Morgunblaðið - 29.03.1994, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 29. MARZ 1994
39
Frá slysstaðnum - myndin birtíst í Morgunblaðinu á sínum tima.
til þessarar niðurstöðu.
Flokkun flugslyss sem „flug
undir fullri stjóm á land“ þýðir
ekki að áhöfnin sé sökuð um hæfn-
isskort eða kæruleysi. Engin
ástæða er til þess að álíta að áhöfn-
in hafi verið vanhæf. Hún féll í
skynvillugildru sem er vel þekkt
nú á dögum.
Sérhverri áhöfn gæti hafa orðið
á sömu mistökin þar sem sömu
óheppilegu aðstæður og þættir
væm til staðar, svo sem: 1) þreyta
eftir langt flug við aðstæður sem
einkenndust af streitu. 2) afslapp-
andi léttir við að hafa náð áfanga-
stað án vandamála. 3) sjónflugs-
skilyrði með mjög góðu láréttu
skyggni, en mikilli áhættu á skyn-
villu sem kemur fram í skorti á
aðgát hæðar yfir jörðu, skilyrði
sem geta leitt af sér falska öryggis-
tilfínningu.
í þessu sérstaka tilfelli hallaði
landinu á slysstað í flugátt. Bál
sem innfæddir höfðu kveikt í dal-
verpi fram undan getur hafa stuðl-
að að skynvillunni um að flugvélin
væri í öruggri hæð.
Tæknilegar úrbætur
sprengja hafí grandað flugvélinni
og gerum einnig ráð fyrir því að
flugvélin hafi verið í réttri flughæð
þegar sprengjan sprakk. Spreng-
ing á flugi í 5.000 feta flughæð
eða ofar og íkviknun eldsneytis
hefði lýst allt svæðið upp og hávað-
inn hefði valdið því að það hefði
ekki farið framhjá miklum fjölda
fólks hvað var að gerast. Ennfrem-
ur hefði stjórnleysi flugvélarinnar
í 650 feta hæð eða meira yfir slys-
stað valdið algjörlega stjórnlausri
dýfu til jarðar. Sprengja sem
springur á flugi, mundi dreifa hlut-
um úr flugvélinni yfir landið áður
en flugvélin kæmi til jarðar. Engir
slíkir hlutir fundust og engin um-
merki um sprengingu fundust í
flakinu. Því má útiloka sprengjutil-
gátuna.
Aðrar leiðir til þess að vinna
hermdarverk á flugvélinni og get-
gátur hafa spunnist um, eru t.d.
að sett hafí verið límband yfir
kyrruþrýstingsopið fyrir brottför
frá Leopoldville eða láta flugturn-
inn í N’Dola gefa of hátt QNH.
Þegar mál eru krufin, standast
þessar tilgátur ekki.
Skotárás
Sagt hefur verið að flugvélin
hafi verið skotin niður frá jörðu
eða skotin niður af flugvél. Til
þess að geta skotið niður DC-6B,
þá er nauðsynlegt að hitta stjórn-
klefann eða tiltekna mikilvæga
hluta flugvélarinnar. Ef flugáhöfn-
in hefði orðið óhæf vegna óvina-
skothríðar, hefði þurft að hitta alla
flugliðana í einu, til þess að koma
í veg fyrir neyðarkall eða önnur
viðbrögð þeirra. Svo sem áður
sagði, voru engin merki voru um
að flugliðarnir hefðu verið drepnir
eða særðir með skotvopnum. Ár-
angursríkasta leiðin til þess að
skjóta flugvél niður, er sú að miða
á vængi eða hreyfla hennar, svo
sem gert var þegar skotið var á
flugvélina í einu af fyrri flugum
hennar. Rannsókn á hreyflunum
sýndi engar skemmdir vegna
sprengjubrota. Byssukúlur sem
fara gegnum eldsneytisgeyma,
valda hvorki því að flugvélin far-
ist, nema vængur springi á flum,
en það gerðu þeir ekki, né að allt
eldsneytið streymi út á einni eða
tveimur mínútum. Ekkert bendir
til eldsneytisskorts vegna óvina-
skothríðar eða af öðrum orsökum.
Allir hreyflarnir gengu á aðflugs-
afli og eldurinn á slysstað bendir
til þess að tiltölulega mikið elds-
neyti hafi verið í geymum flugvél-
arinnar þegar hún fórst. Ef flug-
vélarskrokkurinn verður fyrir
óvinaskothríð, eða stjórnvír er
skotinn sundur, verður það að vera
stjórnvír hæðarstýris, til þess að
flugvélin missi flughæð. í því til-
viki verður að gera ráð fyrir því
að flugvélin fari í vaxandi dýfu og
þá hefði hún ekki flogið í skóginn
í nærri láréttu rólegu flugi. Því
hefur einnig verið haldið fram að
flugvélin hafi verið neydd niður
af annarri flugvél sem gerði árás-
ar- eða gerviárásar-atlögur að
SE-DBY. I því tilviki verður að
gera ráð fyrir því að SE-DBY hafi
verið í öruggri hæð þegar atlögurn-
ar hófust. Flugstjórinn gæti þá
hafa gert krappar fráviksbeygjur,
en varla dýft sér niður og haldið
dýfu niður að dimmum skóginum.
Það mætti búast við snöggri hliðar-
beygju eða klifri, en ekki langri
dýfu niður að dimmum skóginum.
Það er enn fremur ólíklegt að
áhöfnin hefði haldið hjólum og
flöpsum niðri á aðflugsafli og án
þess að kalla flugturninn, hefði
flugvélinni verið ógnað með gervi-
árás. Maður hefði fremur búist við
því að áhöfnin hefði frekar aukið
hreyfilaflið, til þess að stytta flug-
tímann til flugvallarins.
Flug á land
Ekkert hefur komið fram í þeim
gögnum sem til eru um flugslysið
sem gefur minnstu vísbendingu um
að flugvélin hafi farist vegna
hermdarverka, óvirTáskothríðar eða
gerviárásar flugvélar. Ef N’Dola-
slysið hefði orðið í Svíþjóð á friðar-
tímum hefði það verið flokkað sem
„flug undir fullri stjóm á land“
(Controlled flight into terrain =
CFIT). Allar staðreyndir sem fram
komu við rannsókn slyssins benda
í dag höfum við komið fyrir flug-
hæðarvara og jarðvara í flugvélun-
um, til þess að vara við flugi í
rangri flughæð og við of mikilli
fluglækkun. Við höfum komið fyr-
ir aðflugshallaljósum og blindlend-
ingarkerfum við flugvelli, til þess
að gefa öruggar og góðar upplýs-
ingar um aðflugshallann. Skyns-
amir flugvallarstjórar koma hindr-
analjósum fyrir á hæðum í dimm-
um aðflugsgeirum, til þess að vara
flugmenn við. Af þessu m.a. leiðir
að „flugum undir fullri stjórn á
land“ hefur fækkað stórlega.
Mörg flugslys hafa orðið frá því
að slysið varð við N’Dola. Ef rann-
sóknarskýrslurnar um þetta slys
hefðu lagt þunga áherslu á að þróa
aðferðir til þess að forðast svart-
holsslys, er sannarlega mögulegt
að tíðni þessara flugslysa hefði
minnkað fyrr, svo mikla athygli
vakti þetta mál á sínum tíma.
Engin skýrslnanna fjögurra gerði
þetta og þess vegna höfðu þær
ekkert gildi frá fyrirbyggjandans
sjónarhóli. Það verður að nota
skýrslur um flugslys til þess að
styrkja hið fyrirbyggjandi starf.
Við verðum að halda áfram að
leysa gáturnar og vandamálin og
sækja í átt til aukins flugöryggis.
Það er ekki ’rúm fyrir ásakanir,
áfellisdóma eða/og sök í þessu efni.
Höfundur er fyrrvemndi
flugslysarannsóknarmadur
Onnur sinfónía Beethovens
stjórnarskrifstofur í Washington.
En því fer fjarri að hann endur-
skapi hér nýja All the President’s
Men. Til að byija með hefði hann
mátt stytta þessa langdregnu
mynd uppundir klukkustund og
skera aukapersónur niður við trog.
Áhorfandinn, einkum ef hann er
ókunnugur bókinni, ruglast marg-
sinnis í ríminu er nýjum og nýjum
andlitum bregður fyrir. Og svo
virðist sem morðingjarnir hafí ót-
alin tækifæri til að vinna á hinu
hættulega pari, ekki síður eftir að
það fer að njóta verndar. Mörg
atriðin, eins og enn eitt „bíla-
geymslubúggíið", ótrúlega þreytu-
leg þegar maður á borð við Pa-
kula á í hlut. En hann hefur reynd-
ar löngum gert slakar myndir á
borð við Dream Ijover, RoIIover
og Consenting Adults í bland við
toppa eins og AIl the President’s
Men, Sophie’s Choice og síðast
Presumed Innocent. Með hressi-
legum niðurskurði hefði Pakula
þétt söguna og framvindan hefði
skýrst.
Engu að síður er margt vel
gert enda um fyrsta flokks Holly-
wood-framleiðslu að ræða. Pakula
sviðsetur nokkur spennuatriði
skínandi vel, einkum á kjötkveðju-
hátíðinni í New Orleans, þar sem
glundroðinn ræður ríkjum og ör-
vænting Shaw nær tangarhaldi á
áhorfandanum um stund. Pakula
nýtur tveggja snjallra listamanna
sem setja mark sitt á myndina,
tónskáldsins James Horners og
kvikmyndatökustjórans Stephens
Goldblatts.
Leikurinn er upp og ofan. Julia
Roberts er full dúkkulísuleg í aðal-
hlutverkinu og afar mæðuleg í
þessum ósköpum öllum. Washing-
ton kemur furðu lítið við sögu en
hann er traustur að venju þó mað-
ur sakni hins bráðnauðsynlega,
spennuþrungna andrúmslofts á
milli aðalleikaranna. Aukahlut-
verkin eru mýmörg og myndin úir
og grúir af frábærum skapgerðar-
leikurum sem eiga flestir góðan
dag. Enginn þó beint minnisstæð-
ur annar en Culp í hlutverki forset-
ans, sem hefur meiri áhuga á að
kenna rakka sínum hundakúnstir
en stjórna Bandaríkjunum.
Sú mikla lengd sem Hollywood
telur lífsnauðsynlega ábúðarmestu
myndum sínum í dag gerir þeim
bæði gott og illt. T.a.m. hefur hún
drepið niður spennuna í þrem,
nýlegum, vönduðum afþreyingar-
myndum, Rising Sun, The Firm
og nú síðast Pelikanskja.linu. Þrátt
fyrir það eru þetta allt skemmti-
myndir um og yfir meðallagi, en
ímyndið ykkur þær vandlega
klipptar, því til þeirra hefur svo
sannarlega ekkert verið til sparað
annað en skærin.
Kvikmyndir
Arnaldur Indriðason
„BEETHOVEN’S 2nd“. Sýnd í
Háskólabíói og Sambíóunum.
Leiksljóri: Rob Daniel. Handrit:
Len Blum. Aðalhlutverk: Charles
Grodin, Bonnie Hunt, Chris Penn,
Nicholle Tom.
Gæludýramyndir eru að verða æ
algengari og æ hvimleiðari Holly-
woodafurð. í þeim er samtvinnuð
bandarísk fjölskylduvæmni og jafn-
vel enn vemmilegri ást á ferfætling-
um, hundum sérstaklega, svo úr
verður afar hjartnæm og falleg en
gersamlega óþolandi og ömurleg ást-
arstemmning dýra og manna. Síðan
eru gerðar framhaldsmyndir með
meira af því sama ef einhver skyldi
ekki hafa fengið nóg í byijun.
Með fjölskyldumyndinni Önnur
sinfónía Beethovens, „Beethoven’s
2nd“, hlýtur einhverskonar hámarki
að vera náð í gerð gæludýramynda.
St. Bernardhundarnir eru nú orðnir
tveir, tíkin ber bleika slaufu um haus-
inn, og hvolpar þeirra eru fjórir, hver
öðrum sætari. Sem fyrr hefur gam-
anleikarinn Charles Grodin, eini al-
mennilegi leikarinn í þessu myndum,
alla samúð manns því hann þolir
ekki gæludýr og líklega enn síður
gæludýramyndir og hefur allt á horn-
um sér varðandi fjórfætlingana. Fal-
lega og fullkomna úthverfafjölskyld-
an hans, sem líklega fæst einnig
seld á póstkortum og frímerkjum
vestra, er hins vegar óð í gældudýr
svo hann má sín lítils.
Til að gera langa og lítt spenn-
andi sögu stutta á Beethoven hvolpa
með hundstík í eigu frekjulegrar
ungrar konu, sem er illa nomin í
myndinni. Sú vill drekkja hvolpunum
en fallegu krakkarnir og úrræðagóðu
stela þeim, Grodin til sárrar armæðu.
Seinna hittast skassið og fallega fjöl-
skyldan í fjallafríi og þá upphefst
stuttur eltingarleikur myndarinnar,
sem tekst að ljúka rétt áður en stór,
bleik slaufa er bundin á enda mynd-
arinnar.
Það sem gerst hefur í millitíðinni
er fátt nema unglingsdóttirin á heim-
ilinu hefur orðið -skotin í mynd-
arlegri tannkremsauglýsingu með
óvæntum afleiðingum.
Myndirnar um Beethoven eru
ódýrt þijúbíó og lúta lögmálum þess
í einfeldingslegri frásögn, grófri og
klisjukenndri persónugerð og væmni
sem engan enda ætlar að taka. Þet’ta
er efni sem- ætti aðeins að höfða til
allra yngsta ijölskyldufólksins. Fyrri
myndin var ekki góð en þó sköm-
minni skárri. Ljóst er að seinni mynd-
inni hefur verið kláruð í flýti til að
nýta sér óvæntar vinsældir þeirrar
fyrri en framleiðendurnir höfðu ekki
erindi sem erfiði. Nú er bara að vona
að Beethoven hafi sungið sitt síðasta.
Kripalujóga
Kripalujóga er líkamleg og
andleg iðkun.
Byrjendanámskeið hefjast
fjótlega eftir páska. Kenndar
verða teygjur, öndunaræfing-
arog slökun.
Kennarar: Kristín Norland,
Jenný Guðmundsdóttir og
Ingibjörg Guðmundsdóttir.
Skeifunni 19, ?. hæð, s. 679181 (kl. 17-19).
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut
Kopavogi, sími
671800 ^
Opið skírdag
Opið 2. páskadag
Fjöldi bifreiða á tilboðsveröi.
Greiðslukjör viö allra tiæti.
MMC Lancer EXE '92, hlaðbakur, dökk-
blár, 5 g., ek. aðeins 15 þ., ram. í öllu
o.fl. V. 1160 þús., sk. á ód.
Toyota Corolla XL Hatsb. ’91, 3ja dyra,
blár, 5 g., ek. 20 þ. V. 790 þús., sk. á ód.
Toyota Corolla Touring GLi '90, 5 g., ek.
96 þ., rafm. í rúðum, álfelgur, spoiler o.fl.
V. 1050 þús., sk. á ód.
MMC Galant GLSI '88, hvítur, sjálfsk.,
ek. 119 þ., sóllúga, rafm. i rúðum o.fl.
V. 850 þús., sk. á ód.
Toyota Landcruiser langur diesel '82,
hvítur, 4 g., ek. 190 þ., 33“ dekk. V. 1200
þús. Toppeintak.
MMC Lancer station 4x4 '87, rauður, 5
g., ek. 114 þús., sóllúga, álfelgur o.fl.
Góður bfll. V. 670 þús. Tilboðsverö 570
þús. stgr., sk. á ód.
Daihatsu Feroza EFI '91, rauður/grár, 5
g., ek. 21 þ. V. 1150 þús.
MMC Pajero V-6 '91, 5 g., ek. 40 þ., ál-
felgur, rafm. i rúðum o.fl. V. 1890 þús.,
sk. á ód.
Toyota Carina XL '90, ek. 80 þ., sjálfsk.
Gott eintakl. V. 880 þús., sk. á ód.
Toyota Tercel 4x4 station '87, 5 g., ek.
110 þ. Tilboðsverð kr. 490 þús.
MMC L-300 diesel, turbo 4x4 Minibus
'91, 5 g., ek. 70 þ., álfelgur o.fl. V. 1740
þús.
Daihatsu Charade TX '90, 5 g., ek. 45
þ. V. 570 þús.
Toyota 4Runner EFI '85, rauður, 5 g., ek.
113 þ., sórskoðaður, 35“ dekk, 4:10 hlut-
föll, sóllúga o.f I. Gott eintak. V. 1080 þús.
MMC Lancer GLX '89, sjálfsk., ek. 66 þ.,
brúnsans. V. 690 þús.
Toyota Double Cab V-6, 4,31 '89, rauður,
sjálfsk., 6 cyl., ek. 30 þ. á vél, 44“ dekk.
Mikið breyttur. V. 1590 þús. stgr.
Nissan Sunny SLX station '91, vínrauð-
ur, 5 g., ek. 50 þ. V. 890 þús.
Toyota Corolla Touring XL 4 x 4 '89, hvít-
ur, ek. 80 þ. Fallegur bfll. V. 890 þús. stgr.
Höfðar til
-fólks í öllum
starfsgreinum!