Morgunblaðið - 06.08.1988, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1988
27
Nýjungar í eðlisfræði:
Er finmiti náttúru-
krafturimi fundinn?
London. Daily Telegraph.
TILRAUN sem nýlega var gerð undir Grænlandsjökli þyk-
ir staðfesta að þyngdarkrafturinn sé flóknara fyrirbrigði
en Newton hélt. Rannsóknir að undanförnu hafa glætt
umræðuna um möguleikann á „fimmta kraftinum" í náttú-
runni. Slíkur kraftur er samkvæmt kenningunni u.þ.b.
fimmtíu sinnum veikari en þyngdarkrafturinn og stærð
hans er háð efnasamsetningu.
Samkvæmt lögmáli Newtons
er aðdráttarkraftur milli tveggja
hluta því meiri sem massi þeirra
er meiri, án tillits til efnasam-
setningar. Nýjustu rannsóknir
benda hins vegar til þess að
fímmti krafturinn valdi því að
blýklumpur falli örlítið hægar í
lofttæmi en fjaðraknippi með
sama massa. Nýi krafturinn er
kallaður fímmti krafturinn vegna
þess að hingað til hafa fjórir
grundvallarkraftar verið upp-
götvaðir í náttúrunni: Þyngdar-
krafturinn, rafsegulkrafturinn
sem heldur frumeindum saman,
kjamakrafturinn sem heldur
ögnum v kjamanum saman og
kjamakrafturinn sem orsakar
geislavirkni.
Gagna, sem beiída til tilvistar
fímmta kraftsins, var aflað í til-
raunum á Grænlandsjökli á veg-
um breskra og bandarískra
vísindamanna. Þær fóra þannig
fram að þyngdarkraftsmælir var
látinn síga niður í tveggja kíló-
metra djúpa borholu undir jöklin-
um. Kom þá í ljós að þyngdar-
krafturinn verkaði ekki ná-
kvæmlega í samræmi við lögmál
Newtons. Svo virtist sem annar
togkraftur væri að verki jafn-
framt þeim sem Newton gerði
ráð fýrir.
Stærð „nýja“ þyngdarkrafts-
ins er u.þ.b. einn fímmtugasti
af hefðbundna þyngdarkraftin-
um, að sögn Dr. Marks Anders
hjá Los Alamos National Labor-
atoiy í Bandaríkjunum. Hann
segist ekki hafa átt von á þess-
ari niðurstöðu en bætir því við
að ekki sé búið að sanna tilvist
fímmta kraftsins svo að óyggj-
andi sé og vísindamenn, sem
vinni að rannsókn á honum fái
mismunandi niðurstöður. Önnur
skýring gæti verið sú að þama
væri um svo kölluð skammta-
áhrif á þyngdarkraftinn að ræða
en snemma á þessari öld komust
menn að því að orka leysist úr
læðingi í skömmtum.
Líkfundur
íGullna
hofinu
Lögregla í borginni Am-
ritsar á Indlandi tilkynnti
í gær að fundist hefðu
yfír fjöratíu lík fórnar-
lamba öfgahóps sikka í
hraninni vegghleðslu í
hinu fræga Gullna hofí í
borginni. Talið er að fólkið
hafí verið pyntað til
dauða. Hermenn bratust
inn í hofið til að yfírbuga
hóp vopnaðra sikka árið
1984. Sikkamir, sem
höfðu aðalbækistöðvar í
hofínu, börðust fyrir sjálf-
stæðu ríki sikka á Indl-
andi. Hundrað og fímmtíu
sikkar gáfust upp við innr-
ás hermannanna og varð
framburður þeirra til þess
að lík fólksins fundust.
Að- sögn Suresh Arora,
sem er lögreglustjóri í
Amritsar, myrtu sikkarnir
fólkið vegna grans um að
það hefði látið lögreglunni
í té upplýsingar. Á mynd-
inni sjást verkamenn
grafa líkin upp.
Belgía:
Dregið úr miðstýringu
í von um stöðugleika
HESTAMENN
Námskeið í hestaíþróttum verður haldið
í Melgerði í Eyjafirði dagana 16.-19. ágúst.
Kennari SIGURBJÖRN BÁRÐARSON.
Fyrstu skref in stigin í átt til sambandsríkis
Brussel. Reuter.
ÞING Belgiu samþykkti í gær
stjórnarskrárbreytingar sem
eru fyrsta skrefið í þá átt að
breyta landinu í sambandsríki.
Ólíkum málsamfélögum í
landinu verða fengin aukin völd
og vonast ríkissljómin til þess
að þetta megi auka stöðugleika
i belgískum stjórnmálum.
Öldungadeild þingsins sam-
kennslukonu sækja fundinn með
nemendum sínum.
Lögregla meinar gyðingum
að fá orðið
Pamjat var stofnað snemma á
þessum áratug til að sinna varð-
veislu sögulegra minja. Undanfama
mánuði hafa leiðtogar félagsskap-
arins í Moskvu og í Leníngrad tek-
ið að kenna hinum alþjóðlega zíon-
isma um hnignun rússneskrar
menningar. Samtpkin eru þau
fyrstu í áratugi sem voga sér að
hrakyrða gyðinga opinberlega.
í febrúar sagði í grein í Izvestíu,
málgagni stjórnvalda, að Pamjat
misnotaði frjálsræðisstefnu Kreml-
ar sem heimilar að ólíkar skoðanir
séu viðraðar. Blaðið sagði að félag-
ið væri of hættulegt til þess að það
mætti starfa áfram eftirlitslaust.
í bréfinu frá Voskobojníkov kem-
ur hins vegar fram að tugir lög-
reglumanna hafí staðið vörð á fund-
um Pamjat og allt hafi bent til að
þeir væra að veija félagsmenn
fremur en almenning. Talsmenn
gyðinga hafa kvartað yfir því við
fréttaritara vestrænna fjölmiðla að
lögregla og félagsmenn hafi hindr-
að þá í að taka til máls á fundum
Pamjat.
Lögreglan í Leníngrad handtók
í síðasta mánuði Alexander Bogd-
anov sem mótmælti aðferðum
Pamjat á aðalgötu borgarinnar með
því að halda á loft spjaldi þar sem
félagið var sagt andgyðinglegt og
þar sem Jegor Lígatsjov næstvalda-
mesti maður landsins var gagn-
rýndur. Bogdanov sat tvær vikur í
fangelsi.
Æðri kynstofn —
styrk stjórn
Hinn 8, júlí síðastliðinn sýndi
sovéska sjónvarpið viðtal við tvo
unga nýfasista. Vestur-þýska tíma-
ritið Der Spiegel birti í vikunni út-
drátt úr viðtalinu. Þar leggja menn-
imir til að unnið verði gegn offjölg-
un mannkyns með ófijósemisað-
gerðum. Rétturinn til að eignast
afkvæmi verði „æðra kynstofni eft-
irlátinn". Afburða íþróttamenn
komi þar sterklega til greina. „Þörf
er á umfangsmiklum og áhrifarík-
um aðgerðum til að afstýra hörmu-
legum endalokum, í einfölduðu
máli: Þörf er styrkrar stjómar,"
segir annar ungu mannanna.
Þegar þeir eru spurðir hvort ekki
sé skammarlegt að boða lífsskoðun
sem kostaði sovésku þjóðina miklar
blóðfómir er svarið: „Okkur er enn
þann dag í dag sagt að Sovétríkin
hafí barist gegn þessari lífsskoðun
. . . Fasisminn getur fljótt og ör-
ugglega boðið það sem nútímamað-
urinn þarfnast. í fyrsta lagi: velferð
og í öðra lagi: náttúralegt um-
hverfi. Þetta getur hvorki sósíalism-
inn né kapítalisminn boðið. Fasism-
inn er fær um að byggja í snatri
upp mjög fullkomið þjóðfélag með
mjög fíillkomnum borgurum."
þykkti stjórnarfrarrivarpið með
miklum meirihluta. Áður hafði
fulltrúadeildin samþykkt lögin en
þau era homsteinninn í víðtækum
stjómarskrárbreytingum sem ætl-
að er að draga úr spennu milli
frönskumælandi Vallóna og
Flæmingja. Samsteypustjóm
Wilfrieds Martins á þó enn eftir
að koma ýmsum lagabreytingum
í gegnum þingið áður en hægt er
að tala um Belgíu sem sambands-
ríki. Ríkisstjómin áformar að um
áramótin hafí erfíðasta vandamál-
ið verið leyst sem er fjármögnun
breytinganna.
í stjómarskrárbreytingunum
felst að menntunarmál, efnahags-
mál, utanríkisviðskipti og visinda-
rannsóknir verða að miklu leyti í
höndum sjálfstjórnarhéraða. Einn
mælikvarði á breytingarnar er til-
færsla á ráðstöfunarvaldi yfir op-
inbera fjármagni. Áætlað er að
þegar yfír lýkur verði tæpur helm-
ingur opinberra sjóða í höndum
þriggja stjómskipunarsvæða;
Flandurs þar sem menn mæla á
flæmsku, Vallóníu hvar franska
er töluð og Brassel þar sem bæði
málin era við lýði. Nú era einung-
is 8% opinbers fjármagns til ráð-
stöfunar utan seilingar miðstýr-
ingarvaldsins í Brussel.
Fijálslyndir í stjórnarandstöðu
hafa ráðist _hatrammlega gegn
áformum ríkisstjórnarinnar. Þeir
segja lögin götótt og upp muni
rísa endalausar deilur um hvað sé
í verkahrings hvers. Nokkram
þingmönnum sem styðja ríkis-
stjómina þykir einnig sem hagur
frönskumælandi manna sé fyrir
borð borinn í nýju lögunum.
Fæði og gisting á staðnum.
Nánari upplýsingar í síma 96-31267.
AldAht
ferðaþjónusta
Hitamælinga-
miðstöðvar
Fáanlegar fyrir sex, átta,
tíu, tólf, sextán, átján
eða tuttugu og sex
mælistaði.
Ein og sama miðstöðin
getur tekið við og sýnt
bæði frost og hita, t.d.
Celcius+200+850 eða
0+1200 o.fl. Hitaþreifarar
af mismunandi lengdum
og með mismunandi skrúfgangi fáanlegar.
Fyrir algengustu rið- og jafnstraumsspennur.
Ljósastafir 20 mm háir.
Það er hægt að fylgjast með afgashita, kælivatns-
hita, smurolíuhita, lofthita, kulda í kælum, frystum,
lestum, sjó og fleira.
i_L -
Sftyoíma'giyir td)©(ni©©®ini ©®
VESTURGÖTU 16 SIMAR 14680 21480