Morgunblaðið - 25.05.1993, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 25. MAI 1993
27
Haförninn á Ólafsvík drapst á leið til Reykjavíkur
Fannst illa á
sig kominn
HAFÖRNINN, sem flækti sig í vír við Ólafsvík í
apríl, drapst í gær. Greinilegt var að hann hafði
ekki getað veitt sér til matar um hríð.
Eins og skýrt var frá í Morgunblaðinu í apríl var
gert að sárum arnarins á heilsugæslustöðinni í Olafs-
vík. í gær fannst örninn skammt sunnan Ólafsvíkur
og var þá mjög af honum dregið. „Við skutum handa
honum sílamáv, en hann leit ekki við honum. Þá tók-
um við til þess ráðs að biðja flugmenn, sem voru hér
með ferðamenn, fyrir hann til Reykjavíkur,“ sagði
Adolf Steinsson lögreglumaður.
Reyna átti að hlynna að hafeminum í Húsdýragarð-
inum, en þegar flugvélin kom suður var hann dauður.
Morgunblaðið/Alfons
Fluttur suður
HAFSTEINN Óskarsson, lögreglumaður, býr örn-
inn fyrir ferðina suður. Hjördís Guðlaugsdóttir
og Steinunn Friðriksdóttir fylgjast með.
Lífeyrissjóðirnir um vaxtayfirlýsingu í kj arasamningum
Margt sem þarf að ganga
upp áður en komið er
að þætti lífeyrissjóðanna
FORSVARSMENN lífeyrissjóðanna vilja lítið segja um þátt lífeyrissjóð-
anna í vaxtalækkun samkvæmt yfirlýsingu sem aðilar vinnumarkaðar-
ins gáfu út í tengslum við nýgerða kjarasamninga. Þar er m.a. gert
ráð fyrir því að lífeyrissjóðirnir auki kaup á skammtímabréfum ríkis-
sjóðs með það að markmiði að raunvextir lækki um amk. 1% næsta
hálfa árið. Forsvarsmenn lífeyrissjóðanna segjast ekki hafa séð hvern-
ig eigi að útfæra það sem að lífeyrissjóðunum snýr og benda á að
margt þurfi að ganga upp áður en að þeirra þætti komi. Sumir for-
svarsmenn lífeyrissjóða segjast ekki sjá hvernig mögulegt sé að lækka
raunvexti við núverandi aðstæður á fjármagnsmarkaðnum, einkum
vegna mikillar eftirspurnar ríkissjóðs eftir fjármagni, raunhæfara sé
að stefna að því að koma í veg fyrir hækkun raunvaxta.
Þorgeir Eyjólfsson, forstjóri Líf-
eyrissjóðs verslunarmanna, sagði í
samtali við Morgunblaðið að mikil-
vægt væri að skoða vaxtayfirlýsingu ■
aðila vinnumarkaðarins í heild. Þar
væri talað um að draga úr lánsfjár-
eftirspurn ríkissjóðs, tímabundnar
takmarkanir á útgáfu húsbréfa, að
framboð lánsfjár verði aukið með
ýmsum aðgerðum og boðin verði
gengistryggð ríkisverðbréf á innlend-
um og erlendum markaði. Þetta
þyrfti fram að ganga áður en lífeyris-
sjóðirnir færu að auka kaup á ríkis-
verðþréfum til skemmri tíma.
„Ég held að margir misskilji það
sem þarna er á ferðinni. Það er ekki
á dagskrá að lífeyrissjóðimir fari að
lána ríkissjóði fé á lægri vöxtum en
fást á markaðnum," sagði Þorgeir.
Jóhannes Siggeirsson, fram-
kvæmdastjóri Sameinaða lífeyris-
sjóðsins, sagðist ekkert geta tjáð sig
um yfirlýsingu aðila vinnumarkaðar-
ins og þátt lífeyrissjóðanna í vaxta-
lækkun fyrr en fyrir lægju upplýs-
ingar um það hvernig ætti að útfæra
hana.
Engin boð komið
Gísli Marteinsson, framkvæmda-
sijóri Lífeyrissjóðs Austurlands,
sagðist ekki hafa fengið nein boð frá
aðilum vinnumarkaðarins og hefði
því ekki áttað sig á því hvemig
hægt væri að láta iífeyrissjóðina
ganga á undan í vaxtalækkun.
Gísli rifjaði það upp að Lífeyris-
sjóður Austurlands hefði haft frum-
kvæðið að því í janúar 1991 að lækka
vexti af sjóðfélagalánum, lækkað
hefði verið úr vegnum meðalvöxtum
niður í 6,9%. „Við vorum svo bama-
legir að telja að þetta gæti haft áhrif
á meðalvexti í landinu. En í ljós kom
að þetta breytti engu. Þótt lífeyris-
heimi m.v. vexti á ríkisverðbréf-
um,“ segir ASÍ.
Alþýðusambandið svarar yfirlýs-
ingu Sverris Hermannssonar
bankastjóra Landsbankans, þannig:
.... við þessum viðbrögðum
bjuggust aðilar vinnumarkaðarins.
Framferði bankanna undanfarin
misseri er með þeim hætti að þá
virðist ekkert varða um þjóðarhag.
Það virðist sama hvaða samkomu-
lag við gerum við þá eða hvernig
ávöxtunarkrafa á markaði þróast,
þeir eru staðráðnir í því að halda
uppi mjög háu vaxtastigi til þess
að bæta sér upp mistök í lánveiting-
um á undanförnum árum. Með
þessu eru þeir þó að vinna gegn
eigin hagsmunum, því að með þessu
vaxtaokri eru þeir að tryggja það
að afskriftir bankanna á næsta og
þarnæsta ári verði örugglega ekki
minni en á þessu og síðasta ári.
Það ætlar að reynast ákaflega erf-
itt að opna augu þessara manna
fyrir því að langtímahagsmunum
bankanna er bezt borgið með lækk-
un vaxta en ekki öfugt.“
Valur Valsson, bankastjóri ís-
landsbanka, sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær að þegar áhrif
kjarasamninganna væru skoðuð,
sýndist sér ljóst að þeir myndu hafa
í för með sér lækkun verðbólgu.
„Lægri verðbólga gefur færi á
lækkandi nafnvöxtum. Það er hins
vegar líka ljóst að þessir kjarasamn-
ingar hafa í för með sér aukinn
halla ríkissjóðs. Að óbreyttu ætti
það að hafa í för með sér hærri
raunvexti, en á hinn bóginn eru í
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og
yfirlýsingu VSÍ og ASÍ nefnd ýmis
atriði, sem gætu breytt þessari
mynd. Þar er fjallað um hugsanleg-
ar breytingar á bindiskyldu, um
takmörkun á útgáfu húsbréfa,
hugsanlega lánsfjáröflun ríkisins á
erlendum markaði og aukna þátt-
töku lífeyrissjóða í fjármögnun á
ríkissjóðshallanum. Gangi þessar
breytingar eftir, getur það haft
áhrif á raunvexti til lækkunar, en
það mun jafnframt taka nokkurn
tíma að undirbúa aðgerðir af þessu
tagi og þess vegna er óvíst hvenær
og hvernig þetta yrði gert. Þess
vegna er ótímabært að spá um þró-
un raunvaxta á næstu mánuðum,"
sagði Valur.
Hann sagði að ekki hefði verið
tekin ákvörðun um lækkun nafn-
vaxta í íslandsbanka, en gengið
yrði frá þeim málum í vikunni.
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra sagði í samtali við Morgun-
blaðið að nafnvextir hlytu að lækka
með minnkandi verðbólgu. Minna
mætti á að bankarnir hefðu enn
ekki lækkað vexti til samræmis við
lækkun vaxta á ríkisbréfum. Hann
sagði jafnframt að aukinn ríkis-
sjóðirnir séu stórir iánveitendur eru
þeir ekki teknir með við útreikning
veginna meðalvaxta í Seðlabankan-
um, þar eru einungis bankastofnan-
irnar,“ sagði Gísli. Hann sagði að
ýmsir aðrir sjóðir hefðu fylgt á eftir
og lækkað vextina en æði margir
þeirra hefðu hækkað sig aftur upp
í meðalvexti eða aðra viðmiðun og
hafí síðan verið á hlaupum. Lífeyris-
sjóður Austurlands hefði hins vegar
haldið þessum vöxtum og væri með
lægri vexti en flestir almennir lífeyr-
issjóðir. Sagði Gísli að sjóðfélagar
sæktust mikið eftir lánum í sjóðnum.
„Stjómum lífeyrissjóða ber skylda
til að ávaxta fé sjóðanna á sem best-
an hátt til að tryggja sjóðfélögum
sínum sem mest réttindi þegar þeir
þurfa á því að halda. Þeir nýta kjör-
in eins og þau eru á hveijum tíma
en ég hef ekki trú á því að þeir haldi
uppi vöxtunum," sagði Gísli þegar
leitað var svara hans við fullyrðing-
um um að lífeyrissjóðirnir héldu uppi
vöxtum í landinu. „Við vitum það
hins vegar að á meðan fjárlagagatið
er svona stórt hafa þeir tekið hærri
tilboðum og eftir því sem ríkið fer
hærra taka menn hærri vexti af öðr-
um aðilum og ótryggari," sagði hann.
Gísli sagði að þó allir sæu nauðsyn
vaxtalækkunar væri greinilegt að
þeir sem héldu því fram að ekki
væru aðstæður til vaxtalækkunar
hefðu mikið til síns máls.
sjóðshalli, sem leiði af kjarasamn-
ingunum, auki Iánsfjárþörf ríkisins.
„Það sem skiptir máli er hvort fjár-
munanna er aflað á innlendum eða
erlendum markaði. Ef við reynum
að ná sem mestu á innlendum mark-
aði er ljóst að hin aukna lánsfjár-
þörf leiðir ekki til lækkunar vaxta
nema allir aðilar séu tilbúnir að
leggja hönd á plóginr. Þá á ég við
að lífeyrissjóðirnir, sem hafa lýst
yfir að þeir séu tilbúnir í slaginn,
geri sér að góðu lægri vexti fyrir
þau skuldabréf, sem þeir kaupa á
markaðinum. Gerist það, finnst mér
ekki óeðlilegt að bankarnir geti
lækkað raunvexti á út- og innlánum
til samræmis við það, enda hafa
raunvextir verið að lækka á erlend-
um mörkuðum," sagði Friðrik.
Hann sagði að ef hins vegar sú
leið yrði farin að taka fé að láni
erlendis, sem sennilega yrði gert
að meira marki en áður hefði verið
gert ráð fyrir, ykjust líkur á vaxta-
lækkun innanlands. „Sú leið býr
hins vegar til ný framtíðarvanda-
mál, því að að því kemur að borga
verði lánin til baka í beinhörðum
gjaldeyri,“ sagði Friðrik. „Ég vil
þó undirstrika að á sama tíma og
lánsfjárþörf ríkisins eykst vegna
vaxandi skulda, hefur enginn
jafnmikla þörf fyrir vaxtalækkun
en ríkissjóður, sem borgar nú 10
milljarða í vexti á ári.“
BiLL ARSINS
1993
VERÐ AÐEINS STGR.
Kr. 822.000
Ingvar
Helgason hf.
Sævarhöföi 2,112 Reykjavík
P.O. Box 8036, Sími 674000
NISSAN
Sextán ventla tæknin og ný hönnun
sprengirýmis tryggir jafna sprengingu,
höggfría vinnslu, hreinan bruna og bætta
eldsneytisnýtingu.
Háþróuð tölvustýrð kveikja og innspýting
gera MICRU að einum spameytnásta
bílnum á markaðnum
MICRA
M CRA