Morgunblaðið - 25.05.1993, Blaðsíða 1

80 SIÐUR B/C
115. tbl. 81.árg. ÞRIÐJUDAGUR 25. MAI 1993 Prentsmiðja Morgunblaðsins
Styttist í rússneska stjórnlagaþingíð
Liðsflótti úr her-
búðum Khasbúl-
atovs þingforseta
Moskvu. Reuter.
MIKIL upplausn er sögð ríkja í herbúðum Rúslans Khasbúlatovs,
forseta rússneska fulltrúaþingsins og helsta andstæðings Borís
Jeltsíns Rússlandsforseta. Jeltsín hefur kallað saman sérstakt
stjórnlagaþing til að setja saman og jafnvel samþykkja nýja stjórn-
arskrá og mun það koma saman þann 5. júní. Khasbúlatov segir
þessa ákvörðun vera ólögmæta en nokkrir af helstu stuðnings-
mönnum hans í þinginu hafa samt tekið afstöðu með Jeltsín.
hugmynda Jeltsíns og ætluðu að
senda fulltrúa á þingið.
Rússlandsforseti hyggst knýja í
gegn nýja stjórnarskrá þar sem
völd forsetans verða aukin til muna
og í raun tekið upp forsetaræði
áþekkt því og tíðkast í Frakklandi.
Harðlinumenn vilja
þjóðaratkvæðagreiðslu
í blaðinu Pravda var frá því skýrt
um helgina að harðlínumenn á full-
trúaþinginu segðust vera búnir að
safna saman nægilegum fjölda und-
irskrifta, til að krefjast þjóðarat-
kvæðagreiðslu um að að hin sósíal-
íska sovéska stjórnarskrá verði tek-
in upp að nýju. Samkvæmt lögum
ber að boða til þjóðaratkvæða-
greiðslu sé þess krafíst af einni
milljón manna. Harðlínumenn segj-
ast vera búnir að safna 1,09 milljón-
um undirskrifta.
Kínverj-
ar segjast
fátækir
Peking. Reuter.
STJÓRNVÖLD í Kína hafa mót-
mælt nýrri mælingu, svokallaðri
PPP-mælingu, Alþjóðagjaldeyr-
issjóðsins á þjóðarframleiðslu
ríkja en samkvæmt henni er Kina
efnahagsstórveldi, það þriðja
mesta í heimi. Verði mælingin
almennt viðurkennd er hætt við,
að Kína og raunar fleiri ríki njóti
ekki áfram sömu vildarkjara í
viðskiptum við Vesturlönd og
hingað til og fái ekki jafn hag-
stæð lán hjá alþjóðlegum lána-
stofnunum.
í yfírlýsingu Kínverja segir, að
þeir búi enn við mikla fátækt og
eigi langt í land með að ná jafnvel
hálfþróuðum þjóðum. Því sé þjóðar-
framleiðsla þeirra stórlega ofmetin
með PPP-mælingunni. Áður var
uppgefinni framleiðslu ríkja breytt
í dollara á markaðsgengi en nú er
miðað við fleira, til dæmis kaup-
máttinn í einstökum ríkjum.
Pólitiskar afleiðingar PPP-mæl-
ingarinnar geta verið miklar og við-
búið, að vestræn ríki, einkum
Bandaríkin, fari að huga nánar að
kjörunum, sem mörg þróunarríki
njóta í viðskiptum við þau. Hagnað-
ur Kínveija af viðskiptunum við
Bandaríkin var 12,7 milljarðar doll-
ara 1991 en 18,3 milljarðar á síð-
asta ári.
Danir greiði lánin
Kaupmannahöfn. Frá N.J. Bruun, fréttarítara Morgunblaðsins.
FINNBOGI Isakson, sem fer með efnahagsmál í færeysku landsstjórn-
inni, hefur kveðið upp úr með það, að Danir verði að greiða næstum
30 milljarða kr. af erlendum skuldum Færeyinga.
Búist er við, að þessi krafa verði
formlega lögð fram á fundi fær-
eyskra landsstjómarmanna með
dönsku ríkisstjórninni á föstudag
en auk fyrmefndra 30 milljarða
skulda Færeyingar um 20 milljarða
kr. í Danmörku.
Efnahagsnefnd danska þingsins
hefur verið kvödd saman að kröfu
Framfaraflokksins en hann krefst
þess, að tafarlaust verði hætt að
lána Færeyingum, svo ekki sé
minnst á, að danskir skattgreiðend-
ur verði látnir greiða skuldir þeirra.
Þeirra á meðal er Nikolaj Ry-
abov, einn af varaforsetum þings-
ins, en hann hefur fagnað ákvörðun
Jeltsíns um stjórnlagaþingið. Er sá
mikli stuðningur, sem forsetinn
hlaut í þjóðaratkvæðagreiðslu þann
25. apríl sl., talinn hafa haft veru-
leg áhrif á marga menn á borð við
Ryabov. Hann og fleiri hafí metið
stöðuna sem svo að samstarf við
Jeltsín væri eina leiðin til að hafa
áhrif á framtíðarstjórnarskrá lands-
ins.
Jeltsín hefur boðið fulltrúum frá
öllum þeim 88 héruðum og lýðveld-
um, sem mynda Rússland, að senda
fulltrúa á stjórnlagaþingið. Sergei
Sakhraín, helsti aðstoðarmaður
Jeltsíns, sagði um helgina að hann
hefði þegar rætt við fulltrúa frá um
helmingi svæðanna og hefðu þeir
flestir lýst yfir stuðningi við anda
París í Moskvu
SÍÐUSTU daga hefur Eiffel-turninn verið að rísa á Rauða torginu
í Moskvu en hann verður einkennandi fyrir frönsku deildina á mik-
illi sýningu, sem rússnesku GUM-verslanirnar efna til vegna 100 ára
afmælis síns. Verður öllu torginu breytt í risastóran markað þar sem
boðið verður upp á vaming víðs vegar að úr heimi.
Líkt víð samþykki
við „þjóðarmorði“
Hlutskipti flóttafólksins
Talið er, að hálf önnur miHjón manna að minnsta kosti hafi flúið heimili sín í Bosniu og eru múslimar
langflestir í þeim hópi. Hér bíður múslimskt flóttafólk eftir að fá matarskammtinn sinn í borginni
Travnik í Austur-Bosníu en hún er yfirfull af fólki, sem flúið hefur frá vesturhlutanum.
Stefnubreyting vestrænna ríkja í málefnum Bosníu
Washington, London, Genf. Reuter.
STEFNUBREYTING vestrænna ríkja og Rússlands í málefnum Bosn-
íu var harðlega gagnrýnd í gær og tók einn frammámanna demó-
krata á Bandaríkjaþingi svo til orða, að með henni væri verið að
„samþykkja þjóðarmorð" á múslimum. Warren Christopher, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, varði nýju stefnuna en haft er eftir heimild-
um, að í Bandaríkjunum og innan Atlantshafsbandalagsins, NATO,
sé litið svo á, að friðaráætlun Vance og Owens og Sameinuðu þjóð-
anna sé úr sögunni.
Serbar í Bosníu, sem hafa hafnað
friðaráætlun SÞ, hafa fagnað nýrri
stefnu vestrænna ríkja og Rússlands
en múslimum finnst sem þeir hafi
verið sviknir. Nú er aðeins gert ráð
fyrir sex „griðasvæðum" fyrir músl-
ima undir vernd Sameinuðu þjóð-
anna.
í umræðum á Bandaríkjaþingi í
gær gagnrýndi Bob Dole, leiðtogi
repúblikana, Bill Clinton forseta
harðlega fyrir stefnubreytinguna og
sagði, að með henni væri búið að
afskrifa Bosníu sem ríki. Daniel
Patrick Moynihan, einn af framá-
mönnum demókrata í öldungadeild-
inni, tók dýpra í árinni og sagði,
að verið væri að „samþykkja þjóðar-
morð“ í Bosníu.
Bandaríkin að missa forystuna
Warren Christopher utanríkisráð-
herra varði nýju stefnuna og sagði,
að hún þjónaði hagsmunum Banda-
ríkjamanna, en honum þótti farast
heldur óhönduglega þegar hann
sagði, að Bandaríkjastjóm hefði
haft forystu um hana. Á Bandaríkja-
þingi og víðar fínnst flestum sem
Bandaríkin séu að missa forystu-
hlutverkið í samtökum vestrænna
ríkja til Evrópu og Rússlands.
Embættismaður hjá NATO sagði
í gær, að Vance-Owen-áætlunin
væri „í frysti, í líkhúsinu að sumra
sögn“ og þótt sumir stjómarerind-
rekar í Brussel segðu, að friðaráætl-
unin væri enn í gildi, sögðu aðrir,
að í raun væri búið að fallast á
landakröfur Serba. Hlutskipti músl-
ima væri nú ekki ósvipað Palestínu-
manna.
Sjá „Snúa baki ...“ á bls. 28.