Morgunblaðið - 01.04.1995, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. APRÍL 1995 25
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLEIMT
l mm
Oánægðir bændur
BÆNDUR í Bæjaralandi eru ekki
ánægðir með kjör sín og telja
ástæðu þess vera sterka stöðu
þýska marksins gagnvart öðrum
evrópskum gjaldmiðlum. Mót-
mæltu þeir bágum kjörum í
Miinchen í gær með því að ganga
um með risavaxin mörk.
Samtök evrópskra hægriflokka
Walesa segir Pólverja ætla að gerast aðilar að NATO
Afskiptasemi Rússa
verður ekki þoluð
Stokkliólmi. Reuter.
LECH Walesa, forseti Póllands,
sagði í gær, að Pólveijar ætluðu
að gerast aðilar að Atlantshafs-
bandalaginu, NATO, hvað sem liði
mótmælum Rússa og lagði áherslu
á, að ekki yrði þoluð afskiptasemi
af hálfu „ný-heimsvaldasinnaða“
nágrannans í austri. Walesa er nú
í opinberri heimsókn í Svíþjóð.
„Stækkun NATO í austur mun
auka stöðugleika og öryggi ríkjanna
í Mið-Evrópu og er á engan hátt
ógnun við Rússa. Þvert á móti teng-
ir það Rússland, Úkraínu, Hvíta
Rússland og Eystrasaltsríkin betur
við sameinaða Evrópu og greiðir
fyrir lýðræðislegum stjómarhátt-
um,“ sagði Walesa í ræðu, sem
hann flutti hjá Alþjóðafriðarrann-
sóknastofnuninni í Stokkhólmi.
Gamall arfur
Walesa kvaðst skilja að sumu
leyti áhyggjur Rússa en sagði, að
þeir hefðu ekkert neitunarvald í
þessum efnum. NATO væri auk
þess annað en það var og myndi
breytast enn meir við tilkomu nýrra
aðildarríkja. Hann sagði hina nýju
heimsveldastefnu, sem vart hefði
orðið við í Rússlandi, vera áhyggju-
efni en þar væri um að ræða sögu-
legan arf, sem Rússar yrðu sjálfir
að afsala sér.
Walesa er í þriggja daga heim-
sókn í Svíþjóð og hefur meðal ann-
ars rætt við Ingvar Carlsson forsæt-
isráðherra um umsókn Pólveija um
aðild að Evrópusambandinu. Kvaðst
hann vera mjög ánægður með við-
brögð Svía í því efni.
Stofnanir ESB
verði skilvirkari
FUNDI flokka kristilegra demókrata
og íhaldsmanna í Evrópu lauk í
Brussel í gær. I lokaályktun fundar-
ins segir að efla verði stofnanir Evr-
ópusambandsins á ríkjaráðstefn-
unni, sem hefst á næsta ári, þannig
að þær geti brugðizt við aðsteðjandi
vanda og að þær verði skilvirkar,
þótt aðildarríkjum fjölgi á næstu
árum.
Ályktunin er gefin út í nafni Evr-
ópska alþýðuflokksins (EPP), sem
er þingflokkur hægrimanna á Evr-
ópuþinginu, og Samtaka lýðræðis-
flokka í Evrópu (EDU), en þar eiga
hægriflokkar frá 31 ríki aðild, þar
á meðal Sjálfstæðisflokkurinn. Sjálf-
stæðismenn áttu ekki fulltrúa á
fundinum í Brussel.
í lokaályktuninni er boðað að ann-
ar fundur verði haldinn til að fjalla
nánar um undirbúning ríkjaráð-
stefnu ESB á næsta ári. Þar segir
jafnframt að samtökinn viðurkenni
„þörfina fyrir Evrópusambandið sem
tryggingu fyrir friði, frelsi og vel-
sæld borgara í löndum okkar, vernd
umhverfisins, baráttu gegn glæpum
og atvinnuleysi og fijálsu framtaki
á æ stærra svæði stöðugleika."
Einfaldari ákvarðanataka
EPP og EDU leggja til að ákvarð-
anataka á valdsviði evrópskra stofn-
ana verði gerð einfaldara og skilvirk-
ari, borgararnir eigi heimtingu á að
vandamálin séu ekki aðeins rædd,
heldur leyst. Hægrimenn vilja skil-
virkari framkvæmdastjórn, meira
vald til Evrópuþingsins og flestir
þátttakendur á fundinum vilja að
meirihlutaatkvæðagreiðslur verði
notaðar í fleiri málum.
Hægrimenn vilja jafnframt gera
ákvarðanatöku ESB gagnsærri og
skilgreina ábyrgð í stjómkerfi sam-
bandsins betur. Þeir vilja efla lýð-
ræði og auka þátttöku þjóðþinga í
stefnumótun fyrir fundi ráðherrar-
áðsins. Þeir leggja áherzlu á nálægð-
arregluna, þ.e. að ákvarðanir séu
teknar eins nálægt borgurunum og
hægt er. í því sambandi segir í lokaá-
lyktuninni: „Sveitarstjórnir, héruð,
ríki og Evrópusambandið eru öll
hluti af evrópskri heild. Þau eiga
ekki andstæða hagsmuni, heldur
bæta hvert annað upp. Fjölbreyti-
leiki Evrópu er hinn stóri kostur álf-
ur, einingin er styrkur hennar."
Svíar og Finnar
áfram hjá ESA?
• MARGT bendir nú til að áfram
verði sænskir, finnskir og austur-
rískir starfsmenn hjá Eftirlits-
stofnun EFTA (ESA) þrátt fyrir
að þessar þjóðir hafi nú gengið
úr EFTA í Evrópusambandið.
Norska blaðið Aftenposten
greindi frá því í vikunni að þó
að fjöldi staða hafi verið auglýst-
ur hjá ESA á dögunum virðist
sem margar þeirra séu skradd-
arasaumaðar fyrir núverandi
starfsmenn. Blaðið segir gæta
óánægju með þetta meðal nor-
skra cmbættismanna þar sem svo
virðist sem ætlunin sé að skipa
Finna eða Svía í stöðurnar, en
ekki Norðmenn, sem greiða nú
um 45-46% af heildarveltu ÉFTA.
Svisslendingar greiða 48% og
Islendingar og Liechtenstein-
búar rest. H(já EFTA-stofnunum
í Brussel hafa menn mótmælt því
að farið verði út í „þjóðernis-
hreinsanir“ og einnig hafa heyrst
raddir um að hættulegt geti ver-
ið að einungis Islendingar og
Norðmenn starfi hjá ESA. Þá
gæti farið svo að ESB færi fram
á að framkvæmdastjórnin sæi um
eftirlitshlutverk stofnunarinnar.
• JOHN Bruton, forsætisráð-
herra írlands, segir við Irish
Press að margir Evrópubúar
geti líklega ekki nefnt einn ein-
asta Evrópuþingmanna á nafn.
Stefnir hann að því að reyna að
knýja í gegn róttæka endur-
skipulagningu á reglum ESB er
írar taka við forystunni þar á
næsta ári. Þá hvatti hann til þess
að forseti framkvæmdastjórnar-
innar yrði kjörinn í beinni kosn-
ingu.
• PEKKE Silvennoinen, forseti
Evrópsku kjarnorkusamtakanna,
segir í Frankfurter Allgemeine
Zeitung&d án kjarnorku myndi
útblástur af koltvísýringi í Evr-
ópusambandinu aukast um tvo
þriðju.
• ALAIN Juppe, utanríkisráð-
herra Frakklands, sagði í gær að
Evrópuþingið myndi ekki sam-
þykkja samning ESB og Tyrk-
lands um tollabandalag nema
tyrknesk stjórnvöld beiti sér fyrir
víðtækum breytingum á stjórnar-
skránni og tyrkneskri löggjöf um
mannréttindamál og lýðræði.
• UPPLÝST var í París i gær
að þrátt fyrir mikla gagnrýni
Evrópuríkja á hernað Tyrkja á
hendur Kúrdum væru sögur um
að ESB hygðist leggja vopnasölu-
bann á Tyrkland úr lausu lofti
gripnar.
Flóttamenn
flýjaBúrúndí
LITILL drengur aðstoðar móð-
ur sína við að lyfta föggum fjöl-
skyldunnar upp á höfuð hennar
svo að fjölskyldan geti flúið frá
Búrúndí. Flóttamenn frá Rú-
anda, sem flúðu á síðasta ári til
Búrúndi, halda för sinni nú
áfram til Tansaníu í kjölfar
endurtekinna árása hersins í
Búrúndí. Ofbeldisalda hefur
riðið yfir landið að undanförnu
og óttast margir að alda fjölda-
morða sem hófst í Rúanda fyrir
réttu ári, sé að að endurtaka
sig í nágrannaríkinu. Hafa túts-
ar, sem eru í flestum helstu
valdastöðum í Búrúndi, ítrekað
ráðist gegn hútúmönnum sem
hafa flúið höfuðborgina Buj-
umbura.
San Francisco ballett-
inn húsnæðislaus 1 tvö ár
Boston. Morgunblaðið.
ÓVISSA blasir nú við San Franc-
isco ballettinum, sem undanfarin
ár hefur lagt jafnt gagnrýnendur
sem áhorfendur að fótum sér und-
ir stjórn Helga Tómassonar. Leik-
húsinu, sem ballettinn deilir með
óperu borgarinnar, verður lokað
um áramót til viðgerða, sem taka
eiga tvö ár.
„Þetta verður mjög erfitt,"
sagði Helgi í samtali við Morgun-
blaðið. Við munum þurfa að sýna
í tveimur litlum leikhúsum, þar
sem komast miklu færri áhorfend-
ur en í leikhúsið."
Sem kalifornískur skjálfti
í grein í dagblaðinu The Boston
Globe sagði að vandi ballettsins
„væri af svipaðri stærðargráðu
og kalifornískur jarðskj álfti“ og
það gæti haft alvarlegar afleiðing-
ar fyrir dansflokkinn að missa
heimili sitt í tvö ár, kostað bæði
áskrifendur og dansara.
„Það er ljóst að tekjur okkar
munu minnka,“ sagði Helgi á
skrifstofu sinni í San Francisco.
„Við vitum ekki hvemig verður
með áskrifendur. Ekki fyrr en að
því loknu. Viðgerðimar hefjast
ekki fyrr en 1. janúar á næsta ári.“
Helgi kvaðst litlar áhyggjur
hafa af því að dansarar hyrfu á
braut.
„Það er alltaf hægt að finna
Verður mjög erf-
itt, segir Helgi
Tómasson
dansara," sagði Helgi. „Það er
hins vegar ljóst að um leið og
tekjumar minnka munu útgjöldin
aukast. Það er því meiri hætta á
því að við þurfum að segja upp
dönsurum, ef við lendum í pening-
akröggum af því að við missum
leikhúsið, en að þeir fari frá okk-
ur/‘
í grein Christine Temin i The
Boston Globe segir að Helga hafí
á tíu árum tekist „að móta einn
besta [ballett] í heimi“.
„Það, sem er eftirtektarverðast
við dansflokkinn, er ekki stjörn-
urnar, heldur hinn samstillti list-
ræni metnaður, sem [Helgi] hefur
tamið hveijum og einum dansara
og hinn skýri klassíski stíll þeirra,
sem kemur meira að segja nútíma
danshöfundum vel,“ skrifar Tem-
in. „Þegar hann dansaði með bal-
lettinum í New York var [Helgi]
hógværastur og glæsilegastur
dansara og þeirra minnst gefínn
fyrir brellur. Þessum stíl hefur
honum tekist að blása dönsurum
sínum í San Francisco í bijóst.“
Uggvekjandi vitnisburður ...
Hún bætir því við að það sé
„uggvekjandi vitnisburður um
veika stöðu bandarískra listastofn-
ana að þessi framúrskarandi dans-
flokkur sé í hinni minnstu hættu“.
Ballettinn í San Francisco hefur
árlega úr um 18 milljónum dollara
að spila og við hann starfa 64
dansarar. Húsnæðisleysið gæti
valdið tímabundnum vandræðum,
en harla ólíklegt er að það muni
há honum til langframa.
Lokaverkefni ballettsins I vor
nefnist Sameinuð dönsum við (Un-
ited We Dance). Tilefnið er að 50
ár eru liðin frá því að stofnsátt-
máli Sameinuðu þjóðanna var und-
irritaður í San Francisco. Auk San
Francisco ballettsins koma þar
fram þrettán dansflokkar frá Suð-
ur- og Norður-Ameríku, Asíu,
Ástralíu og Evrópu dagana 9. til
14. maí. Þar verður Kaupmanna-
hafnarballettinn og Þjóðarballett
Kúbu.
„Það ríkir mikil eftirvænting
fyrir þessar sýningar og miðar
hafa selst vel,“ sagði Helgi. „Ráða-
menn borgarinnar báðu okkur um
að gera eitthvað í tilefni undirritun-
arinnar og þeir urðu gífurlega
hrifnir þegar ég kom með hug-
myndina að Sameinuð dönsum
við.“