Morgunblaðið - 25.05.1993, Blaðsíða 22

$
22
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ 1993
Óskar Þór Karlsson formaður Félags um nýja sjávarútvegsstefnu
í raun er búið að
einkavæða miðin
ÓSKAR Þór Karlsson formaður Félags um nýja sjávarútvegsstefnu
segir að verði tillögur Tvíhöfðanefndar um fiskveiðistefnuna lögfest-
ar sé í raun búið að einkavæða fiskimiðin. Hann hafnar tillögunum
þar sem lagt er til að kvótakerfið verði fest í sessi. „Með því að
festa kvótakerfið í sessi er verið að afhenda útgerðarmönnum fiski-
miðin til eignar og afnota þrátt fyrir að í lögum standi skýrt að
miðin eru sameigin þjóðarinnar," segir Óskar. „Og þetta gerir það
einnig að verkum-að útgerðarmenn framtíðarinnar munu þurfa að
kaupa sér aðgang að þessari sameign, segir Óskar.“
Óskar Þór Karlsson segist ekki
fá betur séð af málflutningi for-
manna Tvíhöfðanefndarinnar en að.
festa hafi átt kvótakerfið í sessi
strax frá upphafi. „Um þetta virð-
ist hafa verið samstaða í nefndinni
svo og um að afnema línutvöföldun-
ina og koma krókabátunum í kvóta.
Þessar ráðstafnir gagnrýnum við í
Félagi um nýja sjávarútvegsstefnu
harðlega og teljum rök Tvíhöfða-
nefndarinnar fyrir þessum ráðstöf-
unum léttvæg. Og í okkar huga
fáum við ekki séð þá gagnsemi sem
af á að leiða né að þetta efli hags-
muni sjávarútvegsins, heldur þvert
á móti.“
Sett á til reynslu
Óskar segir að þegar kvótakerfíð
var sett á til reynslu fyrir 10 árum
hafi margir haft efasemdir um það
þótt sæst hafí verið á að reyna
þessa leið enda álit fískifræðinga
þá að útlitið með þorskstofninn
væri mjög svart.
„Það var ennfremur álit físki-
fræðinga að kvótakerfí væri gagn-
legt til að ná því markmiði að
byggja upp stofninn,“ segir Óskar.
„Þetta hefur ekki gengið eftir held-
ur er þorskstofninn eins og alkunna
er veikari en nokkru sinni fyrr.
Sama gildir um önnur markmið
kvótakerfísins. Flotinn hefur
stækkað í stað þess að minnka og
sjávarútvegurinn hefur hlaðið á sig
skuldum gagnstætt því sem kenn-
ingasmiðir kerfisins fullyrtu. Einnig
hefur á síðustu árum verið stofnað
til stórfelldra fjárfestinga í fisk-
vinnslu út á sjó á sama tíma og
afli minnkar. Þetta hefur þær af-
leiðingar að fískvinnslustöðvar í
landi eru vannýttar og viðvarandi
atvinnuleysi hjá fískverkafólki í
sjávarplássum víða um land.“
Engin heildstæð stefna
Aðspurður um hvort þessi þróun
sem hann lýsir sé alfarið kvótakerf-
inu að kenna segir hann að aðal-
ástæðan fyrir henni sé stefnuleysi
stjórnvalda. „Stjórnvöld hafa ekki
markað neina heildstæða sjávarút-
vegsstefnu sem hefur að markmiði
langtíma hagsmuni þjóðarinnar
allrar. Kvótakerfíð á síðan stóran
þátt í því hvemig komið er. Menn
höfðu oftrú á þessu kerfi og nefnd-
in gengur í sömu gildru og leggur
ekki annað til en að harðloka kvóta-
kerfinu sem byggir á því að mynda
einkarétt á hverju kvikindi sem í
sjónum syndir."
Að sögn Óskars er hluti vandans
einnig sá að á löngum tíma voru
tvö ólík kerfi til staðar samtímis.
„Það var röng ákvörðun að hafa
sóknarmarkskerfi við hlið kvóta-
kerfísins á sínum tíma. Með því
fyrirkomulagi hófst kapphlaup út-
gerðarmanna til að tryggja stöðu
sína og til þess voru keypt stöðugt
stærri skip og öflugri tæki. Hin
gífurlega fjölgun smábáta á sér
sömu orsakir. Þegar menn töldu sig
sjá hvert stefndi hófst barátta nán-
ast upp á líf og dauða fyrir því að
tryggja atvinnuhagsmuni til fram-
búðar og menn veiddu umfram afla-
heimildir ár eftir ár.“
Samrýmist ekki landslögum
Óskar segir að hann fái ekki séð
hvernig tillögur Tvíhöfðanefndar-
innar um að festa kvótakerfið í
sessi geti samrýmst landslögum.
„Samkvæmt lögum eru fiskimiðin
sameign þjóðarinnar en í fram-
kvæmd hefur öllum nýtingarrétti á
þeim verið skipt upp milli ákveðinna
aðila. Tillögur nefndarinnar ganga
út á að festa þennan rétt varan-
lega. Ég fæ ómögulega séð hvemig
sú ráðstöfuri samrýmist ákvæðum
um að fiskimiðin séu sameign þjóð-
arinnar. Og spurningin hlýtur að
vera hvort eitthvert hald er í því
ákvæði laganna um kvótakerfið að
úthlutun veiðiheimilda myndi ekki
eignarétt eða óafturkallanlegt for-
ræði einstakra aðila yfír þeim heim-
ildum," segir Óskar. „Ég lagði
þessa spumingu fyrir Sigurð Líndal
prófessor sl. sumar og hans svar
var afdráttarlaust. Hann taldi að
yrði kvótakerfið látið gilda til fram-
búðar yrði þetta ákvæði haldlaust."
Hvað varðar önnur gagnrýniverð
atriði nefnir Óskar að með því að
festa kvótakerfið í sessi verði eðlileg
nýliðun í útgerð útilokuð. „Verð á
veiðiheimildum er mjög hátt og
verður trúlega enn hærra ef kerfið
festist í sessi. Þetta verð endur-
speglar ekki hagkvæmni sem fyrir-
komulaginu fylgir þótt menn telji
Morgunblaðið/Sverrir
Andstæðingur
kvótakerfisins
ÓSKAR Þór Karlsson formaður
Félags um nýja sjávarútvegs-
stefnu segir að hann sé andstæð-
ingur kvótakerfisins en að því
miður sé útlit fyrir að það verði
lögfest í haust.
sér trú um það. Verðið myndast í
harðri samkeppni og virðist miðast
við jaðarkostnað sterkustu útgerð-
arfyrirtækjanna. Þetta gerir það að
verkum að eðlileg nýliðun í útgerð
er útilokuð."
Ágæt upplýsingaöflun
Aðspurður um hvort hann sjái
einhverja jákvæða punkta í skýrslu
Tvíhöfðanefndarinnar segir Óskar
þá helsta vera að í skýrslunni sé
að fínna ágæta upplýsingaöflun.
„Þarna hefur verið safnað saman
miklu af almennum upplýsingum
um sjávarútveginn og stöðu hans
og þær upplýsingar eru gagnlegar,“
segir Óskar. „Skýrslan er að því
leytinu góð þótt ég sé ekki alltaf
sammála þeim ályktunum sem
dregnar eru af þessu upplýsingum
né þeim fullyrðingum sem settar
eru fram án rökstuðnings."
Óskar segir að honum hafí fund-
ist það virðingarvert að formenn
nefndarinnar héldu fundi víða um
land til þess að kynna niðurstöður
sinar og dreifa skýrslunni. „Á þess-
um fundum gafst þeim einnig tæki-
færi til þess að kynnast þeirri miklu
andstöðu sem ríkir gegn kvótakerf-
inu,“ segir Óskar.
Veiðistýring
Hvað varðar stefnu Félags um
nýja sjávarútvegsstefnu í sjávarút-
vegi hefur félagið sett fram tillögur
um að fískveiðistjórnunin byggist á
veiðistýringu þar sem tekið væri
tillit til áætlana um veiði úr hverri
tegund. Einnig telur félagið að
hægt sé að auka verðmæti aflans
um milljarða á ári með því að gera
auknar kröfur um meðferð hans og
hvetja menn til að veiða ónýttar
tegundir. Éélagið vill taka upp afla-
gjald sem notað yrði til að greiða
fyrir veiðum í ónýttar tegundir og
veiðum á djúpslóð. Aflagjaldið yrði
sett á þær tegundir sem sæta hvað
mestu veiðiálagi en síðan notað til
að greiða uppbætur á þær tegundir
sem vannýttar eða ónýttar eru.
„Það er hins vegar einkennandi
fyrir umræðuna um þessi mikil-
vægu mál að þegar nefndar eru
tillögur um hvað komið geti í stað
kvótakerfisins er öllum hugmynd-
um umsvifalaust vísað á bug án
rökstuðnings eða með röngum full-
yrðingum," segir Óskar. „Á fáum
árum hafa myndast alveg ótrúlegir
fordómar. Helstu andstæðingum
kvótakerfísins er núið það um nasir
að vera ábyrgðarlausir, telja allt
vitlaust sem frá Hafrannsókna-
stofnun kemur og vilja bara fíjálsa
veiði. Auðvitað hafa menn í okkar
hópi eins og annars staðar sínar
efasemdir í þessum efnum og mis-
munandi skoðanir. Slíkt kemur
ágreiningi um kvótakerfið í raun
ekkert við. Það eru margar leiðir
færar til að tryggja fullnægjandi
stjórn á fiskveiðum. Kvótakerfíð \
byggir fýrst og fremst á röngum
hagfræðikenningum og um þær er
aðalágreiningurinn. “
Grundvallarmarkmið
„Menn verða að hafa einhver
grundvallarmarkmið og tillögur
þær sem mótaðar hafa verið af fé-
laginu byggjast á því að skapa að-
stöðu til heilbrigðrar samkeppni á
jafnréttisgrundvelli innan greinar-
innar,“ segir Óskar. „Þegar grannt
er skoðað er engin leið vænlegri til
Landlæknir dregur áminningn á Láru Höllu Maack ekki til baka
Segist endurskoða málið
ef afsökunarbeiðni kemur
Morgunblaðið/Kristinn
Bakkaðínn
MARKÚS Örn Antonsson borgarstjóri tók að sér að bakka fyrsta
slökkvibílnum inn í nýja stöð Slökkviliðs Reykjavíkur á Tunguhálsi.
Slökkvistöð opn-
uð á Tunguhálsi
NÝ slökkvistöð Slökkviliðs Reykjavíkur á Tunguhálsi 13 var opnuð í
síðustu viku. Fjórir menn verða á vakt í nýju stöðinni, en í framtíð-
inni er gert ráð fyrir sama útkallsstyrk þar og í slökkvistöðinni í
Skógarhlíð.
LANDLÆKNIR segist ekki ætla
að draga til baka áminningu er
hann veitti Láru Höllu Maack
1994.
Söfnunin fer þannig fram, að á
útsölustöðum OLÍS verður hægt
að kaupa litla tijáplöntu og fólk
er beðið að taka plöntuna í fóstur
og koma henni á legg. Hægt er
að fá plöntuna afhenta eða hún
verður gróðursett í nafni gefanda.
Á dreifbýlissvæðinu getur reynst
erfítt að dreifa plöntum á útsölu-
staði og fær þá fólk ávísun sem
það getur framvísað á næstu
gróðrarstöð.
réttargeðlækni 9. október 1992,
en hún hefur krafist þess að
hann biðji hana opinberlega af-
Söfnunin verður í samvinnu við
Stöð 2 og Bylgjuna, marga Kiwan-
isklúbba, OLIS og íslandsbanka.
Hægt verður að leggja beint inn á
reikning Styrktarfélagsins við Is-
landsbanka nr. 10 við útibú bank-
ans í Mosfellsbæ eða hringja í
símanúmer átaksins. Móttaka
verður hja Styrktarfélagi lamaðra
og fatlaðra að Háaleitisbraut
11-13.
sökunar. Hann segist þó vilja
endurskoða málið ef Lára Halla
dregur til baka og biðst afsökun-
ar á niðrandi orðum um hæfni
starfsfólks á Meðferðarheimil-
inu Sogni.
„í bréfi Læknafélags íslands
kemur fram að áminning land-
læknis sé stjómvaldsákvörðun sem
heyri ekki undir lögsögu nefndar-
innar og því skýtur skökku við að
nefndin taki afstöðu í málinu,"
sagði Ólafur Ólafsson landlæknir
í samtali við Morgunblaðið. Hann
sagðist ekki telja ástæðu til að
ræða skoðanir nefndarmanna í
fjölmiðlum en sér vitanlega hefðu
þeir aldrei kynnt sér störf starfs-
fólkins á Meðferðarheimilinu
Sogni.
Meiðandi ummæli
Ólafur sagði að Lára Halla
Maack hefði ítrekað farið niðrandi
orðum um hæfni geðlækna sem
hefðu margra ára reynslu af með-
ferð öryggisgæslufanga. Ummæli
hennar um annað starfslið á Sogni,
sem unnið hefði af hæfni, kost-
gæfni og mannúð og sýnt hæfni
við erfiðar aðstæður og náð góðum
árangri, væru meiðandi. Ólafur
sagðist ekki telja þetta mál merki-
legt en það væri leiðinlegt fyrir
alla sem að því stæðu.
Reykjavíkurborg keypti Tungu-
háls 13 árið 1991 og síðan hefur
verið unnið að breytingum á hús-
næðinu. Þeim framkvæmdum lýkur
að fullu á næsta ári. Húsið er um
1.100 fermetrar og kaupverð þess,
að viðbættum kostnaði fyrir breyt-
ingar, er 78 milljónir króna. Fullgert
mun húsið hins vegar kosta 95 millj-
ónir. Þá er byggingarréttur á öðru
eins húsi á lóðinni.
í frétt frá slökkviliðsstjóra, Hrólfi
Jónssyni, kemur fram að nýja
slökkvistöðin gjörbreytir allri að-
stöðu liðsins á austurhlutum útkalls-
svæðisins, auk þess sem unnt verður
að leysa húsnæðisþrengsli í Skógar-
hlíðarstöðinni.
Arkitekt hússins er Gestur Ólafs-
son, en breytingar og innréttinga-
teikningar unnu arkitektarnir Bjami
Kjartansson og Lilja Grétarsdóttir.
Styrktarfélag lamaðra og fatlaðra
Söfnun fyrir sund-
laug 1 Reykjadal
STYRKTARFÉLAG lamaðra og fatlaðra mun þessa viku standa
fjrir söfnun til byggingar sundlaugar í Reykjadal í Mosfellssveit.
A þessu ári eru liðin 30 ár frá því félagið tók í notkun barnaheim-
ili fyrir fötluð börn í Reykjadal og þar er nú aðstaða til sumardval-
ar, helgardvalar og námskeiðahalds á vetrum. Þar hefur þó vantað
sundlaug en nú er undirbúningur að byggingu nýrrar sundlaugar
hafinn og er stefnt að því að hún verði tilbúin til notkunar í júní