Morgunblaðið - 29.03.1994, Blaðsíða 12

12
i-
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MARZ 1994
GR0NNINGEN 1994
lítið ástæða til. Sýningin hafði
gengið vel og margt var um mann-
inn í sýningarsölunum, auk þess
sem rauðir miðar sáust víða við
hlið mynda.
Það sem helst vakti athygli mína,
en þó öllu meira félaga míns, var
hve uppsetning sýningarinnar í hin-
um mörgu sölum var lífleg. Hér
var markmiðið fyrst og fremst að
verk hvers og eins nyti sín sem
best, en mun síður hugsað um
„samstæða sýningu", sem er löngu
úrelt og einungis er stefnumark-
andi á útjöðrum mannabyggða.
Ýmsar syndir voru drýgðar, sem
t.d. hér á landi getur varðað við
heimsendi, en þær juku einungis á
fjölbrejúnina og ögruðu skoðand-
anum.
Grönningen er eins og margur
veit virtasti listhópur í Danaveldi,
og býr yfir mikilli listrænni breidd,
sem hefur ekki síst stuðlað að vel-
gengni hans. Þá hafa meðlimir
skilið mikilvægi þess að slaka
hvorki á listrænum kröfum né láta
glepjast af bendiprikum og nýj-
ungagirni, en mest er þó um vert
að menn hafa þorað að framkvæma
hlutina og taka á sig áhættu. Þann-
ig var svo glæsilega staðið að sýn-
ingunni á erfiðum tímum fyrir ári,
að tap varð á henni sem nam tæp-
lega tveim milljónum íslenzkra
króna. Menn urðu því að halda vel
á spöðunum í ár og þarafleiðandi
var engin litmynd í hinni veglegu
sýningarskrá að sinni, og sýningar-
tíminn styttur um helming.
Þá er það til frásagnar, að er
ég fyrst fór að fikta við sjónvarps-
tækið á hótelherberginu, birtist
fréttamynd á skjánum frá uppsetn-
ingu verka á Grönningen (!), ásamt
viðtali við nokkra listamennina.
Hef ég ekki í annan tíma séð skil-
virkari né betur tekna fréttamynd
frá listsýningu, og má vera einsýnt
að íslenzkir sjónvarpsmenn hafa
hér sitthvað að læra af Dönum.
Minnti þetta mig á, er ég kom til
Barcelona fyrir tæpum þrem árum
og svo til datt inn fyrir þröskuldinn
á Picasso-safninu sem ég var ekk-
ert frekar að leita að, og allajafna
er erfitt að finna, þar sem það er
staðsett á þröngri hliðargötu.
Ég hef í þessari samantekt öðru
fremur lagt áherslu á að segja frá
Grönningen-listhópnum, vegna
þess að við eigum að bera okkur
saman við hið besta á Norðurlönd-
um, og gera hér engu minni kröf-
ur. Löngu er kominn tími til að hér
séu settar upp metnaðarfullar sam-
sýningar listamanna á borð við
haustsýningarnar á áttunda ára-
tugnum, til að almenningur fái
nokkra yfirsýn yfir íslenzka mynd-
list og það helsta sem er að gerast-
í dag. Slíkt er útilokað í því fári
smásýninga, sem haldnar eru ár
hvert í listhúsum borgarinnar og
alla ruglar.
í næstu grein hermi ég frá fleiri
listviðburðum I Kaupmannahöfn,
en áður langar mig í framhjáhlaupi
að víkja aðeins að færeyskri sýn-
ingu í Asnæs í nágrenni Kaaiund-
borgar, sem er um 80 kílómetra
frá Kaupmannahöfn.
f þessu litla þorpi hefur risið upp
listamannanýlenda, en þær eru
margar í Danmörku, og eru með-
limir hennar mjög samhent fólk.
Þannig hafa þeir gert upp gamalt
hús og nefnist það „Huset í
Asnæs“. Þar eru haidnar norrænar
sýningar og munu t.d. nokkrir ís-
lendingar eiga þar verk á komandi
sumri. Vil ég minna á og vísa til
þess, að þar sem er framkvæmda-
vilji þar er líf.
Var ég viðstaddur opnun sýning-
arinnar, sunnudaginn 27. marz, og
var það ánægjuleg dagstund. Mik-
ill fjöldi fólks streymdi að og sala
var lífleg. Fyrir okkur er nokkur
ávinningur af að sölukóngur dags-
ins var Zakarías Heinesen, sem
fyrir skömmu sýndi í listhúsinu
Borg, en hann hóf listferil sinn hér
á landi 1956, er hann stundaði nám
við MHÍ. Zakarías seldi m.a. eina
mynd til listafélags lögreglunnar á
staðnum (!). Hvað skyldu annars
vera starfandi mörg listafélög með-
al íslenzku lögreglunnar?
Sýningin bar mikinn svip af
heimaslóðum og sterkum náttúru-
lifunum og það var meginstyrkur
hennar.
Kaupmannahafnardagar
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Það hefur lengi verið draumur
minn að sækja heim höfuðborgir
Norðurlanda í febrúar eða marz,
því að ég veit að þá er mikið um
að vera í sýningaflóru borganna
og einkum á vettvangi listhópa.
Þetta er nú ejnmitt það, sem er
líkast eyðimörk hér á landi er svó
er komið, að ógleymdum sýningum
Listmálarafélagsins, en það var
frekar metnaðarlítil framkvæmd
er blasti við mönnum í Hafnarborg
að þessu sinni. Þótt hér séu haldn-
ar samsýningar af ýmsu tagi, þá
eru ekki til listhópar sem halda
stíft saman og sýna árlega líkt og
t.d. Grönningen, Desembristerne,
Kammeraterne o.fl. í Kaupmanna-
höfn, en sýningar þeirra teljast
mikill viðburður og stöðugur
straumur gesta er á þær. Jafnframt
hljóta þær alveg sérstaka umfjöilun
í fjölmiðlum. Til viðbótar eru svo
opnar sýningar listasamtakanna
bæði vor og haust, og ekki vekja
þær minni athygli né umtal.
Listhóparnir starfa sem félög en
eru óháðir heildarsamtökum lista-
manna, en þetta form þekkist varla
hér á landi þrátt fyrir að við höfum
átt listhópa líkt og September,
Septem- og SÚM, en þeir voru frek-
ar afmarkaðir og lausformaðir,
lifðu stutt og höfðu að auki ekki
markaða stefnuskrá.
Og á meðan hver bókin kemur
út af annarri, sem segir starfssögu
hinna dönsku listhópa í gegnum
langt tímabil, segjum 30-50 ár,
er engin skráð heimild til um haust-
sýningarnar FÍM í áranna rás, auk
þess sem „metnaðarfullum" hefur
tekist að myrða framkvæmdina og
allt fyrra uppbyggingarstarf.
Menn minnast þó þeirra daga
er árvissar haustsýningarnar voru
einn aðalviðburðurinn í listalífi höf-
uðborgarinnar og þá einkum á fyrri
hluta áttunda áratugarins.
Er mér gafst óvænt tækifæri til
að bregða mér utan til Kaupmanna-
hafnar í miðjum febrúarmánuði,
tók ég því umsvifalaust, og tengdi
ferðina vikudvöl í Ósló. Öðru frem-
ur vegna þess að hálf öld er frá
andláti Edvards Munc.hs, og sértök
sýning var í því tilefni í Munch-
safninu og hátíðarupphenging
verka hans í Þjóðlistasafninu. Þá
hafa og tvö vegleg söfn samtíma-
listar verið opnuð í borginni frá því
ég var síðast á ferð, auk þess að
bæði Munch- safnið og safn Henie
- Onstad á Hövikodda voru nýopn-
uð eftir stækkun og gagngerar
breytingar.
Sýningarinnar á verkum Munchs
hefur verið veglega getið I blöðum
á Norðurlöndum, en það er alltof
sjaldan að við fáum slík tíðindi
hingað í einangrunina, svo að tími
er til að rjúfa hana og koma okkur
inn á hið norræna landakort í list-
inni, og vel að merkja I stærra
samhengi en því sem markast af
listamiðstöðinni í Svíavirki.
— Febrúardagamir I Kaup-
mannahöfn voru flestir kaldir og
hryssingslegir, en engu að síður
einhveijir þeir ánægjulegustu sem
ég minnist um langt skeið. Af nógu
var að taka um viðburði á listavett-
vangi, þannig að ellefu dagar í
borginni dugðu varla til, þannig
að margt sem ég hefði viljað skoða
á söfnum verður að bíða betri tíma.
En svo vill fara þegar ferðir eru
ekki skipulagðar út ( æsar fyrir-
fram, en satt að segja fékk ég nóg
í Iífsmalinn og sem ég nýt ríkulega
og verð lengi að melta.
Sú bylgja aðsóknar, sem söfn
og stórsýningar vestan hafs og
austan njóta, virðist nú loks hafa
náð til Norðurlanda, og þá fyrst
til Danmerkur, enda er landið áfast
meginiandinu að sunnanverðu og
þannig næst menningarflæði stór-
borga Evrópu.
Svo til á hverju ári á ég leið um
Kaupmannahöfn á ferðalögum
mlnum út í heim, og hef tekið eft-
Færeysku listamennirnir í húsinu í Asnæs ásamt Tryggva Ólafssyni og þekktu dönsku skáldi sem
opnaði sýninguna: Eyðun av Reyni, Olivur Við Neyst, Amariel Norðoy, Bárður Jákupsson, Tr. Ó1
og skáldið og loks Zakarías Heinesen.
spjaldi sýningarinnar. Auðvitað var
svo biðröð fyrir framan setrið en
af slíku þarf ég ekki að hafa tiltak-
anlegar áhyggjur, og naut félagi
minn þess einnig. En þar af leið-
andi gengum við beint inn í verzl-
unarrýmið og var þar illþolandi
fyrir þrengslum.
Ekki var síður þröng á þingi á
sýningunni sjálfri, og í raun alls
staðar í byggingunni, svo við flúð-
um á kaffistofuna, því að komið
var fram yfir nón og ég vissi af
reynslu að senn mundi fólkinu fara
að fækka.
Metaðsókn hafði verið á sýning-
una frá opnun hennar 8. október,
og þó var mun lakara úrval verka
meistarans en t.d. á Bonnard-sýn-
ingunni í desember 1992. Hins
vegar var skipulagið í kringum
framkvæmdina frábært og hér eru
frændur vorir I stöðugri framför.
Monet-sýningunni lauk svo 6.
marz, en þá tók við önnur sýning
sem opnaði föstudaginn 18. marz,
og telst bæði nær nútímanum sem
sýnu fjær. Er um að ræða sýningu
á verkum frumbyggja Ástrallu,
sem eru sagðir hafa komið þangað
frá Suðaustur-Asíu fyrir 50.000
árum, en hefði allt eins getað verið
I gær! Þetta er steinaldarfólk, sem
viðheldur enn siðum sínum og venj-
um, þótt það hafi farið að hagnýta
Tvær broshýrar íslenzkar eiginkonur myndlistarmanna í Dan-
mörku. Til vinstri er ónefnd eiginkona myndhöggvarans John
Rud, sem hélt minnisstæða sýningu í Norræna húsinu fyrir áratug
eða svo. Til hægri er Gerður Sigurðardóttir freyja Tryggva Ólafs-
sonar.
sér sumt I nútímanum á síðari
árum.
Sýnishorn af list frumbyggjanna
(aborginal art) hefur farið milli
heimslistasafnanna á undanförnum
árum og vakið óskipta athygli, og
þykja hin ævafornu vinnubrögð slá
við flestu I núlistum fyrir fersk-
leika, og man ég t.d. hve höggdofa
ég varð er ég sá hana fyrst I Borg-
arlistasafninu í Tókýó I desember-
byrjun 1992. Mun ég væntanlega
gera henni skil fljótlega.
Á Chariottenborg bar okkur að
garði á laugardagseftirmiðdegi og
var þá mikið um að vera. Sýning
-Grönningenhópsins hafði staðið
yfir I eina viku og margir meðlimir
hans voru staddir á kaffistofunni
og virtust með hýrri há, enda vafa-
ir vaxandi aðsókn á söfn og sýning-
ar, en aldrei orðið jafn áþreifanlega
var við það og í síðustu tveim heim-
sóknum mínum.
Ég hafði lesið um hina miklu
aðsókn á sýningu hins ágæta mál-
ara Vilhelms Lundströms (1893-
1950) á Charlottenborg í desember
og janúar, og sem var sett upp I
tilefni þess að öld var liðin frá
fæðingu hans. Náði þá biðröðin
stundum í gegr.um tvö opin rými
fyrir framan bygginguna og langj;
út á Kóngsins Nýjatorg (!) og mun
slíkt vart hafa gerst áður í langri
sögu sýningarhalds á staðnum.
Lundström var prófessor við fagur-
listaskólann (listakademíuna), og
lést árið 1950 aðeins 57 ára að
aldri. Vorið 1951 var haldin stór
minningar- og yfirlitssýning á
verkum hans á sama stað. Var það
fyrsta stórsýning á verkum dansks
málara, sem ég minnist að hafa
séð um dagana, og hafði hún dijúg
áhrif á mig. Held ég að ekki hafí
verið haldin önnur slík sýning á
verkum hans síðan, svo að forvitni
landa hans var skiljanleg.
Það gerist svo sunnudaginn 20
febrúar, að ég og félagi minn gerð-
um okkur ferð á Monet-sýninguna
á Lousiana, og er við fórum úr lest-
ini í Humlebæk, var líkast sem við
værum í skrúðgöngu á gönguleið-
inni til listasetursins, og að önnur
skrúðganga væri á leið þaðan í átt
til brautarstöðvarinnar! Flestir
héldu á fínum gagnsæjum pokum
með sýningarskrám og bókum í,
og mjög margir á rúllum með vegg-
Forsíða sýningarskrár Grönningen 1994, sem hinn nafnkenndi
málari Mogens Andersen hefur myndlýst.