýðræðislegra úrbóta af hálfu
Sovétríkin:
Gyðingahatur og ný-
fasismi skióta rótum
Réttarhöld að hefjast í máli manna
sem svívirtu gyðingagrafir í Moskvu
Moskvu, Reuter og Der Spiegel.
UPP A síðkastið hefur borið á öfgahópum í Sovétríkjunum sem
hatast við gyðinga og boða nýfasisma. Rettarhöld eru að hefjast í
Moskvu yfir tveimur mönnum sem sakaðir eru um að hafa svívirt
grafir í gyðingagrafreit í borginni. Borið hefur á því að unglingar
skreyti sig með hakakrossinum og hrópi hreinræktuð nazistaslag-
orð. í Moskvu, Leníngrad, Kíev og írkútsk hafa verið stofnuð sam-
tök nýfasista.
Mennimir tveir sem dregnir
verða fyrir rétt á mánudaginn era
frá bænum Shaktíj í Suður-Rúss-
landi. Þeim er gefíð að sök að hafa
svívirt 40 legstaði gyðinga í graf-
reit í Moskvu í maímánuði. Opin-
berir embættismenn segja að frá-
sagnir í vestrænum fjölmiðlum um
að hinir ákærðu séu úr öfgahópi frá
Moskvu séu rangar.
Sovéskir fjölmiðlar hafa flutt af
því fréttir í sumar að gyðingar í
Moskvu og nýtt samvinnufélag gyð-
inga í borginni hafí fengið nafn-
lausar upphringingar þar sem þeim
var hótað öllu illu.
í lesendabréfí í Moskvufréttum
sem undirritað er af Valeríj Vos-
kobojníkov segir frá því að þjóðem-
issinnar í Leníngrad sem tilheyra
samtökum sem heita Pamjat (Minn-
ing) hafí hist vikulega í borginni
frá júnílokum. Sumir era íklæddir
svörtum skyrtum og hafa þeir í
hótunum við fólk sem yrðir á þá,
segir í bréfínu. Höfundur krefst
þess að slík fundahöld verði bönnuð
vegna þess að þau veki upp hatur.
Tafarlaus brott-
flutningur gyðinga
„Þeir sögðust boða þjóðemis-
stefnu og sjálfsvitund rússnesku
þjóðarinnar en aðferðir talsmann-
anna minntu mig á Svarta hundrað-
ið,“ heldur bréfritari áfram með
tilvísan til andgyðinglegra samtaka
sem voru við lýði í Rússlandi um
aldamótin. Einn ræðumanna Pamj-
at krafðist „tafarlauss brottflutn-
ings gyðinga og annarra framandi
kynþátta til heimaslóða".
ítölsk kona, Daniela Steila, sem
heimsótti Leníngrad í júlí í sumar
hefur svipaða sögu að segja í les-
endabréfi t.il Moskvufrétta. „Vika
er liðin frá því ég veirð vitni að
fundi Pamjat og ég er enn skelfíngu
lostin," segir Steila. „Mér leið eins
og á fasistafundi á fjórða áratugn-
um. Ræðumenn lýstu hatri sínu á
gyðingum og kennduþeim um glöt-
un Sovétríkjanna." Hun segir einnig
að það hafí vakið furðu sína að sjá