Morgunblaðið - 11.03.1993, Síða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. MARZ 1993
1
nmnmn
ttffra&ur púfc,Si/itL, grunn Önc/un...
SCkmkVdernt -bölx/unní ertu meé>
gallsbeinct.."
Nei, vinur, ekki á morgnn.
Ég vil fá skýringu á þessu
NUNA!
Það eina sem þú þarft er
ferskt loft í lungun.
HOGNI HREKKVÍSI
. FLElRi REJKNiNGAÍ? OG/jaðí-^S/NGAR / "
BRÉF TTL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reylqavík - Sími 691100 - Símbréf 681811
Tyrfmgsstaðir á
Frá Örlygi H&lfdanarsyni:
NÝLEGA var sýndur mjög athyglis-
verður þáttur í Ríkissjónvarpinu um
endurbyggingu bæjarhúsa í Sæ-
nautaseli í Jökuldalsheiði. Fyrir
endurbyggingunni stóð Auðunn H.
Einarsson, smiður og kennari, en
með honum var Sveinn Einarsson
hleðslumeistari frá Hrjóti, auk
margra annarra, sérstaklega ungl-
inga sem án efa hafa lært meira
um íslenska torfbæinn og aðstæður
forfeðra sinn en þeir eiga kost á í
skóla. Sá lærdómur og tilfínning
fyrir því lífí sem gengnar kynslóðir
lifðu, munu án efa verða þeim gott
vegarnesti á lífsleiðinni.
Endurbygging Sænautasels sýnir
að með hugkvæmni má leysa marg-
an vandann án mikils tilkostnaðar
og þeir Jökuldælir og aðrir sem að
þessu máli standa eiga mikinn heið-
Um undarleg ljós á lofti
Frá Sigurjóni Davíðssyni:
VEGNA fréttar og umræðu sem
verið hefur undanfarið um ljósfyrir-
brigði á lofti og jörðu fyrir nokkrum
dögum, rifjaðist upp fyrir mér svipað
atvik er gerðist fyrir Norðaustur-
landi um miðjan desember 1946. Ég
var þá loftskeytamaður á Selfossi,
skipi Eimskipafélags Islands. Skipið
fór út frá Siglufírði um hádegið í
norðan roki og hélt austur með landi
áleiðis til Norðurlanda, fullfermt
saltsíldartunnum. Þegar komið var'
austur á Þistilfjörð var veðrið geng-
ið niður og þægileg sigling framund-
an. Um ellefuleytið um kvöldið brá
ég mér fram í stýrishús (rórhúsið)
til að fá kvöldspjall við 1. stýri-
mann, Egil Þorgilsson, sem var á
vakt. (í þá daga var ekki leyfílegt
að tala við „rórmanninn“ því talið
var að það gæti glapið hann frá að
halda skipinu á réttu striki.)
Loftskeytaklefínn var í brúnni
aftan við stýrishúsið. Þegar ég
smeygði mér inn í „rórhúsið" brá
fyrir slíkri birtu yfir allan sjóndeild-
arhringinn að albjart varð sem á
björtum degi. Hafflöturinn glampaði
og vetrarklædd fjöllin á Langanesi
blikuðu í frekar blárri birtu. Þessi
birta stóð yfír aðeins 2 til 4 sekúnd-
ur. Öllum brá við þessa undarlegu
birtu sem skall fyrir, því þó að tungl-
skins gætti lítilsháttar af um fjórð-
ungs tungli á himni, gæti birta frá
því aldrei orðið slík sem þetta var.
Við ræddum um stund um þetta
fyrirbrigði án þess að geta skilgreint
orsökina fyrir þessari sérkennilegu
birtu, en töldum líklegt að reiki-
stjama hefði hrapað og skotist fram-
hjá jörðinni, en um eldingu gat ekki
verið að ræða, þar sem úrkomulaust
var algjörlega. (Gervihnettir voru
þá ekki komnir til sögunnar.) Að
síðustu fórum við að gantast með
að þessi torkennilega birta hefði
verið „áran“ mín þegar ég kom í
rórhúsið.
Snemma morguninn eftir kom ég
í árbítinn í messann. Þar sátu fyrir
vélstjórar og 1. stýrimaður, sem var
að segja, með undrun í rómnum, frá
ljósfyrirbrigðinu um kvöldið. Mér
varð á að segja: „Já, hún er björt
áran mín.“ „Já, það er nú heldur,
það er nú meira andskotans heldur,"
svaraði stýrimaðurinn.
SIGURJÓN DAVÍÐSSON,
Álfhólsvegi 34,
Kópavogi.
Kjálka
ur skilinn.
Enn standa uppi í landinu mis-
jafnlega farnir torfbæir, sem hefði
mátt varðveita, og má jafnvel enn,
ef hendur eru látnar standa fram
úr ermum. Norður á Kjálka í Skaga-
fírði stendur hálffallinn torfbær á
Tyrfíngsstöðum, þetta er dæmi-
gerður skagfirskur torfbær af
meðalstærð, frá síðasta torfbæjar-
tímabilinu, líklega sá eini af þeirri
gerð, af þeirri tegund torfbæja sem
einmitt vantar til að sýna fólki,
hérlendu sem erlendu, því að þeir
bæir sem flestir sækja, svo sem
Glaumbær, Grenjaðarstaður og
Burstarfell, gefa ekki rétta mynd
af aðbúnaði og kjörum allrar alþýðu
á árum áður.
Mér er ljóst að taka yrði húsin á
Tyrfingsstöðum niður áður en end-
urbygging hæfíst, en þau eru samt
í það góðu ástandi að hægt er að
endurbyggja þau nákvæmlega eins
og þau voru, án allra ágiskana.
Utihús þyrfti öll að varðveita líka
og endurbyggja þannig að fólk ætti
þess einnig kost að kynnast aðstæð-
um fólks við hin daglegu störf. Það
væri áhugavert fyrir ferðafólk að
fara á milli Tyrfingsstaða og
Glaumbæjar og bera aðstæður sam-
an.
Ég leyfí mér að koma þeirri
spumingu á framfæri við Skagfírð-
inga hvort þeir geti ekki tekið hönd-
um saman við áhugafólk og félög
og bjargað þeim sögulegu verðmæt-
um sem fyrirfinnast á Tyrfíngsstöð-
um. Ég hygg að Auðunn H. Einars-
son og Sveinn Einarsson væm til-
búnir að ljá málinu lið.
ÖRLYGUR HÁLFDANARSON,
bókaútgefandi,
Síðumúla 11.
María Markan fyrst Islendinga í aðal-
hlutverki við Metropolitan-óperuna
Frá Sigrúnu Bjömsdóttur:
ALLTAF kemur það við hjartað í
íslendingnum þegar fréttist af
glæstum sigmm og frama landa
vorra erlendis. Því var ekki trútt um
að manni vöknaði um augu þegar
sagt var frá framgöngu Kristjáns
Jóhannssonar og viðtökum, sem
hann fékk í Metropolitan-ópemnni í
New York, í Mbl. 23. febrúar sl. Og
eru honum hér með færðar hjartan-
legar hamingjuóskir með þann
glæsilega árangur sem þegar er náð
og óskir um áframhaldandi gæfu á
framabrautinni. — í þessari annars
góðu frétt frá fréttaritára Mbl. í New
York, segir m.a. orðrétt: „Kristján
er fyrsti íslendingurinn sem kemur
fram í aðalhlutverki í Metropolitan-
ópemnni en María Markan söng í
einni sýningu á Brúðkaupi Fígarós
eftir Mozart 1942 ...“ í fréttinni er
ekki tekið fram hvaða hlutverk Mar-
ía söng og er meiningin með þessum
línum hér að bæta úr þeirri vöntun,
því hún söng hlutverk greifafrúar-
innar, 7. janúar 1942. Og í öllum
þeim hlutverkaskrám við Brúðkaup
Fígarós, sem ég hef séð, er greifa-
frúin númer tvö í upptalningunni,
næst á eftir greifanum, en á eftir
henni kemur Súsanna, þá Fígaró
o.s.frv. og em þó bæði Súsanna og
Fígaró meðal eftirsóttustu og vin-
sælustu aðalhlutverka ópembók-
menntanna. — Þetta þýðir — vænt-
anlega — að María Markan er fyrsti
íslendingurinn, sem kemur fram í
aðalhlutverki í Metropolitan-óper-
unni, en ekki Kristján Jóhannsson,
eins og segir í frétt Mbl. 23. febrúar
sl.
SIGRÚN BJÖRNSDÓTTIR,
dagkrárgerðarmaður
við Ríkisútvarpið.
Víkveiji skrifar
Imorgunútvarpi Bylgjunnar á
þriðjudag vakti athygli annars
umsjónarmannsins frétt á blaðsíðu
4 í Morgunblaðinu sama dag. Þar
var fjallað um nauðlendingu banda-
rískrar flugvélar og sagt frá því að
íslenzkur flugmaður hefði verið um
borð. í fyrirsögn fréttarinnar stend-
ur „Nauðlent vegna piparmyntu-
fnyks“. Einmitt þetta síðasta orð,
fnykur, vakti sérstaka athygli út-
varpsmannsins og hafði hann orð á
því að þama hefði ekki rétt orð
verið valið, lykt hefði verið nær lagi,
enginn fnykur væri af piparmynt-
um.
Nú var það svo í þessu tilviki,
að 200 lítra stáltunna reyndist óþétt
og byijaði að leka úr henni óbland-
að bragðefni. í fréttinni er haft eft-
ir sérfræðingi að bragðefnið væri
svo sterkt að það gæti valdið tmfl-
unum í öndunarfæmm og jafnvel
skaðað slímhúð. í orðabók Menn-
ingarsjóðs er orðið fnykur útskýrt
sem fýla, vond lykt eða ódaunn.
Spumingin er síðan hvort það em
ekki einmitt þau orð sem lýsa þvl
er þama gerðist þegar fnykur eða
ódaunn af skaðlegu efninu fyllti vit
flugliðanna.
XXX
Fyrst verið er að fjalla um orð-
notknun í fjölmiðlum, þá varð
Víkveiji var við að ekki vom allir
hlustendur ríkisútvarpsins sáttir við
það orðalag í hádegisfréttum síðast-
liðinn sunnudag, að Dalaröst SH
hefði farist skammt frá Stykkis-
hólmi. Máltilfínning Víkveija, og
annarra sem hann hefur rætt þetta
við, segir að þegar talað sé um að
skip farist, sé átt við að það sökkvi
og hverfí. Og samkvæmt orðabók
Menningarsjóðs er merkingin að
týnast, glatast eða deyja. Þar sem
Dalaröstin er enn á skerinu sem
hún steytti á og öll áhöfnin bjargað-
ist giftusamlega, virðist vafasamt
að segja að skipið hafí farist.