Morgunblaðið - 12.11.1994, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 12. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
Grettir
Tommi og Jenni
Ferdinand a
Magga, fljót... ég þarf að fá svar Hérna!
við fyrstu spurningunni...
Hraðar en símbréf, herra. Þú ert
yfirmáta skrýtin, Magga!
BRÉF
TIL BI.ADSINS
Kringlan 1103 Reylqavík • Sími 691100 • Símbréf 691329
Tungumálið
sameinar
okkur sem þjóð
Frá Ólafí Ormssyni:
Það stafa ýmsar hættur að
móðurmálinu í viðsjárverðum
heimi. Smáþjóð á ystu mörkum
hins byggilega heims sem á allt
sitt undir móðurmálinu og varð-
veislu þess og byggir tilveru sína
og framtíð á
viðhaldi málsins
má aldrei slaka
á í baráttunni
fyrir verndun
tungunnar. Þar
gegna ýmsir
hópar í þjóðfé-
laginu lykilhlut-
verki sem því
miður er oft
vandmetið,
kennarar, rit-
höfundar, þýð-
endur, skáld, blaðamenn og frétta-
menn fjölmiðla.
Á háværum auglýsingatímum
þegar svo margt er í hávegum
haft sem þegar grannt er skoðað
er ekki merkilegt í andlegum
þroska þjóðar, skiptir það máli að
hlúa að því sem sameinar okkur
sem þjóð.
Blikur á lofti
Á þessum síðustu og verstu
tímum eins og sagt er stundum,
þegar áhrifa kvikmynda og sjón-
varpsefnis gætir meir en fyrr,
þegar kvikmyndahúsin og sjón-
varpsstöðvarnar eru að stórum
hluta til með á dagskrá banda-
rískt léttmeti og ofbeldi og sjón-
varpsáhorfendur og kvikmynda-
húsagestir eru að alast upp við
hin amerísku áhrif, tungumálið,
þá er hætt við að við stöðuga
innrætingu og áhrif hins erlenda
tungumáls fari að bresta ýmsir
varnargarðar. Enda er nú svo
komið að vart verður við að ýmis
konar enskuslettur eru komnar
inn í málið og fullyrt er að börn
og unglingar séu mörg hver ekki
síður talandi á enska tungu en
móðurmálið.
Gegna lykilhlutverki
Rithöfundar, skáld, blaðamenn,
þýðendur og íslenskukennarar
gegna lykilhlutverki í þeirri bar-
áttu sem nú er hafin til verndar
móðurmálinu. Þessir hópar eiga
það sameiginlegt að tilheyra lág-
launahópum í þjóðfélaginu og hafa
varla fyrir brýnustu lífsnauðsynj-
um á meðan tölvufræðingar, heild-
salar, barþjónar, viðskiptafræð-
ingar, umboðssalar og hvers kyns
nýríkir athafnamenn dafna sem
aldrei fyrr.
Þó er ólík'u saman að jafna.
Viðskipti og þjónustu er auðvitað
að finna í þjóðfélögum um allan
heim. íslenskan, móðurmálið, er
aftur sameign okkar og varðveisla
móðurmálsins skiptir meginmáli
um framtíð okkar sem þjóðar.
Þjóð án tungumáls er glötuð
þjóð
Hin nýja þjóðfrelsisbarátta er
ekki endilega gegn Evröpubanda-
laginu heldur fremur þeim hættum
sem tungu okkar, íslensku máli,
og menningu stafar af einhliða
mötun á bandarísku sjónvarpsefni
og kvikmyndum.
Það eru breyttir tímar. Þjóð sem
áður fyrr las bækur og fylgdist
með bókaútgáfu af áhuga og lét
sig varða stöðu bókmennta og lista
hefur í vaxandi mæli á síðari árum
ánetjast hinum myndrænu miðl-
um, sjónvarpi, kvikmyndum og
myndbandi og nú á allra síðustu
tímum tölvuleikjum, þar sem of-
beldi er dýrkað.
Nú er ég ekki að halda því fram
að allt sé ómögulegt sem sýnt er
í sjónvarpi. Auðvitað er á dagskrá
sjónvarpsstöðvanna ýmislegt upp-
byggilegt efni og þroskandi, bæði
innlent og erlent.
Það er þó ástæða til að gagn-
rýna það að íslenskt efni er mjög
af skornum skammti á báðum
sjónvarpsstöðvunum og þá eink-
um á Stöð 2. Það hlýtur að vera
kappsmál forráðamanna beggja
sjónvarpsstöðvanna að hafa á
dagskrá vandað íslenskt efni, ís-
lenskar kvikmyndir, íslensk leik-
rit, myndir um land og þjóð, sögu
og atvinnuhætti, enda mikilvægt
mótvægi gegn þeirri afsiðun sem
er að finna í meginþorra bandarí-
skrar kvikmyndaframleiðslu síð-
ari ára.
En það kostar peninga að fram-
leiða íslenskt efni segja forráða-
menn sjónvarpsstöðvanna. Það eru
auðvitað engin ný sannindi. ís-
lenskt sjónvarpsefni er þó það sem
skiptir máli ef við viljum vernda
íslenska menningu og tungu á tím-
um alþjóðlegrar fjölmiðlunar. ís-
lenskt efni skilar sér í aukinni
áhorfi og auknum auglýsingatekj-
um og framleiðsla þess ætti því
ekki að vera sjónvarpsstöðvunum
óleysanlegt verkefni.
Það sem skiptir máli í þessum
hugleiðingum er að betur sé búið
að því fólki sem gegnir lykilhlut-
verki í þeirri baráttu sem nú er
hafin til verndar móðurmálinu.
Það þarf auðvitað fyrst og fremst
að hafa viðunandi kjör og starfs-
skilyrði því þeirra starf er mikið
og vandasamt í heimi þar sem
þrengt er að þjóðtungum smá-
þjóða.
ÓLAFUR ORMSSON,
rithöfundur,
Eskihlíð 16a, Reykjavík.
Allt efni sem birtist f Morgunblaðinu og Lesbók verður framvegis varðveitt í
upplýsingasafni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu það-
an, hvort sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu
efni til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.