Morgunblaðið - 22.04.1992, Blaðsíða 40

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 22. APRÍL 1992
Krístín Skapta-
dóttir — Minning
Fædd 29. apríl 1906
Dáin 10. apríl 1992
Það síðasta sem amma Kristín tók
sér fyrir hendur í þessu lífí var að
hita súkkulaði fyrir sína nánustu.
Þetta var á jóladag. Það hefur verið
venja í fjölskyldunni að líta inn til
hennar þennan dag, hittast og njóta
jólanna. Svo varð þó ekki síðustu jól
því að æðri máttarvöld gripu inn í
rétt áður en gestimir mættu. Hún
fékk heilablóðfall og jóladagurinn
hennar endaði á sjúkrahúsi.
Þetta síðasta verk hennar er.
dæmigert fyrir allt hennar líf. Hús
hennar stóð ávallt opið gestum og
gangandi, þar var alltaf rúm fyrir
þá sem þangað leituðu.
Ég kaila hana Kristínu Skapta-
dóttur ömmu Kristínu, þó að hún
væri ekki amma mín, en undir því
nafni gekk hún á mínu heimili. Hún
var amma mannsins míns og lang-
amma bamanna minna.
Fyrir um 20 ámm hitti ég þess
yndislegu konu fyrst, hún var í
Reykjavík að leita sér lækninga og
gisti hjá Grétu dóttur sinni. Hún kom
tifandi inn með blik í auga og tók
mér, verðandi tengdadóttur Grétu,
eins og við hefðum alltaf þekkst, og
þannig var samband okkar ætíð eftir
það.
Þessi lækningaferð ömmu Krist-
ínar varð lengri en nokkum gmnaði,
því að það er fyrst núna að hún held-
ur heim til Eyja aftur og þá í sína
hinstu ferð. Þó hef ég gmn um að
hún hafí fundið það á sér að eitthvað
ætti eftir að ganga á í Eyjum og því
best fyrir hana að halda sig uppi á
landi. í Vestmannaeyjum tók að
gjósa og í kjölfar þess fékk Kristín
búslóðina sína senda upp á land og
hér hefur hún verið síðan.
Ævi Kristínar var ekki alltaf dans
á rósum, en aldrei heyrðist hún
Minning:
kvarta. Hún fæddist á Suður-Fossi
í Mýrdal, en 6 ára missti hún móður
sína, sem dó af barnsfömm. Þá er
systkinum hennar komið fyrir á
næstu bæjum, en Kristín fer til Vest-
mannaeyja í fóstur til móðursystur
sinnar, Kristínar Jónsdóttur í
Litlabæ. Þar ólst hún upp við mikið
ástríki Kristínar og eiginmanns
hennar, Ólafs Ástgeirssonar báta-
smiðs. Böm þeirra leit hún ávallt á
sem systkini sín og var kært með
þeim. Af j)eim má nefna Ástgeir
Ólafsson, Ása í Bæ, sem varð þjóð-
kunnur maður, en af þessum fóstur-
systkinum Kristínar er Siguijón Ól-
afsson skipstjóri í Vestmannaeyjum
einn eftirlifandi. Kristín hafði líka
mikið og gott samband við alsystkini
sín og hálfsystkini, sem ætíð vom
aufúsugestir á heimili hennar. Þijár
systur hennar fluttust. til Eyja og
settust þar að og bræður hennar
dvöldu þar margar vetrarvertíðir.
Kristín giftist 18 ára gömul Run-
ólfí Jóhannssyni bátasmiði frá
Gamla-Hrauni á Eyrarbakka. Þau
bjuggu allan sinn búskap í Vest-
mannaeyjum og eignuðust fímm
böm, Rebekku, Guðrúnu Grétu, Guð-
laugu Kristínu, Þóm og Jóhann. Auk
þess ólust upp á heimili þeirra böm
Rebekku, þau Kristján og Ema 01-
sen. Önnur bamaböm þeirra dvöldu
löngum hjá þeim og var það sjálf-
sagt mál að senda bömin til Eyja til
sumardvalar, eins og aðrir krakkar
vom sendir í sveit.
Var þá oft líf og fjör á Hilmisgöt-
unni og munaði aldrei um einn munn
í viðbót að fæða á því heimili. Hefur
maður heyrt margar sögur af gest-
risninni á Hilmisgötunni, enda ákaf-
lega gestkvæmt þar. Margir komu
daglega í eldhúsið, dmkku kaffí,
sötmðu úr undirskálum og ræddu
málin. Ég mirtnist nafna eins og
Kalla þvottakona, Guðjón í smiðj-
unni, Kristinn póstur, Tóta gamla í
Uppsölum, Gunna í Fjósum,
Guðmundur og Jónína á Háeyri og
fjölmargra annarra. Þar endur-
speglaðist mannlífíð í Eyjum á tímum
þegar mannfólkið þekkti hvert ann-
að, fy'ölskyldu- og vináttubönd vom
sterk og ekki þótti ástæða til að
læsa nokkmm útidyrum.
Kristín var glaðleg og hæglát með
örlítinn stríðnisglampa í augum og
ákaflega umtalsfróm kona. Hún var
létt á fæti og létt í lund þrátt fyrir
bæklun sína, sem hún bjó við frá því
á öðm ári er hún lærbrotnaði. Hún
var ótrúlega kríkafíx þrátt fyrir
hana, svo ég noti hennar eigið orð-
færi, en það var orð sem hún notaði
yfir fótafími. Hún var engu að síður
föst fyrir og fór eða gerði aldrei
annað en það sem hún sjálf ákvað.
Þannig er því einnig varið nú, hún
er komin aftur heim til Eyja, eins
og hún sjálf ákvað, og verður lögð
til hinstu hvílu í Vestmannaeyja-
kirkjugarði við hlið eiginmanns síns.
Ég bið ömmu Kristínu guðs bless-
unar og þakka fyrir það sem hún
hefur verið fjölskyldunni minni alla
tíð.
Ásta R. Jóhannesdóttir.
í dag er kvödd hinstu kveðju
elskuleg tengdamóðir mín, Kristín
Skaptadóttir. Hún andaðist í Borg-
arspítalanum 10. apríl sl. eftir nær
fjögurra mánaða legu þar.
Eg kynntist Kristínu fyrst fyrir
11 ámm er sonur hennar kynnti mig
fyrir henni sem væntanlega eigin-
konu. Ég var nokkuð kvíðin því
hvemig henni litist á mig þar sem
um einkason hennar var að ræða,
það hefur stundum verið sagt að
erfítt sé að giftast einkasyni því
móðirin eigi til að vera svo gagnrýn-
in á tengdadótturina. Kvíði minn
reyndist ástæðulaus. Kristín tók mér
með opnum örmum og aldrei féll
skuggi á samskipti okkar. Ég er líka
þakklát henni hve vel hún reyndist
syni mínum og tók honum alveg eins
og sínum eigin barnabömum.
Kristín var mjög fríð, bæði sem
ung og fullorðin kona. Hún var lág-
vaxin, dökk á brún og brá, með
glettnisblik í augum. Hún var hæg
væri að. Hann var listaverk skapar-
ans og hver varð að skynja hann og
njóta nærverunnar við hann eins og
hæfíleikar leyfðu í nálægð við lista-
verk. Hvaðan kom þessi merkilegi
maður?
Foreldrar hans voru þau Kristín
Árnadóttir og Páll Árnason, lög-
regluþjónn, sem bjuggu allan sinn
búskap að Skólavörðustíg 8, þar sem
þau 7 komu myndarlegum barnahópi
sínum á legg í ástríki og öryggi.
Börnin em og voru Þorbjörg (1904-
1991), Bjargey (1905-1992), Ámý
(1907-1987), Ami (1908-1992),
Inga (1910), Kristín (1911-1991),
Páll Kristinn (1912), Auður (1914-
1966) og Sigríður (1918). Hálfsystir
þeirra var Lára, fædd um aldamótin,
og lést fyrir mörgum árum. Hún bjó
hjá móðurfólki sínu að Syðri-Rauða-
læk.
Ef litið er til þess, að allt þetta
fólk var alið upp á áningarstað
ættingjanna úr Árnes- og Rangár-
vallasýslum hér í Reykjavík, er hún
Snorrabúð svo sannarlega orðin
stekkur. Á Skólavörðustíg er nú gull-
smiður með verslun sína, en í“borð-
stofunni er blessunarlega
rakarastofa, svo þar talar fólk ennþá
saman, þótt umræðuefnið hafí
breyst. En lifandi tónlistin er löngu
horfín úr húsinu og glæsilegur garð-
urinn hennar ömmu orðinn að bíla-
geymslu.
Á æskuáram Áma var véltæknin
að ryðja sér til rúms á íslandi og
hann var svo dæmalaust laginn í
höndunum og hugkvæmur. Bifreiðar
vora meira aðlaðandi í þá daga en
hagvöxtur í dag. Aðeins 22 ára fór
Ámi að ráði Brobergs hjá trygginga-
félaginu Den Danske Lloyd’s til
Kaupmannahafnar til að læra bif-
reiðasmíðar og viðgerðir. Hann var
talin of gamall til að gerast lærling-
ur, en fékk þess í stað að fara á
milli verksmiðja og verkstæða, þar
sem hann kynntist nýjum verkfær-
um, notkun þeirra og aðferðum við
viðgerðarvinnu. Um skeið kynntist
hann aðeins vatnskössum, en lengst
af var hann á verkstæði, sem smíð-
aði allt í yfírbyggingar og ytri hluta
bifreiða. Fékk hann þar mikið hrós
fyrir að smíða fagra bifreiðahluta.
en alltaf glaðleg. Aldrei sá ég hana
skipta skapi en ákveðin var hún og
varð henni ekki hnikað ef hún tók
eitthvað í sig. Kristín var líka ákaf-
lega stolt og kunni því illa að vera
upp á aðra komin. Ér mér ekki ör-
grannt um að hún hafí gert hlutina
oftar meira af vilja en mætti en aldr-
ei kvartaði hún.
Kristín hafði mjaðmagrindar-
brotnað áður en ég kynntist henni
og hefti það ferðafrelsi hennar vera-
iega. Hún hélt sig því mest heima
síðustu árin en naut heimsókna
bama sinna og afkomenda þeirra.
Það komu líka margir aðrir til henn-
ar og kunni hún vel að meta þær
heimsóknir.
Kristín fræddi mig mikið um fjöl-
skyldu sína, þá sem gengin var.
Lærði ég að þekkja hana á myndun-
um sem hún geymdi í nokkram
albúmum og hafði yndi af að sýna
og segja frá.
Það rann fljótlega upp fyrir mér
í gegnum þær frásagnir að líf henn-
ar hafði ekki alltaf verið dans á rós-
um. Margan missinn hafði hún upp-
lifað sem olli þeim sáram er aldrei
grera. Kristín bar þetta ekki utan á
sér en stundum kom fjarrænt blik í
augun þegar hún hvarf á vit minn-
inganna. Þá hugsaði hún stundum
Þarna var aðstaða betri en gerðist á
Islandi og höfuðáhersla lögð á rétt-
ingar og samsetningar, t.d. að sjóða
saman galvanhúðaðar plötur.
Eftir tveggja ára stranga en lær-
dómsríka útivist hélt Árni heim á
ný, enda orðinn peningalaus með
öllu. Það vildi honum til happs, að
íslenskur kunningi hans lánaði hon-
um fyrir verkfærum og fötum, svo
heimkoman var glæsilegri en efni
stóðu til.
Eftir að heim kom setti Árni upp
verkstæði á milli Bergshúss og heim-
ilis foreldra sinna. Varð það m.a. til
þess, að honum var ekki boðið á
stofnfund Félags ísl. bifvélavirkja,
þótt hann hefði verið á undirbúnings-
fundinum. Ámi var talinn verktaki.
Þetta sveið honum alla ævi, J)ótt
ekki færi það hátt. Þekking Áma
Pálssonar skilaði sér fljótt inn í iðn-
greinina, þannig að klastursviðgerðir
tóku að víkja fyrir logsuðunni, holu-
fyllingunni og slípuninni undir máln-
ingu, svo verksummerki skemmda
hurfu. Þessi háttur er hafður á enn
í dag, meira en sextíu áram eftir að
framherjinn í íslenskri bifreiðasmíði,
•Ámi Pálsson, kom frá námi.
Margar sögur fóru af Árna í fag-
inu, því auk smíða þóttu réttingar
hans með eindæmum góðar. Bifreið-
astjórar á bílastöð einni í bænum
Arni Pálsson
Fæddur 7. desember 1908 en komu ungar til íslands í ævintýra-
Dáinn 11. apríl 1992 leit og festu ráð sitt hér og dvöldust
Laugardaginn 11. apríl sl. lést í *
Borgarspítalanum Árni Pálsson fyrr-
verandi verslunarstjóri og einn af
eigendum Bílasmiðjunnar.
Hann var alinn upp á Skólavörðu-
stígnum í Reykjavík ásamt stóram
systkinahópi, fjölskyldan vel þekkt í
borginni enda faðirinn vinsæll lög-
reglumaður á fyrri hluta aldarinnar.
Það era bjartar og góðar minning-
ar þegar ég rifja upp áralanga vin-
áttu við fjölskyldu Áma, þó að fyrstu
kynni hafí verið með allsérstæðum
hætti. Ég var að aka bíl suður
Snorrabraut í vonskuveðri og hríðar-
byl fyrir 44 árum á Þorláksmessu,
varla búinn að fá bílpróf, þegar mér
varð það á að keyra á afturbretti á
bíl sem ók austur Hverfísgötu. Bíl-
stjóri þessa bíls var Árni Pálsson og
tók hann þessu með brosi á vör og
bað mig um að hafa samband við
sig við tækifæri án þess að spyija
mig að nafni. Síðan vildi svo
skemmtilega til að ég hitti Áma og
Elsu konu hans í jólaboði hjá Evu,
systir Elsu, en Eva varð síðar tengda-
móðir mín, og þekkti Árni mig aftur
og hafði gaman af þessari tilviljun.
Næstu kynni okkar munu hafa
verið þegar ég mætti með Bryndísi,
konuefni mínu, heima hjá Elsu og
Árna á Laugavegi 5 til að passa
sólargeislann á heimilinu, einkadótt-
urina Kristínu.
Elsa og Árni tóku mér strax eins
og ég væri einn af fjölskyldunni og
urðu samverastundirnar margar,
einkum eftir að þau fluttu í eigið hús
á Nönnugötu 7. Þar var oft hlatt á
hjalla og mjög gestkvæmt, mikið
sungið og Ámi spilaði undir á píanó.
Einkum era mér minnisstæð systkini
Áma, öll svo kát og skemmtileg.
Elsa og Eva vora danskættaðar,
til æviloka. Þær voru vel menntaðar
og góðir fulltrúar síns lands, en urðu
góðir íslendingar. Árni sýndi danska
hluta ættarinnar ávallt mikla ræktar-
semi og var ánægjulegt að vera með
honum í heimsókn hjá ættingjum
þeirra í Kaupmannahöfn, eða í ferð
með dönskum gestum hér innan-
lands. Hann talaði góða dönsku og
naut virðingar hjá tengdafólkinu.
Elsa andaðist árið 1970. og var
Ámi eftir það í skjóli dóttur sinnar
og tengdasonar og síðustu árin að
miklu leyti á Reykjalundi við góða
umönnun.
Kristín er gift Reimari Stefánssyni
rafverktaka, Arnartanga 1, Mos-
fellsbæ, og eiga þau tvö böm, Elsu
og Áma, mesta myndarfólk. Eftir-
tektarvert var hve Ámi var þakklát-
ur fjölskyldu sinni fyrir þá miklu
umhyggju sem hann naut í langvar-
andi veikindum sínum og alltaf var
hann jafn glaður í sinni og skemmti-
legur heim að sækja. I þessar bar-
áttu komu mannkostir hans vel í Ijós,
æðruleysið og kjarkurinn, sem aldrei
brást, þrátt fyrir endurtekin áföll.
Að leiðarlokum vil ég og fjölskylda
mín þakka Áma langa og góða við-
kynningu og biðja Kristínu, Reimari,
Elsu, Áma, eftirlifandi systkinum
Árna og fjölskyldum þeirra Guðs
blessunar.
Guðmundur Snorrason.
Þegar kærasti frændinn er fallinn
í valinn er örðugt að fínna lýsingar-
orðin, sem hæfa og era verðug þess
að mega lýsa honum. Hann var
geðprúður, góðgjarn, gefandi, glað-
vær, listelskur, jafnlyndur, tryggur
og ábyrgur. Þannig væri hægt að
hnýta orðum við orð endalaust án
þess að geta nokkum tímann lýst
Áma Pálssyni á þann hátt, að sómi
upphátt og ég skynjaði sársaukann
sem hafði fylgt því að missa þá sem
henni þótti vænt um. Sérstaklega
varð henni tíðrætt um móðurmissinn
og hvaða áhrif hann hafði á líf henn-
ar.
Kristín fæddist á Suður-Fossi í
Mýrdal, dóttir hjónanna Skapta
Gíslasonar og Margrétar Jónsdóttur.
Margrét dó af bamsförum þegar
Kristín var aðeins 6 ára gömul. Við
þann sorgaratburð tvístraðist barna-
hópurinn. Elstu börnin voru áfram
hjá föður sínum en hin yngri fóru í
fóstur. Kristín ólst upp hjá frænd-
fólki í Vestmannaeyjum við gott at-
Iæti. Frá 8 ára aldri fór hún á hveiju
sumri að heimsækja föður sinn og
systkini. Vora þær ferðir henni afar
dýrmætar og ofarlega í minningunni
sem og þær ferðir er hún fór í Mýr-
dalinn með sín eigin börn seinna. Það
var auðheyrt á Kristínu að hún unni
sveitinni sinni mjög.
18 ára gömul giftist Kristín Run-
ólfí Jóhannssyni skipasmið frá Gamla
Hrauni á Eyrarbakka. Bjuggu þau
allan sinn búskap í Eyjum. Þau eign-
uðust 5 böm, 4 dætur og 1 son.
Elsta dóttirin, Rebekka, lést árið
1976 og sú yngsta, Þóra, árið 1984.
Eftir lifa Guðrún Gréta, Guðlaug
Kristín og Jóhann. Auk bamanna 5
ólust bæði börn Rebekku, Ema og
Kristján, upp á heimilinu. Hefur
Kristján haldið heimili með ömmu
sinni alla tíð og verið henni stuðning-
ur síðustu árin. Mann sinn missti
Kristin árið 1969. .
Alsystkini Kristínar vora 10 en
síðar eignaðist hún 3 hálfsystur. Eru
nú öll systkinin frá Suður-Fossi látin
nema yngsta alsystirin, Margrét, og
yngsta hálfsystirin, Elísabet. Nú er
Kristín mín búin að fá hvíldina sem
hún var farin að þrá. Býsnaðist hún
oft á því við mig hve lengi hún ætl-
aði að lifa, hún sem aldrei hefði ver-
ið hraust. Fannst henni skrítið að
lifa flest systkini sín.
Hún var ferðbúin fyrir löngu og
vænti ég þess að hún hafí fengið
góða heimkomu. Ég þakka Kristínu
samfylgdina og votta öllum aðstand-
endum samúð mína. Minning hennar
lifír.
Bergþóra.
komu t.d. eitt sinn af stað veðmáli
um, hvort frambrettið á tjónabíl eins
þeirra væri endurskapað af þessum
haga verkmanni, sem hér er svo fá-
tæklega getið.
Árið 1937 réðist Árni til Jóhanns
Ólafssonar, en 1941 varð hann einn
af stofnendum Bílasmiðjunnar hf.
Þar gekk hann í öll störf á meðan
kraftar leyfðu, s.s. kennslu, birgða-
umsjón og bókhald, enda töluglögg-
ur, nákvæmur og ábyggilegur svo
eftir var tekið. Þegar Árni lét af
störfum fyrir nokkram áram hafði
hann greitt götu fjölmargra ánægðra
bíleigenda og nemenda, sumra úr
ljölskyldunni, á langri og gifturíkri
starfsævi.
í einkalífí sínu var Árni Pálsson
mikill gæfumaður, því hann naut
þess að elska sína nánustu og sýna
þeim stöðuga umhyggju á sinn hlé-
dræga en ákveðna hátt. Gæfudagur
var það, þegar þau urðu hjón 7. októ-
ber 1933, Else Wittendorf Hansen
frá Danmörku (1913-1968) og Árni
Pálsson og hápunktur ástríks hjóna-
bands þeirra var, þegar dóttir þeirra
Kristín önnur Árnadóttir bættist í
hópinn (fædd 3. 4. 1941) og alnafna
ömmu á Skólavörðustíg). Hún var
augasteinn og yndi foreldra sinna
alla ævi þeirra. Heimilið stóð alltaf
opið þeim er þangað sóttu og gest-
risnin eftir því. Árni hugðist drýgja
tekjumar á meðan hann var að koma
þaki yfír-höfuð fjölskyldunnar, en
sennilega hefur verið nokkuð tap á
þeim rekstri, því mikill tími fór í það
að koma systkinabörnunum ókeypis
í gegnum bílpróf. Þannig var Arni
albúinn að leysa hvers manns vanda
án þess að ætlast nokkurn tímann
til nokkurs í staðinn. Samt tókst
honum með ráðdeild og dugnaði að
búa fjölskyldunni sinni góðan sama-
stað.
Dóttirin óx úr grasi og giftist
vænum manni, Reimari Stefánssyni,
rafverktaka á Mosfellsbæ og eiga
þau tvö böm, Elsu og Árna, sem nú
er fullvaxta. Með þeim fjölgaði auga-
steinum afa þeirra.
En allir fá sinn skammt af mót-
læti í hérvistinni og árið 1968 lést
Else Pálsson langt um aldur fram
og var öllum harmdauði. Hún hafði